Κάθε γονέας ξέρει ότι οι φιλίες στο σχολείο είναι σημαντικές. Οι φίλοι εμπλουτίζουν τη ζωή μας, τονώνουν την αυτοεκτίμησή μας και παρέχουν την ηθική υποστήριξη που χρειαζόμαστε όταν απομνημονεύουμε πίνακες πολλαπλασιασμού. Αναπτυξιακά, το να κάνεις φίλο στο σχολείο είναι εξίσου σημαντικό με το να αποκτήσεις έναν καλό βαθμό. Το να μάθουν πώς να δημιουργούν επιτυχημένες σχέσεις συνομήλικων είναι μια κρίσιμη δεξιότητα για τα παιδιά, η οποία θα βελτιώσει όλη τους τη ζωή.
Πώς θα χτίσουν κοινωνικές δεξιότητες
Οι κοινωνικές δεξιότητες δεν παρουσιάζονται με τον ίδιο τρόπο σε όλα τα παιδιά. Τα παρορμητικά και υπερκινητικά παιδιά συχνά ενεργούν με τρόπους που αναστέλλουν την έντονη επιθυμία τους για φιλία, σημειώνει η Mary Rooney, PhD, ψυχολόγος που ειδικεύεται στις διαταραχές της ΔΕΠΥ και στις διαταραχές της συμπεριφοράς. Συχνά δυσκολεύονται να περιμένουν τη σειρά τους στα παιχνίδια αλλά και να ελέγξουν το θυμό τους όταν δεν τα καταφέρνουν. Τα πιο απρόσεκτα παιδιά μπορεί να συμπεριφέρονται επιθετικά ή να παραμένουν στο περιθώριο όταν πρόκειται για ομαδικά παιχνίδια, αφού δεν είναι σίγουρα πως πρέπει να επιβληθούν.
Εάν παρατηρήσεις ότι το παιδί σου δυσκολεύεται να αλληλεπιδράσει με τους συνομηλίκους του, μπορείς να το βοηθήσεις με κάποιες δραστηριότητες που θα κάνετε μαζί στο σπίτι. Θα πρέπει να δώσει έμφαση στο μοίρασμα των παιχνιδιών, αλλά και πρέπει να έχει την ίδια καλή συμπεριφορά όπως τα άλλα παιδιά. Τα παρορμητικά παιδιά θα ωφεληθούν επίσης από την εξάσκηση διαφορετικών στρατηγικών για τη διευθέτηση των συγκρούσεων μεταξύ συνομηλίκων. Το παιχνίδι ρόλων μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο σε αυτή την περίπτωση. Φυσικά, χρειάζεται να είσαι ιδιαίτερα προσεκτική ώστε το παιδί να κατανοήσει και να αφομοιώσει τους βασικούς κανόνες ευγένειας και καλής συμπεριφοράς όταν συναναστρέφεται με άλλα παιδάκια.
Για τα παιδιά που χρειάζονται πιο εντατική καθοδήγηση, οι ειδικοί προτείνουν τη χρήση «κοινωνικών σεναρίων» ή απλών καθημερινών συνομιλιών που τα παιδιά μπορούν να εξασκήσουν με τους γονείς τους. Μπορείς να απευθυνθείς σε κάποιον ειδικό όπως ο παιδοψυχολόγος, ώστε μαζί να επιλέξετε τα κατάλληλα σενάρια και να αναπτύξετε μια στρατηγική για την πρόβα και την εφαρμογή τους. Τα κοινωνικά σενάρια είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για παιδιά στο φάσμα του αυτισμού που πρέπει να μάθουν σκόπιμα βασικές κοινωνικές δεξιότητες, όπως η δημιουργία οπτικής επαφής και η ανταπόκριση στις διαθέσεις των άλλων.
Εάν το παιδί αντιμετωπίζει μεγάλη δυσκολία κοινωνικοποίησης, οι ειδικοί προτείνουν να συνομιλήσεις επίσης με τους δασκάλους του. Οι δάσκαλοι μπορούν να δώσουν μια καλύτερη αίσθηση των αλληλεπιδράσεων με τους συνομηλίκους του παιδιού και να σε βοηθήσουν με διάφορες συμβουλές.
Εξίσου σημαντικό είναι να προετοιμάσεις το παιδί σου πριν από κάποιο πιθανό play date με τον νέο φίλο του, ώστε να του υπενθυμίσεις κάποια βασικά στοιχεία όπως:
- Μίλησε του για το τι σημαίνει να είσαι καλός οικοδεσπότης. Τι μπορεί να κάνει για να νιώσει ο φίλος που θα τον επισκεφτεί.
- Ζήτησε από το παιδί σου να επιλέξει κάποια παιχνίδια πριν φτάσει ο φίλος του. Συμβούλευσε το πως μπορεί να αλλάξει παιχνίδι όταν νιώσει πως ο φίλος του έχει βαρεθεί με το προηγούμενο. Αυτή η άσκηση βοηθά στην ανάπτυξη της ενσυναίσθησης.
- Όσον αφορά σε εσένα, εάν παρατηρείς πως το παιχνίδι εξελίσσεται ομαλά, μην βάλεις κάποιο πολύ αυστηρό όριο στον χρόνο. Δώσε περιθώριο στα παιδιά θα δεθούν.
Τα παιδιά μαθαίνουν από τις φυσικές συνέπειες των πράξεών τους, γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό να τα αφήνουμε να ασκούνται στην κοινωνικοποίηση σε ένα ζεστό, υποστηρικτικό περιβάλλον. Μετά το τέλος του παιχνιδιού είναι σημαντικό να επαινέσεις το παιδί, αλλά και τον φίλο του, λέγοντας πόσο ωραία έπαιξαν μαζί.
Κάποια παιδιά είναι κοινωνικά και κάποια άλλα χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να νιώσουν άνετα. Δεν χρειάζεται να ανησυχείς εάν το παιδί σου είναι λίγο πιο διστακτικό σε κοινωνικές καταστάσεις. Το να περιμένει κανείς από κάθε παιδί να μπει και να είναι ο αρχηγός της ομάδας δεν είναι ρεαλιστικό, άρα δεν χρειάζεται να πιέσεις καταστάσεις. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως οι γονείς θα πρέπει να επαναπαύονται, αλλά να βοηθήσουν τα παιδιά τους να κοινωνικοποιηθούν μέσω δραστηριοτήτων, αντί να μένουν κλεισμένα μέσα στο σπίτι.
Σε περίπτωση που το παιδί είναι κάπως διστακτικό, προτίμησε να διοργανώσεις play dates στο σπίτι όπου θα νιώσει πιο εύκολα άνετα. Όπως με κάθε κοινωνική δεξιότητα, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα ντροπαλά παιδιά να κάνουν πρόβες εκ των προτέρων για μια κατάσταση που τα κάνει νευρικά, όπως π.χ. ένα πάρτι γενεθλίων ή συνάντηση με μια νέα ομάδα ανθρώπων. Ο ψυχολόγος Dr. Busman σημειώνει ότι υπάρχει επίσης μια διαφορά μεταξύ των παιδιών που είναι ντροπαλά και των παιδιών που είναι απλώς πιο εσωστρεφή και προτιμούν να περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους διαβάζοντας ή ζωγραφίζοντας μόνα τους. “Ένα παιδί που προτιμά τον ήσυχο χρόνο ή να είναι σε μικρές ομάδες δεν αποφεύγει απαραίτητα τα άλλα παιδιά”. Είναι σημαντικό όμως τα πιο εσωστρεφή παιδιά να έχουν ευκαιρίες να κάνουν φίλους. Ακόμα και μία δραστηριότητα είναι αρκετή για να συμβεί αυτό.
Τέλος, μην ξεχνάς πως οι γονείς δεν πρέπει να θέτουν πάρα πολλές από τις κοινωνικές τους προσδοκίες στα παιδιά τους. Τα παιδιά χρειάζονται μόνο έναν ή δύο καλούς φίλους. Δεν είναι απαραίτητο να είναι το πιο δημοφιλές παιδί στην τάξη.
