Είναι ίδια η επίπτωση που μπορεί να έχει ένας βομβαρδισμός ιώσεων αν γίνει στους 12 μήνες ή να γίνει στα 4 έτη; Σαφώς όχι. Να μερικοί λόγοι που βομβαρδισμών λοιμώξεων στο έτος μπορεί να φέρει περισσότερους κινδύνους για την υγεία του παιδιού, σε σύγκριση με βομβαρδισμό λοιμώξεων σε ηλικία 4 ή 5 ετών:
- Όλες οι αμυντικές και ανατομικές δομές προστασίας ενός παιδιού είναι πολύ πιο ανώριμες και ατελείς σε όσο πιο μικρή ηλικία: Για παράδειγμα, η ευσταχιανή σάλπιγγα, το σωληνάκι που βοηθάει στον αερισμό του μέσου ωτός από τη μύτη, είναι πολύ πιο στενή, λιγότερο λειτουργική και αποφράζεται πολύ πιο εύκολα με ρινίτιδες όσο πιο μικρό ή βρέφος είναι ένα παιδί. Οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις ή κρεατάκια μεγαλώνουν φυσιολογικά σταδιακά έως την ηλικία των 5-6 ετών και έπειτα υποστρέφουν. Μια υπέρμετρη αναζωπύρωση της διόγκωσής τους από συνεχόμενες ιώσεις σε μικρή ηλικία 2-3 ετών σε παιδί με προδιάθεση μπορεί να οδηγήσει σε πρώιμη χειρουργική αφαίρεσή τους. Τα πνευμόνια ωριμάζουν και χτίζουν συνεχώς καινούργιες κυψελίδες κατά τα πρώτα 2-3 χρόνια της ζωής. Όργανα και στοιχεία του ανοσοποιητικού συστήματος βρίσκονται σε φάση ευαίσθητης ανάπτυξης κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής. Όλες οι πρώτες γραμμές άμυνας είναι λιγότερο ώριμες, με αποτέλεσμα η γενίκευση και διασπορά μιας λοίμωξης να γίνεται πιο εύκολα και πιο συχνά σε όσο πιο μικρές ηλικίες.
- Τα βρέφη και μικρά παιδιά αναπνέουν εξ’ ολοκλήρου ή κυρίως από τη μύτη, έτσι που οποιαδήποτε ρινίτιδα και απόφραξη τα δυσκολεύει σημαντικά να τραφούν, να κοιμηθούν ή να αναπνεύσουν σωστά
- Τα βρέφη και μικρά παιδιά δεν έχουν ακόμα μάθει να φυσούν προς τα έξω τη μύτη τους, έτσι που μύξα αποφράσσει πιο επίμονα τις ρινικές κοιλότητες, δημιουργώντας προδιάθεση για ωτίτιδες, άπνοιες κα.
- Τα βρέφη και μικρά παιδιά έχουν παράλληλα μια σημαντική και συχνά επίπονη διαδικασία σε εξέλιξη, τηνέκφυση δοντιών, που σε συνδυασμό με αλλεπάλληλες ιώσεις μπορεί να προσθέτει στην κακουχία τους και στην πτώση της άμυνάς τους.
- Στα βρέφη και μικρά παιδιά το επίπεδο υγιεινής είναι αναγκαστικά σημαντικά μικρότερο. Βάζουν τα πάντα στο στόμα, ως σημαντικό κομμάτι της γνωστικής τους ανάπτυξης, δεν πλένουν από μόνα τους τα χέρια τους, δεν σκουπίζουν τη μύτη τους με χαρτί μιας χρήσης, έτσι που για μια ομάδα 5-10 βρεφών μέσα σε ένα δωμάτιο με ίδια παιχνίδια που μοιράζονται, το μοίρασμα μικροβίων μεταξύ τους είναι θέμα ωρών.
- Τα βρέφη και μικρά παιδιά δεν έχουν ακόμα προλάβει να ολοκληρώσουν πλήρως τους εμβολιασμούς τους και να αποκτήσουν πλήρη ανοσία έναντι των λοιμώξεων που αντιμετωπίζονται με εμβολιασμούς.
- Τα βρέφη και μικρά παιδιά μπορεί να μη μιλούν, να μη μπορούν να εκφράσουν τι νιώθουν, να μην μπορούν να μας δείξουν που εστιάζει ο πόνος τους, έτσι που είναι πιο δύσκολο και για το γονιό και για τον παιδίατρο να κρίνει τα συμπτώματά του. Όσο πιο μικρό, τόσο πιο δύσκολη η διάγνωση.
- Ως συνέπεια του παραπάνω παράγοντα αλλά και περισσότερου άγχους νέων γονιών για το βρέφος τους βομβαρδισμός ιώσεων οδηγεί σε πολλαπλές επισκέψεις στον παιδίατρο. Αυτό μπορεί να σημαίνει περισσότερο κίνδυνο ιατρικοποίησης ( πιο εύκολα φάρμακα ή νοσηλείες για να «είμαστε σίγουροι»), περισσότερο κόστος, περισσότερα φάρμακα, περισσότερες ώρες και μέρες απουσίας των γονιών από τη δουλειά τους. Επιπλέον, σε ηλικίες που η κλινική εξέταση είναι πιο δύσκολη, όπως οι ηλικίες 1-3 ετών, με το παιδί λιγότερο ικανό να συνεργαστεί με το γιατρό, αλλεπάλληλες εξετάσεις κλινικές και παρακλινικές μπορεί να οδηγούν σε περισσότερο φόβο για το γιατρό και επιπλέον δυσκολία προσέγγισης. Δεν είναι σπάνιο βρέφη και μικρά νήπια να αποκτούν τρόμο μπροστά στο ιατρείο, με σημαντική ψυχολογική επιβάρυνση και εφιάλτες.
- Περισσότερα φάρμακα στο ευαίσθητο στάδιο των πρώτων χρόνων της ζωής, είτε με αναίτια ιατρικοποίηση είτε δικαιολογημένα, μπορεί να σημαίνει περισσότερες παρενέργειες από τη χρήση τους, άμεσες ή απώτερες. Για παράδειγμα υπάρχουν έρευνες που συσχετίζουν πολλαπλές αντιβιώσεις κατά τον πρώτο ή δεύτερο χρόνο της ζωής με σημαντικά όπως αυτοάνοσα θέματα υγείας χρόνια αργότερα. Καθόλου ευκαταφρόνητη επίσης δεν είναι η πιθανή ανάπτυξη αντίστασης μικροβιακής μετά από πολλαπλές αντιβιώσεις.
Είναι λοιπόν το ίδιο πράγμα να περνάει 15-20 ιογενείς και μικροβιακές λοιμώξεις σε ένα χειμώνα ένα βρέφος 12 μηνών με ένα παιδί 5 ετών; Κατηγορηματικά όχι. Είναι καλό να γνωρίζουμε σωστά όλα τα δεδομένα πριν τις αποφάσεις και τις επιλογές μας. Για πολλούς γονείς ο βρεφονηπιακός σταθμός είναι μια αναγκαιότητα και πραγματικά δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Στις ηλικίες κάτω των τριών ετών οι γονείς χρειάζεται να βάζουν στην ζυγαριά την αυξημένη πιθανότητα για μεγαλύτερη επιβάρυνση της υγείας από βομβαρδισμό λοιμώξεων. Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχουν άλλες λύσεις που μπορούν να βρεθούν, εάν οι γονείς έχουν την πραγματική εικόνα στο μυαλό τους και δεν βάζουν σε προτεραιότητα για το μικρό παιδί άτοπες για την ηλικία ανάγκες όπως «ανάγκη για κοινωνικοποίηση» ή «ανάγκη για μάθηση». Αν θέτουμε τις προτεραιότητές μας σωστά, μπορεί να παίρνουμε και καλύτερες αποφάσεις βοηθώντας περισσότερο το παιδί μας.
Γράφει ο Στέλιος Παπαβέντσης – Παιδίατρος
