Για να έχει την ευκαιρία να γίνει ένα συναισθηματικά υγιές άτομο, το παιδί θα πρέπει να ενθαρρύνεται να ωριμάσει μέσα από κάθε φάση σταδιακά. Το να κολλήσει στο εξαρτημένο στάδιο είναι εξίσου επιζήμιο, όσο το να αναγκαστεί να αποκολληθεί πολύ νωρίς.
Το να παραμένει μόνο του στην ανεξάρτητη φάση είναι απογοητευτικό. Η ικανότητα να αναπτύσσει το παιδί αλληλεξάρτηση το εξοπλίζει με ένα εργαλείο ώστε να πάρει τα μέγιστα από τους άλλους, δίνοντας το μέγιστο του εαυτού του.
Αλληλεξάρτηση σημαίνει ότι ο γονέας και το παιδί χρειάζονται ο ένας τον άλλο για να αναπτύξουν τον καλύτερο εαυτό τους. Χωρίς τις προκλήσεις του παιδιού σας δεν θα αναπτύξετε όλες τις δεξιότητες της μητέρας. Στο συνδεδεμένο ζευγάρι βοηθούν ο ένας τον άλλον και είναι το καλύτερο για τον άλλον. Η αλληλεξάρτηση προετοιμάζει ένα παιδί για τη ζωή, για τις σχέσεις και τη συνεργασία. Η ικανότητα να γνωρίζουν πότε να ζητήσουν βοήθεια και πώς να την πάρουν είναι μία πολύτιμη κοινωνική δεξιότητα που ένα παιδί μπορεί να μάθει: «Μπορώ να το κάνω μόνο μου, αλλά μπορώ να το κάνω καλύτερα με τη βοήθειά σου».
Σε όλα τα στάδια της ανάπτυξης το παιδί κινείται μεταξύ μοναχικότητας και κοινωνικότητας, από την επιθυμία να είναι ανεξάρτητο στην επιθυμία να συμπεριλαμβάνεται, «να ανήκει». Αυτό είναι το μοτίβο των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων. Μαθαίνοντας να βιώνει αλληλεξαρτώμενες σχέσεις το παιδί μαθαίνει να είναι υπεύθυνο. Όταν τα παιδιά συνηθίσουν να ζητούν βοήθεια από τους άλλους ανθρώπους, μαθαίνουν να εξετάζουν τις συνέπειες της συμπεριφοράς τους στους άλλους. Τα πραγματικά ευτυχισμένα και υγιή άτομα δεν είναι ούτε εξαρτημένα ούτε ανεξάρτητα – είναι αλληλένδετα.
Το νήπιο: «προσκολλημένο» μεν, ανεξάρτητο δε
Το να βοηθήσετε ένα μικρό παιδί να αναπτύξει την αίσθηση και την επιθυμία της ανεξαρτησίας του σχετίζεται με το να το βοηθήσετε να μάθει να φεύγει από τη μητέρα, προκειμένου να μάθει για το περιβάλλον του και για τον εαυτό του.
Η μητέρα αφήνει το παιδί της να προχωρά μόνο του και να διερευνά πώς θα διατηρήσει τη σύνδεσή του μαζί της σε όλο και μεγαλύτερες αποστάσεις. Αυτήν την εξάσκηση την κάνει και η μητέρα. Όπως και με τόσες πολλές πτυχές της πειθαρχίας, είναι θέμα ισορροπίας: Η μητέρα αφήνει το μωρό αρκετά «ελεύθερο» για να γίνει ανεξάρτητο, αλλά διατηρεί τη σύνδεση. Δεν αφήνει το παιδί της να απομακρυνθεί εντελώς, αλλά ούτε το κρεμά από τη φούστα της. Έτσι ανεξαρτητοποιείται και η ίδια.
Καθ’ όλη τη δεύτερη αυτή περίοδο της ανάπτυξης των παιδιών, οι γονείς μπορεί να αισθάνονται ότι το περπάτημα είναι μια άσκηση πάνω σε μια λεπτή γραμμή (και για το παιδί, και γι’ αυτούς), ανάμεσα στο να είναι υπερβολικά περιοριστικοί ή αμελείς. Στο ένα άκρο υπάρχει κίνδυνος να παρεμποδίσουμε την ανάπτυξη του μωρού, στο άλλο το μωρό ίσως βλάψει τον εαυτό του ή τους άλλους ή ίσως προξενήσει υλικές ζημιές.
Πρακτικοί τρόποι αυτονόμησηs του μικρού παιδιού με αγάπη
Κρυφτούλι
Αρχίζοντας από περίπου τους εννέα μήνες ή ίσως και νωρίτερα, παίξτε κρυφτούλι ή κυνηγητό γύρω από τα έπιπλα. Όπως κρύβετε το πρόσωπό σας με τα χέρια σας ή κρύβεστε στην άλλη πλευρά του καναπέ, το μωρό αρχίζει να καταλαβαίνει ότι δεν σας χάνει, ότι συνεχίζετε να υπάρχετε ακόμα κι αν είστε έξω από το οπτικό του πεδίο.
Σταδιακοί αποχωρισμοί
Για να αναπτύξει ένα μωρό μια υγιή αίσθηση του εαυτού του πρέπει το μωρό να χωρίσει από τη μητέρα του, και όχι η μητέρα να χωρίσει από το μωρό.
Προβλήματα πειθαρχίας είναι λιγότερο πιθανό να προκύψουν όταν οι χωρισμοί γίνονται σταδιακά. Όσο το μικρό παιδί παραμένει συνδεδεμένο θα νιώσει πιο ασφαλές να απομακρυνθεί μόνο του. Το συνδεδεμένο παιδί παίρνει ένα κομμάτι της μητέρας του μαζί του στις εξερευνήσεις του. Η σύνδεση παρέχει ασφάλεια. Το μικρό παιδί έχει ανάγκη από μια υγιή και δημιουργική εξάρτηση. Προσπαθήστε να πετύχετε τη λεπτή ισορροπία μεταξύ της διατήρησης της σύνδεσης και ενθάρρυνσης της αυτάρκειας.
Ενημερώνετε για την απουσία σας
Επειδή ο αποχωρισμός είναι μια ευαίσθητη κατάσταση διδάξτε στο μωρό σας πώς γίνεται από μικρή ηλικία. Όταν είναι πολύ μικρούλι, βγαίνετε για λίγο από το δωμάτιο, του εξηγείτε πού πάτε, και επιστρέφετε, ώστε να αποδείξετε ότι δεν το εγκαταλείπετε. ‘Η του μιλάτε όταν είστε στο διπλανό δωμάτιο, ώστε να αντικαταστήσει την οπτική επαφή με την ακουστική.
Όταν μεγαλώσει, και είναι σε θέση να σας αποχωριστεί για περισσότερη ώρα, είναι σημαντικό να λέτε «Αντίο, Θα φύγω για μία ώρα», ή «Η μαμά πάει στην αγορά και θα ξαναγυρίσει», κι ας μην έχουν αίσθηση του χρόνου τα μωρά. Αν το μωρό έχει πολύ άγχος στον αποχωρισμό, αλλά είναι απαραίτητο να το αφήσετε, προσπαθήστε να βρίσκετε χρόνο να του δίνετε αμέριστη προσοχή, ώστε να γεμίζουν οι μπαταρίες του, όταν είστε μαζί.
Δεν χρειάζεται καν να κάνετε κάτι μαζί, αρκεί να είστε μαζί. Προσπαθήστε να βρείτε έναν άλλον ενήλικο που το μωρό θα εμπιστευτεί και με τον οποίο θα μπορεί να παραμένει ενώ εσείς λείπετε. Ένα μέλος της οικογένειας θα ήταν το ιδανικό, εφόσον υπάρχει ανάμεσά σας μια σχέση αγάπης που θα αντανακλάται στη σχέση που θα σχηματιστεί με το μωρό.
Βοηθήστε το να παίξει μόνο του
Μέρος της αυτοπειθαρχίας των παιδιών είναι η ικανότητα να παίζουν μόνα τους.
Πριν από τους 18 μήνες ένα μωρό είναι ανυπόμονο να ξαναβρεθεί με τη μητέρα του, είτε με σωματική επαφή είτε με τα μάτια. Το προσκολλημένο μωρό μπορεί να προτιμά να είναι σε επαφή με τη μητέρα του συνεχώς. Έτσι γεμίζει μπαταρίες και προετοιμάζεται για τον χρόνο που θα είναι μόνο του.
Η περίοδος μεταξύ 14 και 18 μηνών είναι συνήθως πολύ δύσκολη για τις μητέρες. Το υψηλής ενέργειας ανεξάρτητο μικρό παιδί θέλει να κάνει τα πάντα, αλλά εξακολούθεί να χρειάζεται τη μητέρα του, η οποία πρέπει να επιστρατεύσει όλες τις δυνάμεις της γι’ αυτό τον μαραθώνιο εξάρσεων.
Όταν γίνει ενάμισι με δύο ετών, το παιδί θα αποκτήσει το δικό του πρόσωπο. Στα τρία του χρόνια, η φαντασία και η δημιουργικότητα του παιδιού θα του επιτρέψει να διασκεδάζει με τα πάντα. Μέχρι να γίνει έξι ετών θα έχει κερδίσει αυτό που ονομάζεται «προγραμματισμένη αποστασιοποίηση».
Αρκετά χρόνια αργότερα όλα αυτά θα είναι μια ανάμνηση. Τότε πλέον το παιδί σας θα κάνει check-ίη για το πρωινό, μετά, έξω από την πόρτα, μετά πάλι check ίη για μεσημεριανό, και μετά θα φεύγει πάλι!
Κατερίνα Χρυσανθοπούλου – “24 ώρες αγκαλιά”
