Η παιδική κακοποίηση είναι ένα φαινόμενο που δυστυχώς υπάρχει – και γεγονότα που βγαίνουν κάθε τόσο στη δημοσιότητα μας το υπενθυμίζουν με τον πιο δύσκολο τρόπο. Και κάθε φορά που με κάποια αφορμή το σκεφτόμασε, αναρωτιόμαστε όλοι αν υπάρχει τρόπος να υποψιαστούμε την παιδική κακοποίηση και τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατέψουμε το παιδί;
Για τις δύσκολες αυτές ερωτήσεις, ζητήσαμε τις απαντήσεις από την Αφροδίτη Στάθη, Διοικητική Διευθύντρια της Εταιρίας κατά της Κακοποίησης του Παιδιού – ΕΛΙΖΑ και την Τίνια Απέργη, Κλινική Ψυχολόγο, Καθηγήτρια Ψυχολογίας και Επιστημονικό συνεργάτη του ΕΛΙΖΑ.
Ποια είναι τα «συμπτώματα» της παιδικής κακοποίησης
Η παιδική κακοποίηση μπορεί να είναι σωματική ή σεξουαλική. Η σωματική κακοποίηση μπορεί να παρουσιάζει συχνά πιο εμφανή σημεία, σε αντίθεση με τα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης, τα οποία στις περισσότερες περιπτώσεις δεν παρουσιάζουν αντικειμενικά ευρήματα. Ένα πολύ συχνό σημάδι της παιδικής κακοποίησης, κάθε μορφής, είναι οποιαδήποτε απότομη αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού που σημαίνει ότι το παιδί έχει αγχωθεί για κάποιο λόγο, χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει απαραίτητα πως το παιδί έχει κακοποιηθεί.
Επίσης, σε περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης το παιδί παρουσιάζει ξαφνικά γνώσεις σεξουαλικού περιεχομένου, αναζητά σεξουαλικό παιχνίδι (και ειδικά όταν αυτό περιλαμβάνει βία) και αναπτύσσει συμπεριφορές σεξουαλικού περιεχομένου μη αναμενόμενες από την ηλικία του.
Εάν παρατηρήσεις τις παραπάνω ενδείξεις σε ένα παιδί στο περιβάλλον σου, θα μπορούσαν να σημαίνουν πως το παιδί έχει εκτεθεί σε σεξουαλική παρενόχληση ή ακατάλληλη συμπεριφορά για την ηλικία του. Αντίστοιχα, τα παιδιά που βιώνουν φυσική ή λεκτική κακοποίηση παρουσιάζονται πιο φοβισμένα, γιατί αντιλαμβάνονται πιο γρήγορα τι συμβαίνει και παράλληλα βλέπουν και το θύτη εκτός εαυτού.
Υποψιάζεσαι παιδική κακοποίηση; Τι μπορείς να κάνεις
Πολύ συχνά, αν και η κακοποίηση συμβαίνει πίσω από κλειστές πόρτες, υπάρχει ένας πυρήνας ανθρώπων, στο έμμεσο ή έμμεσο περιβάλλον του παιδιού, που αντιλαμβάνεται με σχετική ακρίβεια, αυτό που συμβαίνει. Μικρές ή μεγάλες ενδείξεις πάντοτε υπάρχουν. Όπως τονίζουν οι ειδικοί, αυτό που συχνά ξεχνάμε είναι πως εμείς, οι γείτονες, οι φίλοι, οι συγγενείς, δεν καλούμαστε να αποφανθούμε για το τι συμβαίνει.
Η υποψία αρκεί για να κινητοποιηθείς. Τι μπορείς να κάνεις; Μία λύση είναι η ανώνυμη ή επώνυμη καταγγελία. Αυτή θα κινητοποιήσει το μηχανισμό προστασίας του παιδιού και στη συνέχεια οι αρμόδιες αρχές είναι αυτές οι οποίες, αφού ενημερωθούν, θα προχωρήσουν στις απαραίτητες διαδικασίες.
Το σημαντικό όμως που πρέπει να κάνουμε όλοι μας σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να αντιδράσουμε, να προστατέψουμε το παιδί, να σώσουμε το παιδί από τη βία που έχει γίνει καθημερινότητά του.
Πού θα απευθυνθείς
Μπορείς να πραγματοποιήσεις προφορικά αναφορά σε γραμμές όπως για παράδειγμα η γραμμή βοηθείας 115 25 της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί», με την οποία συνεργάζεται το ΕΛΙΖΑ, ή στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά 1056 του «Χαμόγελου του Παιδιού». Τέλος, μπορείς να έρθεις σε επικοινωνία με το Συνήγορο του Παιδιού, καθώς και με τις κατά τόπους εισαγγελικές αρχές.
Υποψιάζεσαι ότι το παιδί σου είναι θύμα κακοποίησης;
Μπορεί να το υποψιαστείς ή μπορεί το παιδί να κάνει το ίδιο την αποκάλυψη. Όταν ένα παιδί προχωρά σε αποκάλυψη σε κάποιον ενήλικα που εμπιστεύεται, ο τρόπος με τον οποίο ο ενήλικας αυτός θα το αντιμετωπίσει είναι πολύ σημαντικός. Ουσιαστικά, με αυτή την απόφαση,το παιδί κάνει το πρώτο βήμα για τη θεραπεία του τραύματος που έχει υποστεί, σωματικού και ψυχικού.
Οι γονείς θα πρέπει να παραμείνουν ψύχραιμοι, να ταυτιστούν με την ψυχολογία του παιδιού και να «ακούν» όσα τα παιδιά τους φωνάζουν, πολλές φορές μέσα από τη σιωπή και τη συμπεριφορά τους. Γονείς και φροντιστές θα πρέπει να απευθυνθούν σε ειδικό ή σε κατάλληλη δομή, ώστε να μπορέσουν και οι ίδιοι να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους. Και όπως τονίζουν οι ειδικοί, δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε πως τα παιδιά μπορούν να ξεπεράσουν το τραυματικό γεγονός, πρωτίστως όταν τα πιστεύει και τα υποστηρίζει ένας στοργικός και τρυφερός ενήλικας.
