Τι λέμε σε ένα παιδί κατά τη διάρκεια ενός tantrum;
1. Μην πείτε τίποτα απλά να είστε παρών/παρούσα!
2. «Αισθάνεσαι θυμό/στενοχώρια, το καταλαβαίνω. Εγώ είμαι εδώ όταν είσαι έτοιμος/η για να σε πάρω μια αγκαλιά».
3. Μπορείτε να πείτε κάτι όπως: «Είσαι στα αλήθεια ταραγμένος/η, δεν έφαγες ούτε το αγαπημένο σου πρωινό».
4. Ή κάτι όπως : «Είσαι πολύ λυπημένη που δεν μπορείς να έχεις το μπλε ποτήρι, το ξέρω γλυκιά μου».
5. Αλλά γενικά στο μέσον μίας έκρηξης θυμού δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για να συνομιλήσετε, να διδάξετε, να διαπραγματευτείτε ή να προσπαθήσετε να δώσετε τέλος στην έκρηξη θυμού του παιδιού.
Το tantrum ή αλλιώς έκρηξη οργής είναι αντίδραση του ανώριμου ακόμα συναισθηματικά παιδιού στα όρια που του θέτουν οι ενήλικες.
Τυπικά τα tantrums συμβαίνουν στο ηλικιακό εύρος των 2 έως 3 ετών, με αποτέλεσμα στις ηλικίες αυτές να αποδίδονται οι όροι «terrible twos» και «horrible threes». Βέβαια όσοι έχουμε μεγαλύτερα παιδιά θυμόμαστε καλά ότι η φάση με τα tantrums κρατάει λίγο περισσότερο, ακόμα και ως τα 5 έτη.
Τι τους συμβαίνει ακριβώς;
Ξαφνικά βλέπουμε ένα μικρό παιδάκι, ηλικίας 2 ετών, να κλαίει σπαρακτικά, να ουρλιάζει ή ακόμα και να χτυπιέται στο πάτωμα για φαινομενικά ασήμαντους λόγους. Μία μη αναμενόμενη ματαίωση, όπως πχ το ότι δεν το αφήσαμε να παίξει με τη μπάλα μέσα στο σπίτι, μπορεί να πυροδοτήσει μία τέτοια έκρηξη.
Τα μικρά νήπια αδυνατούν να επεξεργαστούν «λογικά» τα ερεθίσματα που λαμβάνουν από το περιβάλλον τους και δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα αρνητικά συναισθήματα τα οποία τα κυριεύουν την ώρα του tantrum.
Πολλές φορές οι ώρες των εκρήξεων συμπίπτουν με τις ώρες όπου τα παιδάκια είναι κουρασμένα και νυστάζουν. Η κούραση σε συνδυασμό με τα έντονα ερεθίσματα προδιαθέτει στην έκρηξη. Γι αυτό είναι σημαντικό να τηρούμε και να σεβόμαστε τις ρουτίνες του ύπνου στις μικρές ηλικίες. Αν είμαστε ακόμα στην παιδική χαρά στις 9 το βραδύ, είναι πολύ πιθανό να δούμε το μικρό μας να χτυπιέται στο χώμα επειδή δεν μπορεί να ανέβει σε μία τσουλήθρα . . .
Πως αλληλεπιδρούμε με το παιδί κατά τη διάρκεια της έκρηξης του θυμού;
Κάθε νήπιο είναι ξεχωριστό, το ίδιο και κάθε έκρηξη θυμού. Το να μην μιλήσετε καθόλου και απλώς να είστε παρών είναι αυτό που συχνά του χρειάζεται. Αν το νήπιο σας παρηγορείται με τις λέξεις σας, να είστε σύντομοι, καθησυχάζοντας το και κατανοώντας το.
Παραμείνετε δίπλα του και να θυμάστε: το νήπιο σας είναι ένα καλό παιδί που εκείνη την ώρα βιώνει μια άσχημη στιγμή. Μην φωνάζετε κι εσείς.
Και τι γίνεται όταν η έκρηξη θυμού είναι πολύ μεγάλη σε διάρκεια, πχ κρατάει 20 με 30 λεπτά;
Ανεξαρτήτως της διάρκειας οι τακτικές παραμένουν οι ίδιες: Σε μερικά παιδιά οι εκρήξεις θυμού περνούν καλύτερα αν είμαστε αθόρυβα παρών ενώ σε άλλα περνούν εύκολα με λίγες καθησυχαστικές κουβέντες. Αν βλέπουμε ότι το tantrum δε λέει να τελειώσει δοκιμάζουμε και την πάγια τακτική της απόσπασης προσοχής με κάτι άλλο που θα το ενθουσιάσει και θα το κάνει να ξεχάσει «τον καημό του».
Πως χειριζόμαστε λοιπόν ένα tantrum;
Αρχικά προσπαθούμε να κατανοήσουμε τι ακριβώς διεκδικεί το παιδί και ποια θέματα δυσκολεύεται να επεξεργαστεί. Αν είναι κάτι που λύνεται εύκολα, το λύνουμε επί τόπου (δεν κάνουμε κι εμείς πείσματα σαν να είμαστε κι εμείς νήπια).
Αν αυτό που ζητάει δεν γίνεται χρειάζεται να εξηγήσουμε για ποιο λόγο λέμε όχι εκείνη τη στιγμή. Να βάλουμε δηλαδή τα όρια ώστε να επιτευχθεί στο μέλλον μια πιο λειτουργική συνεργασία και επικοινωνία με το παιδί.
Παράδειγμα: Βλέπω ότι είσαι πολύ αναστατωμένη επειδή δεν σου δίνω να παίξει με το ποτήρι και το νερό. Ξέρεις ότι το νεράκι είναι για να το πίνουμε και όχι για να το χύνουμε παντού μέσα στο σπίτι. Δυσκολεύομαι να σε καταλάβω όταν κλαίς τόσο πολύ. Μπορείς να ηρεμήσεις λίγο για να μπορέσουμε να μιλήσουμε; Όταν ηρεμήσεις, θα είμαι εδώ για να το συζητήσουμε.»
Με έναν τέτοιο τρόπο το παιδί μπορεί να νιώσει ότι το καταλαβαίνουν και το αποδέχονται και όχι ότι το εγκαταλείπουν. Από την άλλη, κινητοποιείται έτσι να αναζητήσει άλλους τρόπους διεκδίκησης αφού αυτός ο τρόπος μοιάζει πλέον να μη λειτουργεί. Η δική μας σταθερότητα θα βοηθήσει το παιδί να αισθανθεί ασφάλεια και να ελέγξει τα συναισθήματά του.
Αφού λοιπόν οι γονείς έχουμε ανταποκριθεί στο συναίσθημα του παιδιού και του έχουμε προτείνει τρόπους στήριξης και διευκόλυνσης μπορούμε στη συνέχεια να παραμείνουμε για λίγο ήρεμοι και σιωπηλοί, περιμένοντας την έκρηξη να τελειώσει.
Η Παιδιατρική είναι Τέχνη – Κυριάκος Δουλγέρης
