Έχεις δοκιμάσει τα πάντα- τις φωνές, τις τιμωρίες, την αφαίρεση «προνομίων» και ό,τι μπορεί να φανταστεί ένας γονιός. Και όμως φαίνεται πως τίποτα δεν λειτουργεί. Συνεχίζονται οι τσακωμοί με το παιδί και νιώθεις πως η σχέση σου με το παιδί χαλάει από μέρα σε μέρα. Ώρες- ώρες φτάνεις και εσύ στα όρια σου με την ανυπακοή που δεν ξέρεις κι εσύ πώς προέκυψε.
Τι σημαίνει όμως ανυπακοή;
Η ανυπακοή είναι μια συμπεριφορά που δείχνει πως το παιδί δεν υπακούει σε κανόνες, δεν ακούει τους μεγαλύτερους του, δεν συμμορφώνεται με όσα του λένε οι γονείς του ή άτομα με εξουσία. Μπορεί να εκδηλωθεί με πολλούς τρόπους. Με το να αντιμιλάει, να τσακώνεται ακόμα και με το να σπάει πράγματα και να κάνει ή να μην κάνει κάτι επίτηδες.
Η υπερβολική ανυπακοή σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να κρύβει κάποια σύνδρομα, όπως έλλειψη προσοχής, εναντιωματική προκλητική διαταραχή και άλλα. Αν και η πλειοψηφία των παιδιών που προκαλούν με τη συμπεριφορά τους, δεν έχουν κάποιο σύνδρομο.
Πώς μπορεί κανείς να χειριστεί ένα παιδί που προκαλεί με την ανυπακοή του
Δεν μπορείς να απαιτείς από ένα παιδί να ακολουθήσει μια οδηγία επειδή «εσύ ξέρεις καλύτερα».
Το επιχείρημα «κάνε αυτό που σου λέω γιατί εγώ είμαι ο γονιός σου» δεν είναι επιχείρημα επί της ουσίας. Εξάλλου ούτε κι εμάς τους ίδιους δεν θα μας έπειθε. Έτσι αισθάνεται και ένα παιδί όταν το ακούει. Σε κανέναν δεν αρέσει να αισθάνεται ότι τον απειλούν ή του ασκούν κυριαρχία πάνω του. Το μεγάλο μυστικό είναι να προσπαθείς συνέχεια να χτίζεις μια καλή σχέση με το παιδί ώστε να θέλει να σε ακούσει από μόνο του. Πρέπει δηλαδή να δει κανείς συνολικά τη σχέση και όχι μία επιμέρους συμπεριφορά του παιδιού.
Αυτό που σκέφτεσαι, αυτό θα λάβεις
Ερευνητές έχουν διαπιστώσει πως οι γονείς που πιστεύουν ότι έχουν ένα ανυπάκουο παιδί τείνουν να είναι πιο αυστηροί απ’ ό,τι θα ήταν ένας μέσος γονιός, κάτι που σημαίνει ότι επιβάλλουν σκληρότερα μέτρα ή τιμωρίες, τα οποία πιέζουν το παιδί που στη συνέχεια θα συμπεριφερθεί και πάλι αντιδραστικά εξαιτίας αυτού.
Αν ξεκινάς λοιπόν την αντιμετώπιση ενός περιστατικού με τη σκέψη ότι το παιδί σου είναι πάντα αντιδραστικό, η αντίδρασή του μοιάζει σαν αυτό- εκπληρούμενη προφητεία!
Η ανυπακοή προκύπτει από έναν συνδυασμό γενετικής, βιολογίας και περιβάλλοντος. Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ποιος είναι τελικά ο καθοριστικός παράγοντας. Αν τυχόν τους φωνάξουμε εμείς, τα παιδιά «δικαιωματικά» θυμώνουν και έτσι πυροδοτείται η αντίδραση «κάνε επίθεση ή τρέξε». Εκείνη τη στιγμή δεν μπορούν να σκεφτούν καθαρά. Δεν το ελέγχουν.
Θα πρέπει όμως να προσπαθήσεις να το ελέγξεις εσύ και να αφήσεις στην άκρη τον θυμό και τις ενοχές και να δείξεις υπομονή. Προσπάθησε να παραμείνεις θετική και θα δεις αμέσως και την δική του αντίδραση να αλλάζει.
Εξουδετέρωσε την αντιδραστικότητα με καλοσύνη
Σου έχει τύχει να περνάς μια δύσκολη ημέρα και να σου χαμογελάσει τυχαία κάποιος στον δρόμο αλλάζοντας εντελώς τη διάθεση σου; Έτσι συμβαίνει με τα συναισθήματα και τις διαθέσεις: είναι μεταδοτικά. Απάντησε λοιπόν στο παιδί με καλοσύνη για να σπάσεις την αντίδραση του. Μπορείς να πεις κάτι σαν «βλέπω πως είσαι αναστατωμένος, τι μπορώ να κάνω για να σε βοηθήσω να νιώσεις καλύτερα;». «Λυπάμαι, νιώθω πως αυτό που σου είπα σε έκανε να αισθανθείς θυμωμένος. Μπορείς να μου πεις περισσότερα για αυτό; Τι συνέβη;». Κάποιες φορές μπορεί να εκπλαγείς με την απάντηση που θα σου δώσει το παιδί. Ή «βλέπω πως δεν σου αρέσει να επαναφέρω το ζήτημα των βαθμών σου. Λυπάμαι που σε στενοχωρεί, αλλά προσπαθώ να βρω τρόπους να σε βοηθήσω». Κάντε μια προσπάθεια, αξίζει τον κόπο.
Μην κλιμακώνεις την κατάσταση
Θα πρέπει να λάβεις υπόψη ότι ένα επεισόδιο δεν πρόκειται να αποκλιμακωθεί αμέσως. Μπορεί να ακούσεις και πράγματα που δεν σου αρέσουν, όπως «θα αισθανόμουν καλύτερα αν εξαφανιζόσουν». Σε αυτό το σημείο πρέπει να δείξεις ψυχραιμία. Ή θα ενδώσεις κι εσύ στον θυμό σου ή όχι. Αντιθέτως θα πρέπει να μιλήσεις εσύ με πιο ήπιο τόνο και να είσαι ήρεμη. Αν έχεις θυμώσει κι εσύ πολύ μπορείς να του/ της εξηγήσεις ότι θα συνεχίσετε αργότερα τη συζήτηση, όταν θα έχετε ηρεμήσει.
Ο στόχος σου πρέπει να είναι η συνεργασία, όχι η επιβολή
Είσαι κάποιος που αγαπά και προστατεύει το παιδί σου, όχι κάποιος που το ελέγχει. Δεν είναι αυτός ο στόχος της γονεϊκότητας. Η σχέση σου με το παιδί θα βελτιωθεί πάρα πολύ όταν δεν είναι το στιλ σου αυταρχικό. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα κάνεις διορθωτικές κινήσεις. Σημαίνει πως δεν χρειάζεται να εξουσιάζεις κάποιον για να τον/την διδάξεις.
Δίδαξε εξηγώντας
Ένα παιδί δεν υπακούει όταν δεν καταλαβαίνει τον λόγο που πρέπει να υπακούσει. Το πιο σημαντικό είναι να εξηγήσεις στο παιδί γιατί του ζητάς αυτή τη συμπεριφορά και πως θα ωφελήσει το ίδιο τώρα ή στο μέλλον. Για παράδειγμα μπορείς να πεις «θέλω να διαβάσεις γιατί θέλω να μάθεις, να τα πας καλά στο σχολείο, να περάσεις στο πανεπιστήμιο για να έχεις ένα καλύτερο μέλλον και να ζεις καλά και να είσαι ευτυχισμένος». Αυτό έχει πολύ μεγάλη διαφορά από το να του πεις «γιατί έτσι σου λέω εγώ».
Επιβράβευση θετικής συμπεριφοράς
Βοηθάει το να θέσεις ξεκάθαρα τους στόχους και ίσως κάποια ανταμοιβή όταν κάνει κάτι καλό. Θα πρέπει να το σημειώνεις κάθε φορά που κάνει κάτι θετικό, ώστε να εγγράφεται αυτή η συμπεριφορά ως αυτή που θα ήταν προτιμότερο να ακολουθήσει. Αν το επιβραβεύεις στο καλό και δίνεις έμφαση σε αυτό και όχι στα αρνητικά, με τον καιρό θα επικεντρωθεί και το ίδιο στα θετικά.
Αμοιβαίος σεβασμός και εμπιστοσύνη
Ο σεβασμός και η εμπιστοσύνη είναι το κλειδί, ιδίως την περίοδο της εφηβείας. Αν ο γονιός θέλει σεβασμό, πρώτα θα πρέπει να δείξει εκείνος σεβασμό. Κάνε εσύ την πρώτη κίνηση με μια πράξη που να το αποδεικνύει.
Ζήτα βοήθεια
Αν παρά τις προσπάθειες σου το παιδί εμμένει στη συμπεριφορά του, ζήτα τη γνώμη ενός ειδικού. Εκείνος ή εκείνη θα μπορέσουν να ενσκήψουν στη δική σου περίπτωση και να σου προτείνουν εξατομικευμένους τρόπους για να αλλάξει η κατάσταση.
