Θα θυμάμαι πάντα εκείνη την ημέρα σαν να ήταν χθες. Σεπτέμβρης. Σχολικό προαύλιο. Λίγες πευκοβελόνες σκορπισμένες πάνω στις φρεσκοβαμμένες λευκές γραμμές κάτω από τις μεταλλικές μπασκέτες. Ακόμα ζέστη. Η σχολική μου ποδιά μυρίζει καινούριο. Λίγο πριν, το πρωινό μου δεν κατέβαινε με τίποτα. Πρωτάκι, με την τσάντα στην πλάτη και μέσα ένα τετράδιο μπλε και μία κασετίνα γυαλιστερή γεμάτη γόμες ροζ. Στην μπροστινή θήκη τοστ σε αλουμινόχαρτο, χαρτομάντιλα, μπουκαλάκι με νερό. Κρατούσα το χέρι της μαμάς σφιχτά και δεν το άφηνα την πρώτη μέρα του σχολείου.
Να μην τρέχεις στα χώματα με τα καινούρια σου παπούτσια, σκύβει και μου λέει εκείνη την πρώτη μέρα. Την πρώτη μέρα του καινούργιου κύκλου ζωής. Έχεις δει κομμένο κορμό δέντρου; Ομόκεντροι κύκλοι ζωής.
Χτυπάει το κουδούνι και με γυρνάει απότομα στο τώρα μου. Αφήνω το χέρι της κόρης μου σπρώχνοντάς την μαλακά από την πλάτη. Καλή αρχή, της λέω και περπατάω μαζί με εκατόν πενήντα συναισθήματα ως την αυλόπορτα του σχολείου. Στέκομαι εκεί για δευτερόλεπτα σαν να έχω ξεχάσει κάτι πίσω.
■ Pause στη στιγμή αυτή.
◄ Rewind κι οι μελλοντικοί ομόκεντροι κύκλοι φαίνονται όλο και πιο αχνοί μέχρι που σβήνουν τελικά.
Όλες οι κινήσεις γίνονται ανάποδα. Περπατάω ανάποδα απ’την αυλόπορτα με την πλάτη προς το παιδί μου και βάζω τα κλειδιά του αυτοκινήτου στην τσάντα. Βγάζω τα γυαλιά ηλίου, κατεβάζω το χαρτομάντιλο από τα μάτια, γυρνάω να την κοιτάξω, λέω τη φράση, καλή αρχή, ανάποδα.
■ Pause ξανά.
Να σου πω τι ξέχασα; Ξέχασα να της πω πως από’δώ και πέρα, όσο εγώ θα κρατάω το τιμόνι, εκείνη θα πρέπει να βρίσκεται σ’εγρήγορση. Πως όσο εγώ θα είμαι υπεύθυνη για την κοινωνία που θα της παραδώσω, άλλο τόσο θα είναι και εκείνη για τον τρόπο που θα οδηγήσει αυτήν την κοινωνία στο δικό της μέλλον.
Τι λέω τώρα θα μου πεις. Όταν κάνω εγώ λάθος, εκείνη να με διορθώνει. Αυτό λέω. Πόσο ουτοπικό είναι να μεγαλώνεις ένα παιδί κι εκείνο να μην επαναλαμβάνει τα δικά σου κακώς κείμενα, αφού μεγάλωσε μ’αυτά ως αρχές; Ξέρω κι εγώ; Ιδανικά, όμως, δεν θα ήταν, ν’αναβοσβήνει στο πίσω μέρος του κεφαλιού του και κανένα mind the gap, όταν πιάνει τα λόγια σου ανακόλουθα με τις πράξεις σου; Να μπορεί ν’αντιδρά σ’ό,τι θέλει να λέγεται συμβουλή, αλλά περισσότερο θυμίζει άλλο ένα √ σ’άλλη μία do not forget to λίστα;
Κι εδώ πέφτει το απόσταγμα βαριάς φιλοσοφίας. Έτσι αλλάζουν οι κοινωνίες. Με τα mind the gap που αναβοσβήνουν ενίοτε στα κεφάλια των μικρών παιδιών. Ν’αντιδρά, λοιπόν, θέλω να της πω, κάθε φορά που η νοοτροπία μου ψιθυρίζει άλλα στην καθημερινότητά της, ενώ απ’τα μεγάφωνά μου ακούγεται:
1. Να μην κοροϊδεύεις το παιδάκι που κάθεται μόνο του στο προαύλιο.
- Αν σε πιέζω να κάνεις παρέα με συγκεκριμένα παιδιά ή
- σνομπάρω μόνιμα στα παιδικά πάρτι εκείνη την μαμά που κάθεται πάντα μόνη και δεν της μιλάει ούτε το τασάκι ή
- σε ρωτάω τι δουλειά κάνουν οι γονείς του Παύλου ή
- πόσο μεγάλο είναι το σπίτι της Αναστασίας ή
- σε συμβουλεύω να μην ανακατεύεσαι σε περιστατικά bullying για να μην πάρει κι εσένα η μπάλα καμιά ώρα ή
- σχολιάζω σε πηγαδάκια με τους άλλους γονείς την προβληματική – μακριά από εμάς – οικογένεια της Χριστίνας,
⇒ please do mind the gap#1 και θύμισέ μου πως ο ρατσισμός έχει πολλά πλοκάμια κι όχι μόνο το προφανές.
Το προφανές αφορά τη διαφορετικότητα ως προς το φυλετικό χρώμα που το πρόλαβε ούτως ή άλλως στα αντιρατσιστικά της μηνύματα γνωστή εταιρεία ρούχων και γέμισε την Αθήνα με αφίσες και πολύ καλά έκανε.
2. Να σέβεσαι τους δασκάλους σου.
Αν παρακολουθήσεις όσα συζητιούνται στις ουρές έξω από τα γραφεία των δασκάλων τις ημέρες που το σχολείο ενημερώνει για την πρόοδο των μαθητών, θα οδηγηθείς στο συμπέρασμα πως ο κόσμος ετούτος ο καταδικασμένος εκ πρώτης μεν, αποτελεί ένα απέραντο εκτροφείο παιδιών με διανοητική υπεροχή και ταλέντα πολλά από μία άλλη άποψη δε. Και ποια είναι αυτά τα παιδιά; Μα φυσικά «το δικό μου παιδί» παιδιά. Αλίμονο στον αδαή εκείνο εκπαιδευτικό που θα πέσει πάνω σε γονιό «το δικό μου παιδί» παιδιού και θα βιαστεί να τον αντιμετωπίσει σαν έναν οποιονδήποτε άλλο. Αλίμονο στον δάσκαλο που θα επιστήσει την προσοχή αυτού του γονιού, που κυκλοφορεί με τα αυτιά κλειστά και το βλέμμα στο ταβάνι, σε ενδεχόμενη προβληματική συμπεριφορά του παιδιού του. Καλύτερα να χωθεί σε τρύπα ανάποδα στο χώμα και να παριστάνει το καρότο για το υπόλοιπο της ζωής του. Αν με ακούσεις να λέω συχνά:
– Θα πάω αύριο στο σχολείο και θα της δείξω εγώ της δασκάλας σου που τόλμησε να… μπλα, μπλα, μπλα…,
⇒ please do mind the gap#2 κι υπενθύμισέ μου πως τον απαιτούμενο σεβασμό θα πρέπει πρωταρχικά να τον δείχνω εγώ στους δασκάλους σου και το έργο που αυτοί προσπαθούν να επιτελέσουν, κρατώντας συνεχώς τα μάτια και τα αυτιά μου ανοιχτά, προκειμένου να εξασφαλίσω το καλύτερο για εσένα μέσα από μία καλή συνεργασία κι όχι μέσα από διαρκείς διαμάχες και κόντρες.
3. Να αναγνωρίζεις την διάκριση και την προσπάθεια που έχει καταβληθεί για αυτήν.
Μπορώ να καταλάβω πόσο δύσκολο είναι ν’αποδεχτεί ένας γονιός πως το παιδί του υπολείπεται κάπου χωρίς απαραίτητα να υπερτερεί κάπου αλλού. Ή πως χρειάζεται αρκετή προσπάθεια για να φτάσει τον μέσο όρο της τάξης. Ή να μπει, για παράδειγμα, στην ομάδα ποδοσφαίρου. Μπορεί όλα τα παιδιά να έχουν τα ίδια δικαιώματα μέσα σε μία τάξη, αλλά δεν έχουν όλα τις ίδιες δυνατότητες. Προφανώς και το καθένα είναι μία μονάδα ξεχωριστή, προφανώς και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται για τον λόγο αυτό ξεχωριστά. Μπορώ να καταλάβω και τον μηχανισμό άμυνας του γονιού αυτού, όταν μεταφέρει στο παιδί του πως η μη διάκριση είναι αποτέλεσμα δικής του επιλογής ή επικρατούσας νοοτροπίας αναξιοκρατίας. Χωρίς να θέλω να στριμώξω όλες τις περιπτώσεις στο ίδιο τσουβάλι, γιατί δεν χωράνε, η επίμονη προσπάθεια δεν φέρνει πάντα την διάκριση, όπως κι η ειδική μεταχείριση κάνει περισσότερο θόρυβο, όταν δεν προσφέρεται από ότι όταν προσφέρεται.
Για τον λόγο αυτό, αν με ακούσεις ποτέ ν’απαξιώνω την προσπάθεια κάποιου άλλου παιδιού λέγοντας:
- Αν η δική μου διάβαζε όσο η Δέσποινα το φυτό ή
- Αν ήμουν κι εγώ καθηγήτρια στο γυμνάσιο, όπως η μάνα του Γιώργου ή
- Αν δεν βαριόταν τις προπονήσεις στην κολύμβηση…
- Τότε θα, θα, θα…
⇒ please do mind the gap#3, απλά και μόνο γιατί σου θυμίζω τραγικά το:
– Αν η γιαγιά μου είχε ροδάκια θα ήταν τρόλεϊ.
4. Να σέβεσαι τους κανόνες και να λειτουργείς ομαδικά.
- Όσες φορές με έχεις ακούσει να λέω στις παρέες μου πως προτιμώ να γίνεις λύκος παρά πρόβατο, προκειμένου να επιβιώσεις σε αυτήν την ζούγκλα που λέγεται κοινωνία, ή
- όσες φορές έχεις καταλάβει πως είμαι διατεθειμένη να πατήσω επί πτωμάτων για την πολυπόθητη προαγωγή στην δουλειά μου,
- άλλες τόσες θα με δεις να πιάνω λυτούς και δεμένους προκειμένου να γίνεις εσύ αρχηγός στην ομάδα του μπάσκετ – ακόμα και αν η ομάδα λειτουργεί χειρότερα έτσι.
- Άλλες τόσες θα με ακούσεις να σε συμβουλεύω να μην μοιράζεσαι με τους συμμαθητές σου τις πληροφορίες που μαζεύεις για την κοινή εργασία προκειμένου να φανεί στο τέλος πως εσύ δούλεψες περισσότερο ή
- να παρακαλάω τον δάσκαλό σου να αλλάξει την διανομή στην φετινή παράσταση και να δώσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο σε εσένα κι όχι στην Ιόλη που δεν έχει καλή άρθρωση. Λες και αν πάρεις μικρότερο ρόλο εσύ το έργο δεν θα φτουρήσει και για δεύτερη σεζόν.
⇒ Please mind the gap#4.
5. Η μάθηση είναι ένα παράθυρο ανοιχτό στον κόσμο.
- Αν μέσα στο σπίτι γίνεται πόλεμος για να μελετήσεις κι οι φωνές μου μετράνε αρκετά ντεσιμπέλ,
- αν ξημεροβραδιάζομαι στο σχολείο παρακαλώντας ή απειλώντας για τον παραπάνω βαθμό,
⇒ please mind the gap#5 και τόνισέ μου πως όλο αυτό το πανηγύρι δεν εκφράζει σε καμία περίπτωση την αγωνία μου για τις γνώσεις που θα σου δώσει το σχολείο και το παράθυρο που θα σου ανοίξει στον κόσμο.
Για να μην κοροϊδευόμαστε αναμεταξύ μας και αποβλακωνόμαστε αλληλοθαυμαζόμενοι, όλο αυτό είναι καθαρή μεταφορά των προσωπικών μου φιλοδοξιών και ό,τι άλλο κατεβάζει η βροχή των συμπλεγμάτων μου στις πλάτες σου. Στον στίβο αυτό αγωνίζεσαι εσύ και εγώ ανήκω στις κερκίδες. Δεν έχω καμία δουλειά να κυνηγάω δεξιά αριστερά προπονητές και παρατρεχάμενους αποπροσανατολίζοντας τελείως τον στόχο σου. Βρίσκομαι δίπλα σου, έχω περάσει από τα άγχη σου, έχω νιώσει τον ενθουσιασμό και την απογοήτευσή σου. Δεν έχω, όμως, κανένα απολύτως δικαίωμα να θεωρώ το σχολικό περιβάλλον αρένα ούτε ιππόδρομο που πέφτουν τα στοιχήματα και ο ιδρώτας ποτάμι μέχρι να τελειώσει ο αγώνας. Το σχολείο δεν είναι εδώ, αν μη τι άλλο, για να αποδείξω σε κανέναν πως μέσα απ’τις επιδόσεις σου, ως γονιός, σκοράρω τρίποντα.
►Play τώρα.
Λίγες παραγράφους πιο πάνω είχαμε μείνει στο ■ Pause. Εκεί που κοιτάζω το πρωτάκι μου στα μάτια και ψάχνω να του πω κάτι που θα θυμάται για πολλά χρόνια μετά και μπορεί να μεταφέρει και στο δικό του πρωτάκι. Αμφιταλαντεύομαι για μια στιγμή και αποφασίζω τελικά να μείνω πιστή στην οικογενειακή μας παράδοση του να μην τρέχεις στα χώματα με τα καινούρια σου παπούτσια. Με κοιτάζει με απορία. Δεν έχει χώματα, μου χαμογελάει. Ε, τι να κάνουμε τώρα; Η φράση αυτή πηγαίνει από γενιά σε γενιά άθικτη λες και τα παπούτσια της πρώτης μέρας θα περάσουν και αυτά άθικτα στο επόμενο πρωτάκι.
Η φράση αυτή μου αρέσει πολύ.
Την αγαπώ πολύ. Και να σου πω και κάτι μεταξύ μας; Για κάποιον ανεξήγητο λόγο εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο την ανάγκη μου να κρατήσω ακέραιο ακόμα και κάτι τόσο μη διαχρονικό ίσως, όπως ένα ζευγάρι καινούρια παπούτσια. Να το κρατήσω και να το παραδώσω ακέραιο. Όπως θα ήθελα να το είχα παραλάβει κάποτε κι εγώ. Φωνάζει την ανάγκη μου να μεταφέρω το ελάχιστο δικό μου ακέραιο για να κάνει το πρώτο βήμα το παιδί αυτό στο δικό του μέλλον.
