Εφηβεία: Γονείς σε κρίση
Γονείς με έφηβους γιους ή έφηβες κόρες, ή αλλιώς γονείς σε κρίση. «Μα δε μπορώ να τον καταλάβω καθόλου! Τι έπαθε; Γιατί έχει αλλάξει έτσι; Δεν μας ακούει καθόλου!» είναι κάποια από τα συχνά ερωτήματα των γονιών. Φαίνεται πως οι γονείς μπροστά στην εφηβεία μπερδεύονται, αγχώνονται, φοβούνται, ανησυχούν.. μήπως έτσι όμως δε νιώθουν και οι ίδιοι οι έφηβοι; Γιατί, όμως, αν και γονείς και έφηβοι βιώνουν τα ίδια σχεδόν συναισθήματα (από τη δική του σκοπιά βέβαια ο καθένας) δε μπορούν να συναντηθούν πουθενά;
Η συνάντηση
Στην εφηβεία χρειάζεται γονείς και έφηβοι να συστηθούν ξανά, να μιλούν μεταξύ τους και να κάνουν υπομονή. Μα είναι τόσο απλό; Όχι. Δεν είναι ούτε απλό ούτε εύκολο. Είναι μια καθημερινή δοκιμασία. Οι γονείς σήμερα μέσα σε οικονομικές, επαγγελματικές και προσωπικές δυσκολίες βρίσκουν, άραγε, το χρόνο να συζητήσουν με τα παιδιά τους, να μοιραστούν σκέψεις και συναισθήματα μαζί τους, να μάθουν τι υπέροχο συνέβη μέσα στη μέρα τους και να τους πουν πόσο τα καμαρώνουν; Μήπως τελικά αυτό που ακούνε σήμερα τα παιδιά στις οικογένειές τους είναι πόσο άσχημα και δυσοίωνα είναι τα πράγματα στη ζωή;
Τι ακούνε πιο συχνά στο σπίτι τους οι έφηβοι: «θα το παλέψουμε και θα τα καταφέρουμε» ή «πώς μας καταντήσανε έτσι; Πώς θα τα βγάλουμε πέρα;».
Η επιλογή των λέξεων
Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο σχετιζόμαστε με τους άλλους. Στην πρώτη περίπτωση, διδάσκουμε τους εφήβους πως όσο δύσκολο και αν είναι ένα πρόβλημα, θα γίνει προσπάθεια επίλυσης καθώς υπάρχει η πίστη στον εαυτό, η συνέχεια της προσπάθειας και η ανάληψη της προσωπικής ευθύνης. «Δεν παραιτούμαι», «δεν ετεροκαθορίζομαι» και «ορίζω ο ίδιος τη ζωή μου» είναι τα μηνύματα που δίνουμε στον νέο άνθρωπο που ετοιμάζεται να βγει στη ζωή.
Στη δεύτερη περίπτωση, οι έφηβοι μαθαίνουν ότι οι δυσκολίες δύνανται να μας αποδυναμώσουν, να μας εγκλωβίσουν και να μας οδηγήσουν σε συναισθηματικό αδιέξοδο. «Οι άλλοι αποφασίζουν για μένα», «είμαι έρμαιο της τύχης μου» σημαίνει ότι οποιαδήποτε προσπάθεια μου δεν έχει κανένα νόημα.
Οι έφηβοι συχνά κατακλύζονται από τις λέξεις «μη», «πρέπει», «ποτέ», «πάντα». Η ακαμψία και η απολυτότητα αυτών των εννοιών τους δημιουργούν θυμό καθώς το περιεχόμενό τους δε συνάδει με την ευμεταβλητότητα και την ευελιξία της ηλικίας τους. Αυτό που χρειάζονται τα παιδιά είναι η αναγνώριση, η ειλικρίνεια και η άνευ όρων αγάπη.
«Δε ξέρω»
Πολλοί γονείς ντρέπονται να πουν «δε ξέρω» σε κάτι που τους ρωτούν τα παιδιά κι έτσι δίνουν κάποιες εξηγήσεις που δεν πείθουν και μοιάζουν αναξιόπιστοι. Αν ένας έφηβος αισθανθεί ότι κάποιος δεν είναι ειλικρινής μαζί του, δε θα είναι ούτε εκείνος ειλικρινής με αυτόν. Αν δεν νιώσει εμπιστοσύνη προς το πρόσωπό του, δε θα εμπιστεύεται ούτε ο ίδιος τον εαυτό του. Αν αισθανθεί ότι δεν πιστεύουν σε εκείνον, δε θα πιστέψει ούτε ο ίδιος στον εαυτό του. Γιατί ο καθρέφτης του εφήβου είναι οι γονείς του. Συχνά οι γονείς δείχνουν στα παιδιά τους όλα όσα τους ενοχλούν και θέλουν να τα αλλάξουν, ξεχνώντας να τους δείξουν όλα αυτά για τα οποία είναι περήφανοι για αυτά. Ίσως κάπως έτσι έχουν μεγαλώσει και οι ίδιοι.
Ο επαναπροσδιορισμός
Πώς μπορούν οι γονείς να κερδίσουν το σεβασμό των εφήβων τελικά; Με την τήρηση των συμφωνιών. Τα όρια θα πρέπει να είναι σαφή και σταθερά. Πολλές φορές οι γονείς γίνονται ελαστικοί και παίρνουν πίσω όσα οι ίδιοι έθεσαν, γιατί έτσι πιστεύουν ότι θα φέρουν πιο κοντά τους τους εφήβους. Το αποτέλεσμα όμως είναι οι έφηβοι να μη τους παίρνουν στα σοβαρά, να μην τους εμπιστεύονται και να δοκιμάζουν τα όριά τους. «Τι μπορώ να κάνω, για να αλλάξω την κατάσταση;» αναρωτιούνται συχνά οι γονείς.
Η Virginia Satir, Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, προτείνει τα παρακάτω βήματα:
1. Εσύ ο γονιός, χρειάζεται να μιλάς για τους φόβους σου, ώστε να τους ακούσει ο έφηβος.
2. Εσύ ο έφηβος, χρειάζεται να μιλάς γι αυτό που σου συμβαίνει και να σε πιστεύουν. Χρειάζεται να μπορείς να μιλάς για τους φόβους σου και να ξέρεις ότι μπορούν να σ ακούσουν χωρίς να σε κρίνουν ή να σε γελοιοποιήσουν.
3. Εσύ ο γονιός, χρειάζεται να δείξεις προθυμία ν ακούσεις και κατανόηση. Η κατανόηση δεν είναι το ίδιο με τη συγνώμη. Απλώς παρέχει σαφή βάση για περαιτέρω πρόοδο.
4. Εσύ ο έφηβος μπορείς να το πεις καθαρά ότι χρειάζεσαι να σε ακούει προσεκτικά ο γονιός σου, όχι για να σου δίνει συμβουλές, εκτός κι αν το ζητήσεις.
5. Εσύ ο γονιός, χρειάζεται να καταλάβεις πως ο έφηβος μπορεί να μην ακολουθήσει τη συμβουλή που του έδωσες.
Με υπομονή, θάρρος, ευελιξία και ειλικρίνεια, γονείς και έφηβοι συναντιούνται ξανά.
Γράφει η Δήμητρα Δουβλετή
