Η πιο συχνή ερώτηση που κάνουμε στον παιδίατρο όταν το παιδί αρρωσταίνει “είναι ίωση ή κρύωμα;”. Ο παιδίατρος Στέλιος Παπαβέντσης σε άρθρο του εξηγεί ακριβώς τις διαφορές ώστε να είμαστε καλύτερα ενημερωμένοι.
Όπως γράφει στο site του “για ένα θέμα τόσο σημαντικό και συχνό κατά την παιδική ηλικία όπως οι λοιμώξεις, υπάρχει σύγχυση και άγνοια” και εξηγεί πως “Ο οργανισμός ενός παιδιού γεννιέται ατελής, με το ανοσοποιητικό του σύστημα, την άμυνά του, να ωριμάζει διαρκώς και σταθερά κατά την παιδική ηλικία. Το σώμα μας έχει μηχανισμούς διατήρησης και ομοιόστασης ώστε να μην επηρεάζεται καθόλου ή να επηρεάζεται λίγο και παροδικά από τα βλαπτικά ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Μερικά από αυτά τα βλαπτικά ερεθίσματα και παράγοντες είναι τα δυνητικά παθογόνα μικρόβια και ιοί. Έως ένα βαθμό, είναι φυσιολογικό και θεμιτό κάθε παιδί να περάσει έναν αριθμό ιώσεων και να εκτεθεί σε ήπιους μολυσματικούς παράγοντες. Αυτή η έκθεση είναι που δίνει ώθηση στην ωρίμανση της άμυνάς του. Δεν πρέπει να παθαίνουμε πανικό κάθε φορά που το παιδί μας ανεβάζει έναν πυρετό, γιατί κάτι τέτοιο είναι νομοτελειακό, αναγκαίο «κακό», ώστε το παιδί να χτίσει σιγά σιγά αντισώματα και κύτταρα άμυνας που θα το θωρακίσουν από τα σοβαρότερα προβλήματα. Η απουσία αυτής της φυσιολογικής έκθεσης – υπερβολική αποστείρωση, αποφυγή επαφών, απομόνωση του παιδιού κλπ – μπορεί να κάνει το παιδί ακόμα πιο ευάλωτο και με ανώριμο ανοσοποιητικό σύστημα, ανέτοιμο να αντιμετωπίσει σοβαρότερες λοιμώξεις ή με την άμυνά του λόγω απουσίας ερεθίσματος να παρεκτρέπεται σε παθολογικές αντιδράσεις, όπως η ανάπτυξη αλλεργιών, αυτό-άνοσων νοσημάτων και κακοηθειών”.
Ιώση ή κρύωμα;
“Ας πάρουμε ένα υγιές, εύρωστο παιδί. Το αν και κατά πόσο θα εκδηλώσει αυτό το παιδί κλινικά συμπτώματα οξείας λοίμωξης εξαρτάται από 3 πράγματα:
Από το είδος του λοιμογόνου παράγοντα που θα βρει μπροστά του.
Στο περιβάλλον του – στο σχολείο, στο σπίτι, στο πάρκο – έρχεται σε έκθεση με έναν απλό ιό, πχ έναν ρινοιό. Η απάντηση του οργανισμού του σε αυτόν τον ήπιο συνήθως ιό είναι να τον αναχαιτίσει άμεσα, να τον διώξει από το στόμα και την μύτη, εμφανίζοντας ή καθόλου συμπτώματα ή ελαφρύ συνάχι για λίγες μέρες. Στον αντίποδα, στο ίδιο περιβάλλον κυκλοφορεί κάποια στιγμή το μικρόβιο του μηνιγγιτιδιόκοκκου, ένα συχνά σοβαρά παθογόνο μικρόβιο που αν το κολλήσει μπορεί να κάνει ακόμα και συμπτώματα οξείας μηνιγγίτιδας.
Από τον αριθμό των μικροβίων ή ιών που θα μπουν στο σώμα του (πιο επιστημονικά, από το ιικό ή μικροβιακό φορτίο)
Το παιδί μπορεί να έπιασε ένα μολυσμένο αντικείμενο στον παιδικό σταθμό με έναν εντεροιό. Λίγοι από αυτούς τους ιούς μπήκαν στο στόμα του με τα χέρια του και άλλη έκθεση δεν υπήρξε. Το παιδί εμφανίζει ελαφρύ πυρετό και πονόλαιμο για 2 μέρες και έπειτα νιώθει καλύτερα.
Στον αντίποδα, το αδερφάκι του παιδιού μόλις πέρασε ψηλό πυρετό από εντεροιό. Το αδερφάκι δεν πλένει σχολαστικά και τακτικά τα χέρια του, βάζει τα χέρια στον ποπό του, η τουαλέτα δεν καθαρίζεται καλά, χρησιμοποιούν ίδιες πετσέτες ή οδοντόβουρτσες. Ως αποτέλεσμα, το παιδί λαμβάνει μεγάλο φορτίο ιών και πολλές φορές. Είναι πιο πιθανό τώρα το παιδί να εκδηλώσει βαρύτερα συμπτώματα, με ψηλό πυρετό για πολλές ημέρες.
Για παράδειγμα, εάν ο μπαμπάς έχει φαρυγγίτιδα και το παιδί κόλλησε, είναι σημαντικό ο μπαμπάς να συνεχίζει να προσέχει να μην βήχει πάνω από το παιδί για να μην αυξάνει το ιικό φορτίο που εκείνο λαμβάνει, και θα πρέπει να συνεχίζει να πλένει πιο σχολαστικά τα χέρια του.
Από την κατάσταση της άμυνας του οργανισμού την συγκεκριμένη στιγμή.
Όλοι μας έχουμε ζήσει την εξής εμπειρία: Φτάνει μια δυνατή γρίπη στο σπίτι μας, το μικρό παιδί εκδηλώνει πολλά συμπτώματα με πυρετό για πολλές ημέρες που τελικά περνάει, ο μπαμπάς εκδηλώνει πνευμονία, η μητέρα λίγο πονόλαιμο και το νεογέννητο βρέφος που θηλάζει δεν εκδηλώνει τίποτα. Γιατί ο ίδιος ιός προκάλεσε τόσο διαφορετικά πράγματα σε διαφορετικούς ανθρώπους;
Γιατί δεν είναι μόνο ο λοιμογόνος παράγοντας που παίζει ρόλο, αλλά και η άμυνα του οργανισμού. Το μικρό παιδί τις τελευταίες ημέρες περπατούσε ξυπόλυτο και δεν έτρωγε καλά, ενώ δεν πλένει τα χέρια του. Ο μπαμπάς καπνίζει, έχει άγχος και αυπνία, με συνέπεια να είναι ο οργανισμός του καταβεβλημένος και ο ιός της γρίπης να βρίσκει ελεύθερο πεδίο να φτάσει μέχρι τα πνευμόνια του. Η μητέρα βρίσκεται σε φάση ευτυχίας και χαλάρωσης με το νεογέννητο και τον θηλασμό, τρώει καλά, δεν καπνίζει. Και το νεογέννητο θηλάζει λαμβάνοντας ζωντανά κύτταρα και αντισώματα που το προστατεύουν από προσβολές, δεν το αφήνουν να κλαίει και να στρεσσάρεται ο οργανισμός του, το προφυλάσσουν από ρεύματα αέρα, εφίδρωση, το κρατάνε όσο γίνεται μακριά από το μεγαλύτερο αδερφάκι.
Ένας ιός ή μικρόβιο μπορεί να βρει την άμυνα μας περισσότερο πεσμένη από ό,τι συνήθως γιατί δεν θηλάζουμε, γιατί δεν τρώμε καλά τις τελευταίες μέρες, γιατί βγήκαμε σε ρεύμα αέρα, γιατί φάγαμε πολλά παγωτά και καταπονήθηκε ο λαιμός μας, γιατί έχουμε αλλεργική ρινίτιδα και καταπονείται η μύτη μας, γιατί έχουμε άγχος να πληρώσουμε την δόση που εκκρεμεί, γιατί βγήκαμε στο κρύο με λίγα ρούχα χωρίς να προσέξουμε ή γιατί παίξαμε μπάλα, μουσκέψαμε από ιδρώτα και καθίσαμε με τα ίδια ρούχα να στεγνώσουμε σε ρεύμα. Σε τέτοιες καταστάσεις ακόμα και «φυσιολογικά», συνήθως μη παθογόνα μικρόβια που κατοικούν στο σώμα μας, στο δέρμα μας ή στη μύτη μας, μπορεί να βρουν ευκαιρία να διεισδύσουν και να προκαλέσουν λοίμωξη.
Ένας ιός ή μικρόβιο μπορεί να βρει την άμυνά μας περισσότερο θωρακισμένη από ό,τι συνήθως γιατί θηλάζουμε αποκλειστικά, γιατί τρώμε υγιεινά φρούτα και λαχανικά και όχι junk food, γιατί νιώθουμε χαρούμενοι και χαλαροί, γατί δεν καπνίζουμε, γιατί κοιμόμαστε σχετικά καλά, γιατί κάνουμε έρωτα, γιατί γυμναζόμαστε τακτικά ή γιατί είμαστε χειμερινοί κολυμβητές. Σε κάποιες από αυτές τις καταστάσεις, έκθεση ακόμα και στα χειρότερα μικρόβια, πχ τον μηνιγγιτιδιόκοκκο, μπορεί να έχει ως μόνη συνέπεια για το σώμα μας λίγο πονόλαιμο και όχι μηνιγγίτιδα.
Κάθε φορά που το παιδί μας εμφανίζει έναν πυρετό υπάρχουν και οι τρεις αυτοί παράγοντες, σε διαφορετικό βαθμό και ένταση ο καθένας κάθε φορά: το μικρόβιο ή ιός, το φορτίο του και η άμυνα του οργανισμού μας. Δεν γίνεται όμως λοίμωξη χωρίς λοιμογόνο παράγοντα και δεν γίνεται κλινική εικόνα συμπτωμάτων χωρίς πεσμένη παροδικά άμυνα. Είναι όλα μαζί λοιπόν, όλα έχουν την σημασία τους, αυτό που προέχει είναι η ισορροπία σώματος και ψυχής ΚΑΙ για τα βρέφη και μικρά παιδιά. Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι ένα οικοσύστημα, με συνεχή αλληλεπίδραση του μέσα με το έξω. Εάν το μωρό σας 6 μηνών αφέθηκε να κλαίει γοερά και απαρηγόρητα επί ημέρες ώστε να «μάθει» να κοιμάται χωρίς διακοπή, μην ξαφνιαστείτε εάν τις επόμενες εβδομάδες ή μήνες έχει επίμονο συνάχι και ανορεξία..”
