Στην ομιλία του για την αθλητική βία, ο ψυχολόγος Αχιλλέας Υφαντίδης, αναφέρθηκε στο “κρυφό bullying“, τον ψυχολογικό εκφοβισμό που υφίστανται πολλά παιδιά και έχει πολλές αρντηικές επιδράσεις στη ψυχική τους υγεία. Είναι το bullying που δεν φαίνεται αλλά το νιώθει πολύ έντονα το θύμα. Είναι όταν δεν σε καλούν στα πάρτι, όταν παίζεται μπάλα στο διάλειμμα και κανείς δεν σου δίνει πάσα, όταν σε αποκλείουν από συζητήσεις ή μεταδίδουν φήμες για σένα. Μια πολύ δύσκολη συνθήκη για να τη διαχειριστεί ένα παιδί, να την εντοπίσει και να την εκφράσει ώστε να ζητήσει βοήθεια.
Όπως έγραψε ο ψυχολόγος “Υπάρχει και το κρυφό bullying. Όπως π.χ. να καλείς όλη την ομάδα στα γενέθλιά σου εκτός από έναν που επίτηδες τον αποκλείεις. Όπως π.χ. να κάνεις ότι δεν βλέπεις και να σφυρίζεις αδιάφορα όταν άλλοι συναθλητές κάνουν bullying σε κάποιο μέλος στην ομάδα. Όπως π.χ. το να μη δίνεις ποτέ πάσα σε κάποιον, να δίνεις επίτηδες και χωρίς κανέναν λόγο δύσκολες ή πιο δυνατές πάσες σε κάποιον, να μπαίνεις μπροστά του παίρνοντας τη σειρά του σε μία άσκηση, να μην απευθύνεις ποτέ τον λόγο σε κάποιον, να αγνοείς επιδεικτικά κάποιο νέο ή αδύναμο μέλος στην ομάδα. Το κρυφό bullying είναι ύπουλο αλλά εξίσου επίπονο και ψυχοφθόρο για όποιον το υφίσταται. Ευθύνη μας είναι να το εντοπίζουμε και να το εξαλείφουμε”.
Ποιες είναι οι μορφές του κρυφού bullying
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα stopbullying.gr, ο ψυχολογικός εκφοβισμός “αποτελεί έναν τύπο βλαβερής συμπεριφοράς, που επιδιώκει όχι μόνο την πρόκληση πληγών στον ψυχισμό του θύματος αλλά και τη δημιουργία ενός βίαιου και επιβλαβούς ψυχικού πλαισίου. Στο οποίο το θύμα θα πρέπει να επιβιώσει”, ενώ έχει δύο κύριες μορφές: “Είναι “αόρατο” και βασίζεται στη διάδοση ψευδών φημών, τον αποπροσανατολισμό των ατόμων εναντίον του στόχου. Συχνά συμβαίνει στο σχολείο και online ” και μπορεί να γίνεται μέσω “gaslighting δημιουργεί αβεβαιότητα, όχι μόνο στο θύμα, αλλά και σε όσους βρίσκονται σε θέση να βοηθήσουν”
Ποιες είναι οι επιπτώσεις στη ψυχική υγεία
“Οι επιπτώσεις του ψυχολογικού bullying στην ψυχική υγεία αντιπροσωπεύουν μια σοβαρή ανησυχία. Καθώς το ψυχολογικό bullying δημιουργεί ένα τοξικό ψυχικό περίγυρο, μπορεί να έχει μακρόχρονες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των θυμάτων. Οι πιο συνηθισμένες επιπτώσεις περιλαμβάνουν αύξηση του άγχους, κατάθλιψη, ψυχική αναστάτωση και χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί -θύμα κρυφού bullying
Οι οδηγίες προς τους γονείς που έχει δώσει η ελληνική καμπάνια κατά του εκφοβισμού συνιστούν να έχουν μια ανοιχτή επικοινωνία με τα παιδιά:
“Ανοίξτε μια συζήτηση μαζί του λέγοντας ότι έχετε παρατηρήσει πως κάτι δεν πάει καλά και ότι είστε εκεί για να το βοηθήσετε με οποιονδήποτε τρόπο για αυτό που του συμβαίνει ή το προβληματίζει. Μπορεί να βοηθήσει να του εξηγήσετε τι είναι ο εκφοβισμός και πώς μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται. Αυτό μπορεί να διευκολύνει το παιδί να ανοιχτεί και να σας μιλήσει για όσα βιώνει στο σχολείο.
Ακούστε το χωρίς να το διακόπτετε και στηρίξτε το συναισθηματικά λέγοντας ότι το αγαπάτε, το νοιάζεστε και είστε εκεί για να το βοηθήσετε και να αντιμετωπίσετε μαζί αυτό που του συμβαίνει.
Να θυμάστε ότι το παιδί σας μπορεί να νιώθει φοβισμένο ή/και ντροπιασμένο για αυτό που του συμβαίνει, οπότε θα χρειαστεί να είστε ήρεμοι/ες και να ακούτε προσεκτικά.
Εάν το παιδί δεν θέλει να μιλήσει, δοκιμάστε ξανά μια άλλη μέρα και ενημερώστε το ότι μπορεί να σας μιλήσει όποτε είναι έτοιμο και ότι είστε εκεί για το στηρίξετε. Επίσης, ενημερώστε το ότι μπορεί να μιλήσει με δασκάλους/ες ή φίλους/ες, με άλλα μέλη της οικογένειας ή με μία από τις τηλεφωνικές γραμμές υποστήριξης (stop-bullying.gov.gr/help)
Πώς μπορούμε να στηρίξουμε το παιδί
“Συζητήστε με το παιδί σας και καταλήξτε μαζί για το τι μπορεί να κάνει εάν δεχτεί ξανά εκφοβισμό στο σχολείο. Το πιο σημαντικό είναι να γνωρίζει πώς και από ποιους να ζητήσει βοήθεια στο σχολείο. Επίσης, να το ενθαρρύνετε να παραμένει με συμμαθητές και συμμαθήτριες που εμπιστεύεται, μέσα και έξω από το σχολείο.
Εάν το παιδί σας εκφοβίζεται στο διαδίκτυο, μιλήστε του για την ασφαλή πλοήγηση σε αυτό. Μπορείτε να αναζητήσετε πληροφορίες και συμβουλές για την ασφαλή χρήση του διαδικτύου και των διαδικτυακών παιχνιδιών, μεταξύ άλλων, στον ιστότοπο της Ελληνικής Αστυνομίας (Συμβουλές για ασφαλή πρόσβαση στο διαδίκτυο | Ελληνική Αστυνομία) ή στις Γραμμές Υποστήριξης της πλατφόρμας
Βοηθήστε το παιδί σας να αναπτύξει δεξιότητες προστασίας του εαυτού του (π.χ. να αποφεύγει τους «νταήδες»).
Εάν θεωρείτε ότι ο εκφοβισμός έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική κατάσταση του παιδιού σας (φοβίες, έντονο άγχος, αλλαγές και προβλήματα στη διάθεσή του, δυσκολία στις κοινωνικές του συναναστροφές κ.ά.) μπορεί να χρειαστεί βοήθεια από ειδικό ψυχικής υγείας. Εάν δεν γνωρίζετε πού να απευθυνθείτε, ζητήστε συμβουλές από το σχολείο ή το αρμόδιο Κέντρο Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.). Μπορείτε επίσης να καλέσετε στις Γραμμές Υποστήριξης.
Αφιερώστε χρόνο στο παιδί σας για να ενισχύσετε την ανθεκτικότητά του και την αυτοπεποίθησή του, μέσω πιο αποτελεσματικής επικοινωνίας μεταξύ σας. Ακούστε ενεργητικά το παιδί σας με προσοχή και ενδιαφέρον. Είναι σημαντικό μερικές φορές να μένετε σιωπηλοί και να ακούτε τους προβληματισμούς και τις σκέψεις του χωρίς να παρεμβαίνετε. Ρωτήστε το για τα συναισθήματά του και μιλήστε του κι εσείς για τα δικά σας.
Προσεγγίσετε το παιδί σας λέγοντας για παράδειγμα «θα ήθελες να συζητήσουμε αυτό το θέμα;», «νομίζω ότι στεναχωριέσαι όταν…». Μην ασκείτε κριτική για τους/τις φίλους/ες του, αλλά ανακαλύψετε γιατί κάποιοι/ες φίλοι/ες είναι τόσο σημαντικοί/ές για το παιδί σας, έτσι ώστε να το συμβουλέψετε σε περίπτωση λανθασμένων επιλογών. Εξηγήστε του την έννοια της φιλίας και ενθαρρύνετέ το να περνάει χρόνο με συνομηλίκους/κες που του συμπεριφέρονται καλά. Βοηθήστε το να σκεφτεί με ποια παιδιά θα μπορούσε να κάνει παρέα και υποστηρίξτε το σε αυτό (π.χ. να κανονίσει έξοδο μαζί τους, να τα καλέσει στο σπίτι, κ.λπ.).
Ενθαρρύνετε το παιδί σας να συμμετάσχει σε μια ομάδα στο σχολείο (π.χ. θεάτρου, χορωδίας, αθλητισμού) ή σε έναν σύλλογο (π.χ. αθλητικό) εκτός σχολείου, όπου μπορεί να συναντήσει παιδιά με κοινά ενδιαφέροντα.
Υποστηρίξτε το παιδί σας να βρει χρόνο για να κάνει πράγματα που το βοηθούν να χαλαρώσει και να αποσπάσει την προσοχή του από τις αρνητικές σκέψεις, όπως να ακούσει την αγαπημένη του μουσική, να ασκηθεί σωματικά, να παρακολουθήσει μια αγαπημένη του ταινία ή να κάνει κάτι δημιουργικό μόνο του ή μαζί σας (π.χ. ζωγραφιά, κολάζ, κατασκευή)”
Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για τον εκφοβισμό εδώ
Διαβάστε επίσης:
