Μερικές φορές, μια συναισθηματικώς φορτισμένη αντίδραση εκ μέρους μας ενδέχεται να τρομάξει το παιδί. Αυτό συμβαίνει όταν εκείνο προβαίνει σε μια επισφαλή πράξη, ή όποτε εμείς παίρνουμε προσωπικά τις πράξεις ή τα λόγια του.
Πρέπει να έχουμε πάντοτε κατά νου πως οι ενέργειες των παιδιών δεν έχουν στο στόχαστρο τους γονείς. Σκοπός τους δεν είναι να μας δυσκολέψουν τη ζωή, αλλά να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες τους. Με την επίθεσή του σε κάποιον ή κάτι, το παιδί εκφράζει μια ανάγκη, ένα συναίσθημα. Όταν ενεργεί παράτολμα, οι προθέσεις τον είναι αγνές και δεν υπάρχει ίχνος δόλου στις μεθοδεύσεις του, έστω κι αν εμείς, ως γονείς, του έχουμε επισημάνει πάμπολλες φορές το σφάλμα του. Πόσες υπενθυμίσεις χρειαζόμαστε, άλλωστε, κι εμείς οι μεγάλοι, προκειμένου να μας γίνουν κάποια πράγματα δεύτερη φύση; Τα λόγια ή οι πράξεις του παιδιού δεν αξίζουν ποτέ την οργή, την επίκριση και τη στέρηση της αγάπης του γονιού. Ακόμη κι όταν εμποδίζετε το καμάρι σας να βλάψει κάποιον άλλον ή τον εαυτό του, τα λεγόμενα και οι αντιδράσεις σας μπορούν να αποτελέσουν έναν σύνδεσμο αγάπης και στοργής.
Όταν επιστρατεύετε εκφράσεις τρυφερότητας προκειμένου να αποτρέψετε μια ενέργεια, το παιδί καταλαβαίνει πως είστε με το μέρος του και δεν θα καλλιεργήσει αισθήματα φόβου απέναντί σας.
Αν, λόγου χάρη, του φωνάξετε, «Άσε αμέσως κάτω την κούκλα της αδερφής σου!» θα αφυπνίσετε μέσα τον τον φόβο και την απαξίωση. Αν, αντιθέτως, καταφύγετε σε επικυρωτικά σχόλια του τύπου, «Θέλεις να παίξεις με την κούκλα, αλλά την έχει η Ρουθ», δείξετε ενδιαφέρον και προσφέρετε εναλλακτική διέξοδο, το παιδί Θα εισπράξει γονική στοργή και δεν θα απαξιώσει τον εαυτό του.
Όταν τρομοκρατείται, το παιδί αντιμετωπίζει τον γονιό όχι ως σύμμαχο αλλά ως εχθρό, κάτι σαν τον μπαμπούλα. Μοιραία, θα καλλιεργήσει αισθήματα φόβου και θα στραφεί εναντίον σας. Ακόμη κι όταν λαμβάνετε άμεσα μέτρα για να γλιτώσετε το παιδί σας από επιπλοκές, αναγνωρίστε τον φόβο του και βρείτε τον τρόπο να καλύψετε την ανάγκη που πυροδότησε την παράτολμη πράξη. Όποτε τρομάζετε το παιδί σας, πρέπει να εκθέτετε τα συναισθήματά σας και να προσφέρετε λύσεις, αντί να επιβάλλετε μαθήματα.
Μπαίνοντας στο δωμάτιο με τα παιχνίδια, η Ντάνα έπνιξε μια κραυγή όταν αντίκρισε τον γιο της, τον Σον, καθισμένο στο περβάζι. Το διαμέρισμα βρισκόταν στον τέταρτο όροφο τον κτιρίου και μολονότι το παράθυρο ήταν κλειστό, εκείνη φοβήθηκε πως το παιδί θα υιοθετούσε τη συνήθεια να κάθεται εκεί ακόμη και στις περιπτώσεις που θα το έβρισκε ανοιχτό.
Χωρίς να χάσει την αυτοκυριαρχία της, η Ντάνα πήρε ένα σκαμνί και το έβαλε μπροστά στο παράθυρο. «Σου αρέσει να χαζεύεις τον δρόμο», είπε. «Να, ανέβα στο σκαμνί. Από εδώ θα μπορείς να παρακολουθείς με ασφάλεια την κίνηση». Τον βοήθησε να κατεβεί από το περβάζι και τον φίλησε στο μέτωπο. Έπειτα πρόσθεσε: «Σον, όταν σε βλέπω να κάθεσαι στο παράθυρο, αισθάνομαι μεγάλο φόβο». Ο πιτσιρίκος την κοίταξε. «Μα, δεν θα πέσω, μαμά», είπε. «Το ξέρω, αλλά εγώ και πάλι φοβάμαι. Άκου τι θα γίνει. Θα αφήσω εδώ το σκαμνί. Μου υπόσχεσαι ότι Θα ανεβαίνεις σ’ αυτό αντί να κάθεσαι στο περβάζι όποτε θέλεις να χαζέψεις τον δρόμο;» «Ναι, βλέπω μια χαρά κι από ‘δώ». «Σ’ευχαριστώ, Σον», είπε ήσυχη πια η Ντάνα.
Η Ντάνα είχε ήδη πει στον γιο της να μην κάθεται στο περβάζι τον παραθύρου. Θα μπορούσε να καταφύγει στην κλασική, αποτρεπτική επωδό: «Μα, πόσες φορές σου έχω πει να μην…;» Εκείνη όμως προτίμησε να προσφέρει εναλλακτική λύση και να εκφράσει τα συναισθήματά της, χωρίς να θίξει το παιδί. Δεν είπε, «Με τρόμαξες», αλλά «Αισθάνομαι μεγάλο φόβο». Αντί να αμφισβητήσει το αίσθημα ασφάλειας τον παιδιού, διατύπωσε το αίτημα για χάρη μιας δικής της ανάγκης, για να καλύψει τη δική της ανασφάλεια.
Όταν έρχεται σε επαφή με τα συναισθήματα του γονιού και δεν εισπράττει μομφή ή επίπληξη, το παιδί ανταποκρίνεται άμεσα στις γονικές αξιώσεις. Επειδή μας έχει εμπιστοσύνη και ξέρει πως είμαστε στο πλευρό του, μας αντιμετωπίζει σαν συμμάχους, ενώ με την πάροδο του χρόνου υιοθετεί ανάλογη στάση και προς τρίτα πρόσωπα και έξω από τον στενό οικογενειακό κύκλο.
Naomi Aldort “Αναθρέφοντας τα παιδιά μας, αναθρέφουμε τον εαυτό μας”
