«Με έστελναν στο δωμάτιό μου όταν ήμουν παιδί και αναστατωνόμουν. Έτσι, πάντα αναστατώνομαι όταν ο γιος μου είναι αναστατωμένος και τότε τα κάνω όλα χειρότερα».
«Μπορείτε να γράψετε περισσότερα για το Emotion Coaching; Τί θα πρέπει να κάνω πρακτικά όταν το παιδί μου αναστατώνεται;»
Όταν τα παιδιά μας αναστατώνονται, οι περισσότεροι από εμάς αναστατωνόμαστε επίσης. Αν το παιδί μας είναι θυμωμένο μαζί μας, αισθανόμαστε αμυντικοί, σαν τα συναισθήματα του παιδιού να είναι αδικαιολόγητα. Αν είναι αναστατωμένο με κάτι άλλο, θέλουμε να το κάνουμε να αισθανθεί καλύτερα, να κάνουμε τα συναισθήματα να εξαφανισθούν, σαν τα συναισθήματα να είναι επικίνδυνα. Αλλά μέσα από τις δυσκολίες μαθαίνουμε. Το παιδί σας δεν δημιουργεί αυτά τα αισθήματα και χρειάζεται τη βοήθειά σας να τα ελέγξει. Ο μόνος τρόπος να επιλύσετε το θέμα αυτών των συναισθημάτων είναι να τα βιώσετε.
Αυτό είναι το πλάνο δράσης σας:
1. Ηρεμήστε πρώτα εσείς.
Πατήστε το κουμπί της παύσης. Σταματήστε, αφήστε αυτό που κάνετε (για την ώρα) και πάρτε μια βαθιά ανάσα πριν ασχοληθείτε με το παιδί σας. Θυμίστε στον εαυτό σας ότι σκοπός είναι να καλμάρετε τη θύελλα για το παιδί σας, όχι να την κάνετε μεγαλύτερη. Μην παίρνετε τα συναισθήματα του παιδιού σας προσωπικά.
Δεν έχει να κάνει με εσάς, ακόμα και αν φωνάζει:
“Σε μισώ!”
Έχει να κάνει με το ίδιο το παιδί: τα μπερδεμένα συναισθήματά του και τον ακόμη αναπτυσσόμενο εγκέφαλό του.
Ηρεμήστε πρώτα εσείς επαναλαμβάνοντας:
“Δεν υπάρχει έκτακτη ανάγκη” ή
“Είναι μια ευκαιρία να είμαι δίπλα στο παιδί μου όταν είναι αναστατωμένο.”
Παρατηρήστε τις αισθήσεις στο σώμα σας. Παρατηρήστε αν αισθάνεστε ενόχληση ή την τάση να κάνετε τα συναισθήματα του παιδιού σας να φύγουν. Αποφασίστε ότι ο σκοπός σας είναι να χρησιμοποιήσετε την ευκαιρία αυτή για να φτιάξετε μια πιο στενή σχέση με το παιδί σας και να του διδάξετε βοηθητικά μαθήματα σχετικά με την αποδοχή και την ανταπόκριση στα συναισθήματα.
2. Συνδεθείτε και δημιουργήστε ασφάλεια
Προσεγγίστε το παιδί σας προκειμένου να συνδεθείτε μαζί του συναισθηματικά και αν μπορείτε και σωματικά. Δημιουργήστε ασφάλεια με το άγγιγμά σας, τη ζεστασιά σας, τον τόνο σας, τη συμπεριφορά σας. Περάστε στο παιδί σας το μήνυμα, είτε με λόγια είτε χωρίς:
“Θα σε βοηθήσω… Είσαι ασφαλής… Μπορείς να τα βγάλεις πέρα.”
Αν αναπνέετε σιγά και βαθιά, το παιδί σας συνήθως θα αρχίσει να αναπνέει πιο αργά.
3. Δείξτε ενσυναίσθηση
Ταιριάξτε τον τόνο σας με τον τόνο του παιδιού σας. Όταν τα παιδιά αισθάνονται ότι πραγματικά καταλαβαίνετε πόσο αναστατωμένα είναι, δε χρειάζονται να κλιμακώσουν την κατάσταση. Καλωσορίστε τα συναισθήματα και αντικατοπτρίστε τα, αντανακλώντας τον τόνο του παιδιού σας.
“Φαίνεσαι τόσο θυμωμένος/η!” ή “Φαίνεσαι λίγο ανήσυχος/η που θα κοιμηθείς στους φίλους σου.”
Αν το παιδί σας σας περιγράφει ένα πρόβλημα, επαναλάβετε τι ακούσατε:
“Σε ακούω πολύ καλά. Έχεις βαρεθεί ο αδερφός σου να πηγαίνει στο δωμάτιό σου και να παίρνει τις τσίχλες σου.”
– Αν το παιδί σας εκφράζει θυμό προς εσάς, αντισταθείτε στην ανάγκη να του πείτε να φερθεί σωστά. Αντ’ αυτού, αναγνωρίστε τα συναισθήματα και προσκαλέστε το να σας πει γιατί είναι αναστατωμένο.
“Πρέπει να είσαι πολύ αναστατωμένη για να μου μιλάς έτσι, Kayla. Πες μου τι συμβαίνει.”
Αν δεν ξέρετε πως αισθάνεται το παιδί σας ή θυμώνει όταν “ονοματίζετε” τα συναισθήματά του, “αναστατωμένο” είναι μια καλή λέξη που καλύπτει όλες τις περιπτώσεις:
“Ακούω πόσο αναστατωμένος/η είσαι γι’ αυτό.”
Το να περιγράφετε το τι εκφράζει σωματικά το παιδί σας το βοηθάει να αισθανθεί ότι το βλέπετε και το ακούτε και μπορεί είτε να σας βοηθήσει να ονομάσετε συναισθήματα είτε να το αποφύγετε σκόπιμα:
“Βλέπω ότι δαγκώνεις τα χείλη σου. Φαίνεσαι ανήσυχος/η.” Ή
“Έχεις τυλίξει τα χέρια σου μπροστά στο στήθος σου και τα φρύδια σου είναι σε ένταση. Αναρωτιέμαι τι συμβαίνει;”
Αναγνωρίστε την οπτική του παιδιού σας.
“Θα ήθελες να…” ή “Αυτό δεν είναι αυτό που ήθελες…”
Αν το παιδί σας κλαίει, οι λέξεις μπορεί να αποσπάσουν την προσοχή του. Χρησιμοποιήστε τις με φειδώ, για να δημιουργήσετε ασφάλεια και να καλωσορίσετε το συναίσθημα:
“Όλοι έχουν ανάγκη να κλάψουν μερικές φορές. Είναι καλό να αισθάνεσαι τα δάκρυα αυτά και να τα αφήνεις να τρέξουν. Είμαι εδώ. Είσαι ασφαλής.”
4. Διπλοτσεκάρετε για να είστε σίγουροι ότι παιδί σας αισθάνεται ότι το καταλαβαίνετε από τα λεγόμενά σας
Με αυτόν τον τρόπο, δε χρειάζεται να ανησυχείτε για το αν καταφέρατε να αντικατοπτρίσετε με ακρίβεια τα συναισθήματα του παιδιού σας.
“Είναι έτσι;”
“Αυτό είναι που μου λες;”
“Το καταλαβαίνω;”
Το παιδί σας μπορεί να συμφωνήσει -“Βέβαια είμαι θυμωμένος/η!”- και να πει περισσότερα.
Το παιδί σας μπορεί να σας διορθώσει:
“Δεν είμαι απογοητευμένος/η! Είμαι θυμωμένος/η”.
Σε αυτή την περίπτωση, προσπαθήστε πάλι. Αν είναι δυνατόν, χρησιμοποιείστε ακριβώς τα λόγια του παιδιού σας για να ξέρει ότι ακούτε:
“Λυπάμαι, Caleb. Βλέπω πόσο θυμωμένος είσαι. Πες μου περισσότερα για το λόγο.”
Ή το παιδί σας μπορεί να σας διορθώσει -“Δεν ΕΙΜΑΙ ΘΥΜΩΜΕΝΟΣ/Η!”- ακόμα και αν ήταν σαφές ότι είχατε δίκιο σε αυτό που αντιληφθήκατε. Αυτό είναι ένα σημάδι ότι παιδί σας αισθάνεται ότι το κρίνετε ή το αναλύετε παρά ότι το καταλαβαίνετε. Αναγνωρίστε τη διόρθωση και ξεκινήστε πάλι, προσπαθώντας να συνδεθείτε περισσότερο καθώς περιγράφετε την οπτική του παιδιού σας:
“Σε ακούω, Lucas. Δεν είσαι θυμωμένος. Ας δούμε αν καταλαβαίνω. Ήθελες το X. Είναι έτσι;”
Μη μαλώσετε το παιδί γι’ αυτό που νιώθει. Το σημαντικό είναι να αισθανθεί ότι το καταλαβαίνετε. Η επίγνωση του τι νιώθει θα αλλάξει καθώς “περνάει” μέσα από το συναίσθημα.
5. Εμβαθύνετε τη συζήτηση
Μπορείτε να το κάνετε αυτό προσφέροντας υποστήριξη, επικυρώνοντας το συναίσθημα του παιδιού σας ή απλά καλώντας το παιδί σας να σας πει περισσότερα. Η επικύρωση δε σημαίνει απαραίτητα ότι συμφωνείτε, παρά μόνο ότι καταλαβαίνετε γιατί το παιδί σας θα αισθανόταν έτσι. Αφήστε τον εαυτό σας να αισθανθεί κάποια από αυτά που αισθάνεται το παιδί σας, ενώ εξακολουθείτε να είστε επικεντρωμένοι.
Εάν αισθάνεστε πραγματικά το συναίσθημα μαζί με το παιδί σας, τότε μπορείτε να δακρύσετε με πόσο στενάχωρο πρέπει να είναι γι’ αυτό.
– “Άουτς, αυτό πρέπει να πόνεσε! Θες να μου δείξεις τι έγινε;”
-“Σοφία, είναι λογικό να είσαι αναστατωμένη.”
– “Πρέπει να ήταν πραγματικά ντροπιαστικό, να πει κάτι τέτοιο η δασκάλα σου.”
-“Λες ότι αγαπάω την αδερφή σου περισσότερο… Ethan, αυτό πρέπει να είναι απαίσιο, να το αισθάνεται κανείς…”
– “Δεν είχα καταλάβει πόσο σημαντικό ήταν για εσένα. Πες μου περισσότερα γι’ αυτό.”
-“Ακούω πόσο θυμωμένος είσαι γι’ αυτό το λόγο. Τί μπορώ να κάνω για να βοηθήσω;”
-“Λοιπόν ακούω ότι είσαι αναστατωμένος/η για το X και το Ψ! Είναι τίποτα άλλο;”
Ρωτώντας αν υπάρχει και κάτι άλλο συχνά σας βοηθάει να βρείτε την “καρδιά” του γιατί το παιδί σας είναι αναστατωμένο. Μπορεί να ξεκινήσει με το τι άθλια μητέρα είσαι που έφτιαξες πάλι βρώμη και να τελειώσει λέγοντάς σας ότι πιστεύει ότι αγαπάτε τον αδερφό του περισσότερο ή ότι το εκφοβίζουν στο σχολείο.
-“Σε ευχαριστώ που μου το είπες αυτό. Λυπάμαι που αυτό που έκανα σε αναστάτωσε τόσο. Σε παρακαλώ πες μου περισσότερα γι’ αυτό.”
Όταν το παιδί σας είναι θυμωμένο μαζί σας, δείξτε του ότι το ακούτε. Μπορεί να ανακαλύψετε κάτι που θα μεταμορφώσει τη σχέση σας προς το καλύτερο. Ή μπορεί να ανακαλύψετε ότι ο θυμός του δεν έχει να κάνει με εσάς.
– Περιγράψτε το περιστατικό χωρίς να κρίνετε, έτσι ώστε το παιδί σας να αισθάνεται ότι το καταλαβαίνετε.
“Η Λένα ήθελε να παίξει με την κούκλα σου και ανησυχούσες. Είπες “Όχι!” και χτύπησες τη Λένα και κλαίγατε και οι δύο. Σωστά;”
Το να εξιστορείτε το περιστατικό βοηθάει το παιδί να ηρεμήσει, να αναλογιστεί και να ενσωματώσει τα συναισθήματα, καθώς η συναισθηματική εμπειρία του δεξιού μετωπιαίο λοβού εκφράζεται με λεκτικό τρόπο, ενώ η πιο λογική κατανόηση από τον αριστερό μετωπιαίο λοβό.
6. Το πρόβλημα λύθηκε
Τις περισσότερες φορές, όταν τα παιδιά (και οι ενήλικες) αισθάνονται ότι τα συναισθήματά τους είναι κατανοητά και αποδεκτά, τα συναισθήματα χάνουν τη φόρτισή τους και αρχίζουν να ξεθυμαίνουν. Αυτό δημιουργεί ένα άνοιγμα για επίλυση του προβλήματος.
Αν το παιδί σας συνεχίζει να είναι αναστατωμένο και αρνητικό και δεν είναι έτοιμο για επίλυση του θέματος, αυτό είναι σημάδι ότι δε δούλεψε τα συναισθήματά του και επομένως πρέπει να πάτε πίσω στα προηγούμενα βήματα.
Όταν το παιδί σας είναι έτοιμο για την επίλυση του προβλήματος, αντισταθείτε στην ανάγκη να λύσετε το πρόβλημα αντί γι’αυτό, εκτός εάν σας το ζητήσει. Αυτό δίνει στο παιδί σας το μήνυμα ότι δεν έχετε εμπιστοσύνη στην ικανότητά του να το χειριστεί. Αν αισθάνεται ότι έχει κολλήσει, βοηθήστε το να σκεφτεί και να ανακαλύψει επιλογές:
“Χμμμμ… Οπότε πιστεύεις ότι ίσως κάνεις το X. Αναρωτιέμαι τι θα γινόταν τότε;”
Χρονοβόρο; Ναι.
Αλλά θα δείτε ότι καθώς νιώθετε πιο άνετα, θα κάνετε τα βήματα πιο γρήγορα. Ακόμα καλύτερα, θα δείτε ότι το παιδί σας θα μπορεί καλύτερα να εκφράσει τα συναισθήματά του με έναν πιο εποικοδομητικό τρόπο. Το Emotion Coaching ανατρέφει παιδιά που είναι πιο έξυπνα συναισθηματικά. Επίσης, σας βοηθάει να παραμείνετε ήρεμοι όταν το παιδί σας είναι αναστατωμένο και δημιουργεί ένα πιο ήρεμο σπιτικό.
Λιγότερο δράμα, περισσότερη αγάπη. Και έτσι κερδίζουν όλοι.”
Πρωτότυπο άρθρο: Your 6 Step Process for Emotion Coaching when Your Child is Upset, της Dr. Laura Markham
Μετάφραση από τη Marianthi Tsitlaidou για την ομάδα Ενσυναίσθηση.
Διαβάστε επίσης:
Γιατί πρέπει πάντα να παρηγορείς ένα παιδί – για οποιονδήποτε λόγο κι αν κλαίει
