Καθώς το μωρό μεγαλώνει, τα οφέλη της πιπίλας είναι όλο και λιγότερα

Η πιπίλα αποτελεί ένα αντικείμενο μεγάλων συζητήσεων, τόσο για την αναγκαιότητά της, όσο και την από νωρίς χρήση της ή την καθυστερημένη διακοπή της.

Πόσο σημαντική όμως είναι η πιπίλα; Πότε θα πρέπει να ξεκινά και πότε να διακόπτεται η χρήση της; Τι προβλήματα μπορεί να λύσει και ποια να δημιουργήσει; Επίσης, ποια είναι η κατάλληλη πιπίλα για το κάθε μωρό και πως φυλάσσεται σωστά;

Τα περισσότερα μωρά έχουν ισχυρό αντανακλαστικό πιπιλίσματος, κάποιες φορές ήδη από την ενδομήτρια ζωή (πιπίλισμα δαχτύλου). Αυτές οι θηλαστικές κινήσεις αφενός βοηθούν στη σίτιση, αφετέρου ηρεμούν το μωρό.

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ πιπίλας:

•  Η πιπίλα φαίνεται πως βοηθά στη μείωση του κινδύνου για το σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου (SIDS). Το πιπίλισμα της κατά τη διάρκεια του ύπνου <<υπενθυμίζει>> στο μωρό να ανασαίνει.
• Η πιπίλα μπορεί να ηρεμήσει ένα δύσθυμο μωρό, μειώνοντας το stress του και χαραλώνοντάς το.
• Η πιπίλα μπορεί να προσφέρει προσωρινή απόσπαση της προσοχής, επίδραση πολύ βοηθητική σε καταστάσεις όπως η αιμοληψία ή ο εμβολιασμός.
• Η πιπίλα μπορεί να βοηθήσει το μωρό να αποκοιμηθεί. Το πιπίλισμα χαλαρώνει τα περισσότερα μωρά και τα βοηθά να κοιμηθούν ταχύτερα, για αυτό και πολλές φορές ξυπνούν μέσα στη νύχτα εάν βγει η πιπίλα.
• Η πιπίλα μπορεί να μειώσει τις ενοχλήσεις του μωρού κατά τη διάρκεια των πτήσεων ή ενός ταξιδιού στο βουνό. Το μεγάλο υψόμετρο μπορεί να συνδυαστεί με δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας (βουλωμένο αυτί) με μετέπειτα πόνο και ανησυχία. Με τη χρήση της πιπίλας (ή τον θηλασμό) επέρχεται αποσυμπίεση του αυτιού και ανακούφιση.
• Η πιπίλα διακόπτεται πιο εύκολα σε σχέση με τη διακοπή του πιπιλίσματος του δαχτύλου.

ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ πιπίλας:

• Η χρήση πιπίλας μπορεί να διαταράξει το θηλασμό ιδίως εάν χορηγηθεί τις πρώτες 3-4 εβδομάδες ζωής (δηλαδή πριν την εγκατάσταση του θηλασμού).
• Το μωρό μπορεί να δείξει εξάρτηση από την πιπίλα, ιδίως αν τη χρειάζεται για να αποκοιμηθεί, με αποτέλεσμα να υπάρξουν κλάματα και αφυπνίσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας εάν βγει η πιπίλα.
• Η χρήση πιπίλας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο λοιμώξεων του μέσου ωτός (ωτίτιδες), ιδίως μετά τους 6 μήνες ζωής.
• Η παρατεταμένη χρήση πιπίλας μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα των δοντιών, τόσο σε ανωμαλίες σχήματος / θέσης όσο και σε τερηδονισμό.
• Η παρατεταμένη χρήση της πιπίλας μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο στην έκφραση του παιδιού, με αποτέλεσμα την καθυστερημένη έναρξη ή ωρίμανσης της ομιλίας.

ΕΙΔΗ πιπίλας:

Η θηλή της πιπίλας μπορεί να είναι κατασκευασμένη από καουτσούκ ή σιλικόνη.  

• Το καουτσούκ ή latex είναι ένα φυσικό υλικό. Είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στο τράβηγμα ή το δάγκωμα για αυτό και είναι προτιμότερο σε βρέφη που έχουν βγάλει δόντια. Ωστόσο, το καουτσούκ (latex) είναι πιο ευάλωτο στην θερμότητα και στα λιπαρά των τροφίμων με αποτέλεσμα να αλλοιώνονται πιο γρήγορα τέτοιου είδους πιπίλες. Επίσης, λόγω της φυσικής προέλευσής του μπορεί να αποβεί αλλεργιογόνο για παιδιά αλλεργικά στο latex (καουτσούκ).
• Η σιλικόνη, ένα συνθετικό υλικό. Είναι πιο ανθεκτική σε θερμότητα ή σε συστατικά των τροφών. Δεν είναι όμως τόσο ανθεκτική στο δάγκωμα ή το τράβηγμα. Σπάνια δρα ως αλλεργιογόνο.

ΣΩΣΤΗ ΧΡΗΣΗ πιπίλας:

Σταθμίζοντας τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της πιπίλας, θα πρέπει να κάνουμε μια συνετή χρήση αυτής και συγκεκριμένα:

• Δεν χρησιμοποιούμε την πιπίλα ως πρώτη γραμμή άμυνας. Μερικές φορές μια αλλαγή θέσης ή ένα κούνημα μπορεί να ηρεμήσει το κλάμα του μωρού. ·
• Δεν πιέζουμε το μωρό να <<πάρει>> την πιπίλα εάν αυτό δεν το θέλει. ·
• Δεν βάζουμε ζάχαρη ή μέλι στην πιπίλα για τη δεχτεί το μωρό. Υπάρχει κίνδυνος αλλαντίασης (μέλι) ή τερηδονισμού δοντιών (ζάχαρη).·
• Επιλέγουμε μια ενιαία πιπίλα από την οποία δεν μπορεί να αποσπαστούν κομμάτια και να πνιγεί το μωρό. ·
• Διατηρούμε την πιπίλα καθαρή. Μέχρι την εισαγωγή των στέρεων τροφών αποστειρώνουμε τις πιπίλες, ενώ στη συνέχεια πλένουμε με ζεστό νερό και σαπούνι. Καθαρίζουμε πάντα και μια καινούργια πιπίλα πριν τη δώσουμε στο μωρό. ·
• Αντικαθιστούμε την πιπίλα κάθε 1-2 μήνες ή εάν υπάρξουν σημάδια φθοράς (πχ. αρχίζουν να είναι κολλώδεις ή αποκτούν σχισμές).·
• Χρησιμοποιούμε το κατάλληλο μέγεθος πιπίλας σε σχέση με την ηλικία του μωρού.·
• ΔΕΝ κρεμάμε την πιπίλα με κορδόνι / αλυσίδα περασμένο στο λαιμό του μωρού γιατί υπάρχει κίνδυνος πνιγμονής.

ΔΙΑΚΟΠΗ πιπίλας: 

Καθώς το μωρό μεγαλώνει, τα οφέλη της πιπίλας φαίνεται πως είναι λιγότερα σε σχέση με τις βλαπτικές της επιδράσεις. Συνήθως, η διακοπή της πιπίλας γίνεται ευκολότερα περίπου στην ηλικία των 6-7 μηνών. Μετά τους 9 μήνες τα παιδιά αναπτύσσουν μια συναισθηματική σχέση με την πιπίλα (προσκόλληση – άγχος αποχωρισμού) και για αυτό δυσκολεύονται να την αποχωριστούν. Τα περισσότερα παιδιά καταφέρνουν να <<κόψουν>> την πιπίλα γύρω στα 2-4 έτη. Ωστόσο, λόγω  των αυξημένων επιβλαβών επιδράσεών της στην κροταφογναθική άρθρωση, τα δόντια και την ομιλία, η πιπίλα καλό είναι να διακόπτεται περί την ηλικία των 2 ετών. Παιδιά που εμφανίζουν προβλήματα όπως συχνές ωτίτιδες ή δεν παίρνουν σωστό βάρος, θα πρέπει να <<κόψουν>> την πιπίλα πολύ νωρίτερα. Με ποιον τρόπο λοιπόν μπορεί να διακοπεί η χρήση της πιπίλας;

1. Ο σταδιακός αποχωρισμός της πιπίλας είναι ευκολότερος, για αυτό και μειώνουμε σταδιακά τη χρήση της πιπίλας, ξεκινώντας από τις στιγμές που το παιδί είναι ξύπνιο ή τις στιγμές που βρίσκεται εκτός σπιτιού.
2. Για κάθε φορά που το παιδί επιλέγει να μην χρησιμοποιήσει την πιπίλα το επιβραβεύουμε (ποτέ με φαγητό / γλυκίσματα). Ανακοινώνουμε με ενθουσιασμό το επίτευγμα της ημέρας πχ στον άλλο γονιό που μπορεί να μην ήταν παρών.
3. Για καταστάσεις αναστάτωσης / γκρίνιας / άγχους παρέχουμε αρχικά κάποιο άλλο μεταβατικό αντικείμενο με το οποίο το παιδί νιώθει άνετα και ασφαλές όπως ένα πανάκι ή ένα παιχνίδι. Σταδιακά παρέχουμε όλο και πιο καθυστερημένα την πιπίλα.
4. Για να ηρεμήσουμε το παιδί μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε άλλες μεθόδους όπως το τραγούδι, η μουσική, μια βόλτα ή το παιχνίδι.
5. Προσπαθούμε να κάνουμε την πιπίλα μη ελκυστική και δύσχρηστη πχ. κόβωντάς τη σταδιακά ώστε να μειωθεί σε μέγεθος.
6. Μπορούμε να πούμε παραμύθια σχετικά με την πιπίλα πχ. ότι θα τη στείλουμε στον Άγιο Βασίλη για να φτιάξει παιχνίδια για μικρά παιδάκια ή ότι ένα ζωάκι που <<έκοψε>> κι αυτό την πιπίλα του είχε σαν μαγικό βοηθό ένα πανάκι να νιώθει πιο δυνατό κ.ά.

Ορισμένα παιδιά μπορεί προσωρινά να πάψουν την προσπάθεια ή να παλινδρομήσουν ενώ έχουν ήδη <<κόψει>> την πιπίλα (πχ σε ερχομό μικρότερου αδερφιού ή σε αλλαγή περιβάλλοντος κτλ). Υποστηρίζουμε το παιδί καθ’ όλη τη διαδικασία προκειμένου να μην νιώσει ότι απέτυχε ή ότι μας απογοήτευσε και το ενθαρρύνουμε λέγοντάς του πως δεν πειράζει και πως θα συνεχίσουμε την προσπάθεια σε λίγες ημέρες.

Τέλος, σε παιδιά που δείχνουν ιδιαιτέρως προσκολλημένα στο πιπίλισμα (πιπίλα ή δάχτυλο) και μάλιστα σε μεγαλύτερες ηλικίες, καλό θα είναι να διερευνήσουμε εάν υπάρχει κάτι έντονα στρεσσογόνο που αναστατώνουν το παιδί πχ. καυγάδες στην οικογένεια, συχνές μετακομίσεις – μη σταθερό περιβάλλον κτλ και να το επιλύσουμε.

Νικολίτσα Κων. Κουτρουμάνη

Παιδίατρος,MD,MSc,PhD
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πατρών