Συχνά είναι αγενή, βρόμικα, απείθαρχα και θορυβώδη. Τους αρέσει να πειράζουν. Τσακώνονται μεταξύ τους, επαναστατούν κατά των ενηλίκων και γενικώς συμπεριφέρονται άσχημα.
H συμπεριφορά αυτή είναι φυσιολογική, αν αυτό μπορεί να σας ανακουφίσει. Πράγμα που δε σημαίνει βέβαια πως η συμπεριφορά αυτή μπορεί να αγνοηθεί. Σημαίνει, αντίθετα, ότι οι γονείς θα χρειαστούν όση ανεκτικότητα, χιούμορ και κατανόηση έχουν.
Μεγάλες…ανακαλύψεις
Αυτό που φαίνεται να συμβαίνει αυτή την περίοδο στα παιδιά, είναι πως βρίσκονται σε μία περίοδο ετοιμότητας για την εφηβεία. Και, συνάμα, κάνουν και τη μεγάλη ανακάλυψη πως υπάρχουν στους συνομηλίκους τους τρόποι συμπεριφοράς που είναι διαφορετικοί και όμως εξίσου σημαντικοί με αυτούς που έμαθαν στο σπίτι.
Στο σύνολό του, και παρά τα λιγότερα αξιαγάπητα χαρακτηριστικά του, το παιδί της προεφηβικής ηλικίας είναι ένα άτομο γεμάτο ρεαλισμό, του οποίου τα αυξημένα ενδιαφέροντα για την αλήθεια το κάνουν δεκτικό για μερικές όψεις της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης.
Μιλήστε του για το σεξ
Τα παιδιά της προεφηβικής ηλικίας παρουσιάζουν ένα ξαφνικό, έντονο ενδιαφέρον για το σεξ. Ένα δεκατριάχρονο παιδί που μέχρι πρότινος απασχολούνταν με ευχαρίστηση με τα μαθήματα του, τους φίλους του και την ομάδα του, μπορεί ξαφνικά να παρουσιάσει ένα πρωτοφανέ2ς ενδιαφέρον για ¨πονηρά¨περιοδικά, ταινίες κ.α.
Το παιδί, βέβαια, δεν είναι κατά κανένα τρόπο μη φυσιολογικό με αυτή τη συμπεριφορά.
Πολλοί γονείς, ωστόσο, νιώθουν αμήχανα και δε γνωρίζουν πώς να αντιδράσουν. Η απάντηση είναι να είστε σίγουροι για τον εαυτό σας και για την κατάσταση. Να θεωρείτε το παιδί σας ως ένα ολοκληρωμένο άτομο.
Σε κάθε περιστατικό μπορείτε να επωφεληθείτε από την περιέργεια του, δίνοντας του την πληροφορία που χρειάζεται, όσο το δυνατόν λεπτομερέστερα.
Μη φοβηθείτε να αναφέρετε και την βίαιη και τραγική πλευρά της ζωής. Τις αλήθειες αυτές δε μπορείτε να τις κρύβετε από το παιδί για πάντα και ακούγοντας ή διαβάζοντας γύρω από αυτές θα βοηθηθεί να επεξεργασθεί, σε κάποιο βαθμό, στη φαντασία του, την επιθετικότητα και την ανταρσία την οποία νιώθει μέσα του.
Λέει «βρωμόλογα».
Ένα άλλο σύμπτωμα της ηλικίας του είναι ότι λέει «βρωμόλογα», είτε από αθωότητα είτε για να δημιουργήσει μία κάποια αίσθηση. Τα παιδιά θα προσπαθήσουν να βρίζουν ή να ξεστομίζουν ωμές εκφράσεις στο σπίτι τους.
Δε θα κερδίσετε τίποτα αν αντιδράσετε με ταραχή ή τρόμο ή τιμωρώντας το παιδί. Και θυμηθείτε πως οι πρώτες βρισιές που ακούει το παιδί πολύ συχνά προέρχονται από τους ίδιους τους γονείς.
Αλλά και έτσι ακόμα, δεν πρέπει να αγνοήσετε αυτές τις εκφράσεις ή να κάνετε δήθεν πως απολαμβάνετε τα «βρωμόλογα» μέσα στο σπίτι. Πείτε στο παιδί πως αυτές οι λέξεις δε σας εκπλήσσουν και πως ξέρετε τη σημασία τους. Είναι πολύ πιθανό να χρησιμοποιεί το παιδί αυτές τις λέξεις ή να λέει «βρώμικα ανέκδοτα» που ακούει, απλώς για να σας ενοχλήσει.
Αν οι γενικές συμβουλές δε φέρουν αποτέλεσμα, μπορεί να είναι-πάλι- σύμπτωμα πως το παιδί έχει άλλες ενοχλήσεις. Θα ήταν συνετό να κοιτούσατε λίγο μακρύτερα για να δείτε τι είναι αυτό που το κάνει να συμπεριφέρεται κατά αυτόν τον τρόπο.
Η δική σας στάση
Οι γονείς συχνά αναστατώνονται ανακαλύπτοντας πως η συμβίωση με τα προεφηβικής ηλικίας παιδιά τους είναι τόσο δύσκολη. Ανησυχούν και αναρωτιούνται «τι κάνουν στραβά».
Είναι δύσκολο να τους πείσουμε πως η δυσάρεστη συμπεριφορά του παιδιού μπορεί να είναι απόλυτα φυσιολογική συνέχεια των σταθερών και φρόνιμων ετών που προηγήθηκαν. Η προσωπική τους ανασφάλεια επαυξάνεται και από την απόλυτη βεβαιότητα του παιδιού πως το παρεξηγούν τελείως και το μεταχειρίζονται άσχημα.
Αν νιώθετε έτσι, μην παραδοθείτε στα συναισθήματά σας. Όποιοι κι αν είναι οι τρόποι του, το παιδί της προεφηβικής ηλικίας χρειάζεται, όπως κάθε παιδί κάθε ηλικίας, την καθοδήγηση και υποστήριξή σας.
Μην ξεχνάτε πως μάχεται να κρατήσει ζωντανά δύο πρότυπα συμπεριφοράς- τα δικά σας και των συνομηλίκων του- τα οποία μοιραία συγκρούονται μεταξύ τους σε μερικά σημεία.
Βρείτε τρόπους, αν μπορείτε, να του δείξετε την εμπιστοσύνη σας σε αυτοί. Γιατί, ενώ νιώθει πως πρέπει να αμφισβητήσει τα δικά σας φρονήματα και να προτιμήσει τα δικά του, δεν είναι και τόσο σίγουρο για τον εαυτό του.
Δεχτείτε τους φίλους του. Να θυμάστε πως είναι πολύ σημαντική η πίστη του σε αυτούς.
Μην το αφήνετε να νιώθει πως το έχετε απορρίψει ή έχετε αποσύρει το ενδιαφέρον και τη στοργή σας εξαιτίας της περίεργης συμπεριφοράς του.
Όπως και με τα παιδιά κάθε ηλικίας, φροντίστε να του δίνετε ευκαιρίες να συμμετέχει στις οικογενειακές δραστηριότητες.
Η ώριμη στάση, από την πλευρά σας, είναι η στάση που το βοηθάει, η στάση του ενηλίκου στον οποίο θέλει να μοιάσει. Οι ενήλικες που δείχνουν παιδαριώδη αναστάτωση ή στενότητα πνεύματος, δίνουν στο παιδί μια διαστρεβλωμένη εικόνα ωριμότητας και δημιουργούν οι ίδιοι ένα φαύλο κύκλο συγκρούσεων και ανταρσίας μεταξύ αυτών και των παιδί τους. Αυτό δε σημαίνει βέβαια πως πρέπει να δεχθείτε την αγενή συμπεριφορά του με χαμόγελα ευχαρίστησης. Είναι και αυτό εκτός πραγματικότητας. Έχετε δικαιώματα και προνόμια ως άτομα, τα οποία πρέπει οι άλλοι να σέβονται- προέφηβοι ή όχι. Από την άλλη, δεν είναι ανάγκη να παίρνετε κάθε βίαιη παρατήρηση ενός προεφήβου σαν προσωπική προσβολή.
Νέλλη Θεοδοσίου, ψυχολόγος, παιδοψυχολόγος
