Ξαναβρίσκοντας τις ισορροπίες
Αντιμετωπίζοντας τα βίαια αυτά ξεσπάσματα μαζί με το παιδί μας, του δείχνουμε πως είμαστε δίπλα του. Συμπαραστάτες σε κάθε του βήμα. Κάθε συναίσθημα είναι αποδεκτό και φυσιολογικό. Του δείχνουμε πώς να αντιμετωπίζει τις ματαιώσεις του και να χειρίζεται αποτελεσματικά την απώλεια και τη λύπη. Του μαθαίνουμε, μιμητικά, πως υπάρχει κι άλλος δρόμος αντιμετώπισης, εκτός από τις φωνές, τις χειρονομίες και τη βία.
Σε απλά βήματα:
- Αποβάλλω τυχαίες σκέψεις (τι έπαθε πάλι, όλοι μας κοιτάνε, μα γιατί χτυπιέται κλπ) .
- Παραμένω δίπλα στο παιδί ήρεμος, δεκτικός, και συντονίζομαι με τη συναισθηματική του κατάσταση. Διατηρώ χαλαρή στάση.
- Πλησιάζω το παιδί, ερχόμενος στο ύψος του, ώστε να αποκτήσω βλεμματική επαφή.
- Διαβάζω την ανάγκη του παιδιού για σωματική επαφή.Αγγίζω το παιδί απαλά, μόνο αν το ίδιο θέλει. Κάποια παιδιά θέλουν αγκαλιά για να ηρεμήσουν, ενώ άλλα προτιμούν να έχουν τον χώρο τους. Αν το παιδί φωνάζει να φύγω, βρίσκομαι σε απόσταση, διατηρώντας, όμως, τη βλεμματική επαφή. Συνήθως το «φύγε, δε σε θέλω» σημαίνει «σε έχω ανάγκη, μείνε κοντά μου».
- Διατηρώ ανοιχτά τα χέρια μου, ήρεμη τη φωνή μου. Προσέχω τη στάση σώματός μου, να εμπνέει ασφάλεια και όχι φόβο.
- Αποδέχομαι πλήρως το συναίσθημά του.
- Αν το παιδί έχει καλή λεκτική επικοινωνία, το αφήνω να μιλήσει πρώτο.
- Αν όχι, του κάνω ερωτήσεις που διευκολύνουν την επικοινωνία, χωρίς όμως να βγάζω συμπεράσματα.
- Απευθύνομαι στο συναισθηματικό κομμάτι του παιδιού, κι όχι στο λογικό.
- Βοηθάω το παιδί να διαχειριστεί το θυμό του, δείχνοντάς του το δρόμο, για παράδειγμα, ζητάω να με κοιτάξει στα μάτια, να πάρει βαθιά ανάσα.
- Μόλις επέλθει η ηρεμία, μπορώ να συζητήσω μαζί του σε λογικό επίπεδο.
- Αφήνω το παιδί να προτείνει λύση στο ενδεχόμενο πρόβλημα.
- Μετά το πέρας της κρίσης, μπορώ να του δείξω εναλλακτικούς τρόπους διαχείρισης του θυμού.
Προς αποφυγή:
- Αποφεύγω λέξεις κι εκφράσεις που μπλοκάρουν το συναίσθημα του παιδιού , όπως το «γιατί» και το «μην», καθώς και τους χαρακτηρισμούς (πχ, «είσαι κακό παιδί») , καθώς και απειλητικές χειρονομίες, όπως το κούνημα του δάκτυλου, τα χέρια στη μέση, κλπ.
- Αποφεύγω την αναφορά σε λογικές εξηγήσεις. Εκείνη την ώρα επικρατεί το συναίσθημα. Το παιδί, λοιπόν, δεν το ενδιαφέρει να ακούσει την εξήγηση, αλλά να γίνει κατανοητό το συναίσθημά του.
- Δεν πανικοβάλλομαι, δεν αποφεύγω την επαφή μου με το συναίσθημα του παιδιού, δεν θυμώνω, ούτε διατηρώ αμυντική στάση.
- Δεν ενδίδω στο θέλω του παιδιού, μόνο και μόνο για να σταματήσει, ιδιαίτερα όταν το θέλω του αφορά ενήλικη ευθύνη, σχετική με την ασφάλεια του, την υγεία του, τη διατροφή του, κ.α. Φυσικά και αναθεωρώ τη στάση μου, όταν αφορά απλά ζητήματα, όπως το τι θα φορέσει, ποιο πιάτο θα προτιμήσει κλπ, καθώς έτσι αναπτύσσεται η κριτική ικανότητα του παιδιού και αισθάνεται κύριος των αποφάσεων που αφορούν το ίδιο.
- Δεν εξαναγκάζω το παιδί σε απομάκρυνση ή σωματική επαφή, χωρίς το ίδιο να θέλει.
Αποφεύγω τα πολλά λόγια κι εξηγήσεις. Συχνά, το νήπιο ηρεμεί απλά και μόνο από την ήρεμη και δεκτική παρουσία σας.
Τα συναισθηματικά ξεσπάσματα ενός παιδιού είναι αναμενόμενα και θα πρέπει να γίνονται κατανοητά από τον ενήλικα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως θα μείνει άπραγος παρατηρητής.
Τουναντίον, είναι υποχρέωσή του να βοηθήσει το παιδί να ερμηνεύσει τα συναισθήματά του και να σταθεί δίπλα του, δείχνοντας του πώς να τα διαχειριστεί. Όσο η επαφή με το συναισθηματικό κόσμο του παιδιού θα αυξάνεται, τόσο θα μειώνονται τέτοιου είδους περιστατικά και θα ενισχύεται ο δεσμός με τον γονέα.
Αντιδράσεις φυσικά και θα συνεχίσουν να υπάρχουν- είναι άλλωστε επιθυμητές και διδακτικές- αλλά δεν θα περιλαμβάνουν βιαιότητα, ψυχική κατάρρευση, υστερική κρίση. Η ευθύνη του γονέα δε συνίσταται στο να έχει ένα υπάκουο, πλήρως συνεργάσιμο και χαρούμενο παιδί, αλλά στο να δημιουργήσει έναν ολοκληρωμένο, ώριμο και έτοιμο να ανταπεξέλθει στην εκάστοτε δυσκολία ενήλικα.
Έτσι, κάθε κρίση του παιδιού είναι μια κεκαλυμμένη ευκαιρία για περαιτέρω συμβολή στη ψυχοσυναισθηματική του ανάπτυξη.
Φωτετινή-Μαρία Μοναστιρλή, ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια με ειδίκευση στην παιδοψυχολογία, τη γυναικεία ψυχολογία και την περιγεννητική υγεία
