Προσφέρετε πρόκληση και υποστήριξη όταν τα παιδιά σας ασχολούνται με περίπλοκες ιδέες .
Ένας τρόπος να το κάνετε αυτό είναι το να χρησιμοποιείται επιλεκτικά τη μαιευτική μέθοδο του Σωκράτη. Ενώ κάποιες φορές τα παιδιά μας θέλουν απλά μια απάντηση από εμάς, υπάρχουν άλλες φορές που θα επωφεληθούν με το να απαντήσουμε μια ερώτηση με μια άλλη ερώτηση. Όταν το εξάχρονό μου ρωτάει “Γιατί δεν με αφήνεις να παίζω με όπλα-παιχνίδια;” θα μπορούσα να ξεκινήσω μια περίπλοκη πολιτική συζήτηση για τον τρόπο που νιώθω για τον περιορισμό της οπλοκατοχής ή θα μπορούσα να τον ρωτήσω γιατί πιστεύει ότι βάζω αυτόν τον κανόνα.
Οι υποθέσεις του, με τη σειρά τους, με βοηθούν να κατανοήσω πόσο περίπλοκος είναι ο τρόπος σκέψης του πάνω σε αυτό το θέμα πριν επιλέξω τις λέξεις που θα χρησιμοποιήσω εγώ. Τον προκαλώ να απαντήσει την ίδια του την ερώτηση, αλλά επίσης τον βοηθάω να σκεφτεί την απάντηση καθώς συνεχίζεται η συζήτηση. Έτσι τον βοηθάω επίσης να μάθει ότι έχει το δικαίωμα και την ευθύνη να απαντάει στις δικές του απορίες και να σχηματίζει τη δική του γνώμη. Αν αργότερα θέλει να επιχειρηματολογήσει από διαφορετική πλευρά, μπορώ να μπω σε αυτή τη συζήτηση με σεβασμό, ακόμη κι αν κάποιες φορές θα έχω τον τελευταίο λόγο.
Εκθέστε τα παιδιά σας σε αναπάντεχες και σε νέες εμπειρίες.
Πάρτε τα παιδιά σας στον κόσμο μαζί σας στο βαθμό που θεωρείτε κατάλληλο. Παίρνω το παιδί μου μαζί μου όταν πάω να ψηφίσω και του μιλάω για τους λόγους που διαλέγω συγκεκριμένους υποψηφίους χωρίς να μπαίνω σε περίπλοκες (ή και τρομακτικές) συζητήσεις για τρομοκρατία ή για δημόσιους διαλόγους για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Προκειμένου να το βοηθήσω να μάθει πως να επεξεργάζεται αυτές τις εμπειρίες, προσπαθώ να επιδεικνύω κριτική σκέψη με το να του περιγράφω τον τρόπο που παίρνω μερικές από τις δικές μου αποφάσεις, χωρίς να υπερ-περιπλέκω τα πράγματα ή να μιλάω τόσο πολύ που να αποσπάται η προσοχή του και να σταματάει να ακούει.
Μπορούμε επίσης να εκθέτουμε τα παιδιά μας σε μια νέα εμπειρία με το να βγαίνουμε εκτός πορείας για να σιγουρευτούμε ότι θα ασχοληθούν με διαφορετικές προοπτικές στην κοινωνία μας και στην καθημερινότητά μας. Το να ζούμε σε μια κυρίως “λευκή” κοινότητα σημαίνει ότι το παιδί μου δεν θα εκτίθεται συχνά σε παιδιά ή οικογένειες διαφορετικών χρωμάτων και έτσι ξοδεύω χρόνο στο να σκέφτομαι για την ποικιλομορφία καθώς παρουσιάζεται και σε άλλες πηγές , όπως τα βιβλία και τα ΜΜΕ.
Όταν το παιδί μου έχει ερωτήσεις για τους ανθρώπους που είναι διαφορετικοί από αυτό δεν χρησιμοποιώ την προοπτική της “αχρωματοψίας”. Αν το παιδί μου προσέξει ότι υπάρχει ένα άτομο διαφορετικού χρώματος ή άτομο με κάποια αναπηρία ή ένα διεμφυλικό άτομο και δεν είναι σίγουρο πως να μιλήσει γι αυτό, προσπαθώ να το βοηθήσω να εξερευνήσει τις ερωτήσεις του και να επιλέγει να μιλάει με σεβασμό. Δε λέω “Σσσσ… μη μιλάς γι αυτό”.
Υποστηρίξτε τη διανοητική και τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών σας στη λογική της κριτικής σκέψης.
Συνειδητοποιήστε ότι το να ασχολείστε με την κριτική σκέψη και τις συζητήσεις που την συνοδεύουν μπορεί να είναι συναισθηματικά εξαντλητικό. Ενώ είναι σημαντικό να κάνετε καλές ερωτήσεις στα παιδιά σας και να τα προκαλείτε να σκεφτούν τις δικές τους απαντήσεις, υπάρχουν φορές που θα είναι πολύ κουρασμένα ή φορτισμένα για να το κάνουν. Μπορούμε να παρατηρήσουμε τα παιδιά μας και να είμαστε διακριτικοί με τα συναισθήματά τους και κάποιες φορές απλά να τα βοηθάμε να βρουν μια λύση που δουλεύει στην παρούσα φάση.
Παρομοίως, όταν προκύψει ένα θέμα που είναι διανοητικά πολύπλοκο αλλά και συναισθηματικά απαιτητικό, μπορούμε να τα βοηθήσουμε να ονοματίσουν τα συναισθήματα που τους προκύπτουν: “Νιώθεις μπερδεμένος αγάπη; Είναι οκ αν θέλεις να κάνεις ένα διάλειμμα από αυτή τη συζήτηση και να επανέλθουμε αργότερα”.
Μπορούμε επίσης να γίνουμε παράδειγμα παρατήρησης και αναγνώρισης των συναισθημάτων μας : “Δεν είναι λίγο δύσκολο το να καταλάβεις αυτή την ιδέα? Εγώ κάποιες φορές δεν μπορώ να αποφασίσω πως νιώθω γι αυτήν. Αυτό μπορεί να είναι εκνευριστικό, αλλά ξέρω ότι δεν χρειάζεται και πάρω αυτήν την απόφαση αυτή τη στιγμή κι έτσι αυτή η σκέψη με βοηθάει.”
Τέλος, μπορούμε να τα βοηθήσουμε να αναπτύξουν την ικανότητα να καταλαβαίνουν τα συναισθήματα των άλλων – ένα πολύ σημαντικό στοιχείο της κριτικής σκέψης – με το να μπαίνουμε σε συζητήσεις γύρω από το να μπαίνουμε στα παπούτσια κάποιου άλλου :
“Ξέρω ότι φαίνεται να μην προκαλείται ιδιαίτερο θέμα όταν κόβουμε ένα μήλο από τη μηλιά κάποιου άλλου, αλλά πώς θα ένιωθες αν κοίταζες έξω από το παράθυρο και έβλεπες κάποιον να κόβει μήλα από το δικό μας δέντρο;” Καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά μου ελπίζω να μεταφράσω αυτά τα μαθήματα σε πιο περίπλοκες καταστάσεις. Θέλω να τους μάθω πράγματα σαν τον “κίνδυνο της μονόπλευρης ιστορίας” ή τους τρόπους που οι πολιτικοί και τα ΜΜΕ μπορούν να διαστρεβλώσουν τις στατιστικές για να εξυπηρετήσουν τους δικούς τους σκοπούς. Θέλω συζητήσεις στο τραπέζι που θα τους εξοπλίσουν με δεξιότητες να εμπλέκονται σε διάλογο με άλλους με σεβασμό, ακόμη κι όταν διαφωνούν.
Όταν πάνε στο κολλέγιο (αν το επιλέξουν τα ίδια τα παιδιά), θέλω να είναι φοιτητές που είναι ήδη εξοπλισμένοι να αξιοποιούν ό,τι περισσότερο μπορεί να τους προσφέρει η τάξη τους και τα μαθήματα από τον πραγματικό κόσμο – αυτοί που θα κάνουν ερωτήσεις που ακόμη κι ο καθηγητής δεν μπορεί να απαντήσει και που θα σκέφτονται νέους τρόπους ερμηνείας ακόμη και στις πιο αποδεκτές θεωρητικές ιδέες.
Αν μπορούμε να τα καταφέρουμε να μεγαλώσουμε τέτοιου είδους παιδιά, απλά σκεφτείτε τις προοπτικές για καινοτομία και ηγεσία στις γενιές που θα έρθουν.
Πρωτότυπο άρθρο: How to raise critical thinkers in a world that desperately needs them” by Carrie Williams Howe
Μετάφραση για την ομάδα Ενσυναίσθηση
