Ο Άγιος Βασίλης δεν είναι ένα ψέμα -με τη συνήθη έννοια- αλλά μια μυθική φιγούρα, όπως και τόσες άλλες, ανάλογες των αρχαίων μύθων και των παιδικών παραμυθιών που βοηθά τα παιδιά να ενεργοποιήσουν διάφορες πτυχές του εσωτερικού τους κόσμου και των συναισθημάτων τους σε κάτι που ανήκει στον εξωτερικό κόσμο και, με τον τρόπο αυτόν, να τις κάνουν πιο απτές, κατανοητές και εύπεπτες.
Η ιδιαιτερότητα του Άγιου Βασίλη έγκειται στο ότι τα παιδιά μπορούν να του γράψουν ή, με κάποιον άλλον τρόπο, να του γνωστοποιήσουν τις πιο κρυφές και σημαντικές τους επιθυμίες, και αυτός να τις πραγματοποιεί. Διαμέσου αυτής του της στάσης, αντιπροσωπεύει, ως σύμβολο, την αγάπη, την έγνοια, την κατανόηση και τη γενναιοδωρία.
Η αλήθεια είναι πως ο μύθος του Άη Βασίλη ούτε το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή και στην εξέλιξη του παιδιού είναι αλλά ούτε και κάποια αρνητική συνέπεια έχει, αρκεί να μην λανσάρεται ως κάτι που προϋποθέτει προαπαιτούμενα (για να χρησιμοποιήσουμε έναν όρο των καιρών μας) όπως το να είναι το παιδί υπάκουο, μελετηρό και άλλα συναφή, αλλά να διατηρεί το συμβολικό του ρόλο και να μην αντικατοπτρίζει ή αντιπροσωπεύει την οποιαδήποτε υπερβολή, έναν άκρατο καταναλωτισμό ή την… Coca-Cola. Μπορούμε, όμως, να τον εμπλουτίσουμε, με κάποιον τρόπο, χρησιμοποιώντας τη φαντασία μας, βάζοντας τόσο εμείς οι ίδιοι, ως γονείς, όσο και τα παιδιά μας την προσωπική μας πινελιά και μετατρέποντάς τον, με τον τρόπο αυτόν, σε μάθημα ζωής και με το παιδί σε ρόλο ενεργητικό και όχι σε αυτόν του παθητικού αποδέκτη…
Προσωπικά, θέλοντας να προσδώσω μια χροιά αλληλεγγύης και ψυχικής, κυρίως, γενναιοδωρίας στον μύθο, έλεγα στη μονάκριβή μου πως επειδή κάποια παιδάκια -φτωχά, ορφανά ή με κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας- ίσως να μην είχαν τη δυνατότητα να ειδοποιήσουν, με κάποιον τρόπο, τον Άγιο Βασίλη για το δωράκι που θα ήθελαν, μπορούμε εμείς -όπως σίγουρα κάνουν και κάποιοι άλλοι- να γίνουμε οι Άη Βασίληδές τους, πηγαίνοντάς τους κάποια δωράκια για να χαρούν και αυτά τις γιορτινές αυτές ημέρες.
Αγοράζαμε, λοιπόν, μαζί μερικά δωράκια και τα πηγαίναμε σε κάποια ιδρύματα παιδιών. Η όλη αυτή διαδικασία έφθασε σε σημείο να της αρέσει περισσότερο και από το δώρο που θα έφερνε στην ίδια ο Άγιος Βασίλης. Αυτή η στάση ζωής την ακολουθεί και μέχρι σήμερα που είναι ενήλικη πλέον. Ο Άγιος Βασίλης συνέβαλε αποφασιστικά σε αυτό…
Εάν κάποιο παιδί, για τον οποιονδήποτε λόγο, δεν πιστεύει στην ύπαρξη του Άη Βασίλη, δεν πρόκειται να ανασταλεί ή να επηρεασθεί -έστω και στο ελάχιστο- αρνητικά η περαιτέρω ψυχοσυναισθηματική του εξέλιξη ούτε θα καταρρεύσει η κοσμοθεώρηση ή ο κόσμος γύρω του. Απλά, δεν θα μπορεί να χαρεί, στον ίδιο βαθμό όλη τη χαρά και τη γοητεία της γιορτής αυτής, όπως τα παιδιά που πιστεύουν στην ύπαρξή του. Θα είναι κάτι ανάλογο με αυτό που βιώνει, συνήθως, κάποιος που έχει δει μία ταινία, γνωρίζοντας το τέλος της, δηλαδή χωρίς εκείνο το ιδιαίτερο ενδιαφέρον και την ένταση συναισθημάτων που δίνουν χρώμα στο όλο θέαμα.
Επίσης, δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος κανόνας για το πότε πρέπει να αποκαλύψουμε στο παιδί μας την αλήθεια για τον Άη Βασίλη.
Αυτό γίνεται, συνήθως, από μόνο του και αποδραματοποιημένα, χωρίς ιδιαίτερο πρόβλημα, καθώς ωριμάζει νοητικά το παιδί. Θυμάμαι πως, όταν ήμουν μικρό παιδί και κατάλαβα πως ο Άγιος Βασίλης δεν είναι αληθινός αλλά κάποιο συγγενικό μας πρόσωπο ντυμένο έτσι, προσποιήθηκα πως συνεχίζω να πιστεύω την όλη τελετουργία γιατί δεν ήθελα να χαθεί εντελώς η μαγεία εκείνων των στιγμών που έδιναν για χρόνια τόση χαρά, ένα ιδιαίτερο χρώμα και άρωμα στη ζωή μας τις γιορτινές εκείνες μέρες και σε εποχές που τα δώρα ήταν κάτι το σπάνιο για τα περισσότερα παιδιά της ηλικίας αυτής…
Ας διατηρήσουμε, λοιπόν, την (ψευδ)-αίσθησή μας για το μαγικό αλλά και την πίστη μας για την αλληλεγγύη και την ψυχική γενναιοδωρία που συμβολίζει ο Άγιος Βασίλης όσο γίνεται περισσότερο γιατί η ζωή μας γίνεται ολοένα και φτωχότερη συναισθηματικά, χωρίς κοινούς μύθους και κοινές στιγμές…
Dr. Σάββας Ν. Σαλπιστής, M.Sc., Ph.D.
Κλινικός Ψυχολόγος Πανεπιστημίου Στοκχόλμης ενηλίκων και παίδων
Διπλωματούχος Ψυχοθεραπευτής
Βασιλικού Ιατροχειρουργικού Ινστιτούτου Karolinska Στοκχόλμης
Διαβάστε επίσης:
Πραγματικός «Άγιος Βασίλης»: 50 χρόνια φτιάχνει δωρεάν παιχνίδια για φτωχά παιδιά
