Η φόρμουλα Α.Π.Α.Κ.Ε
Για να αποφύγετε τη χρήση των νευρικών ξεσπασμάτων ως εργαλείων για να κάνει το παιδί ό,τι θέλει, πρέπει να αλλάξετε τις συνθήκες που προκαλούν την οργή του παιδιού:
1) Πάψτε να ασκείτε έλεγχο. Επιτρέψτε στο παιδί σας να κατευθύνει τη ζωή του ήρεμα και αυτόνομα.
2) Οταν το παιδί είναι αναστατωμένο για κάτι που δεν αλλάζει, κατανοήστε τα συναισθήματά του, χωρίς να δίνετε στην έκφραση των συναισθημάτων τη δυνατότητα να αλλάζει την πραγματικότητα. Όταν τα παιδιά αντιμετωπίζουν απογοητεύσεις και αποτυχίες, βασίζονται στην καθοδήγηση των γονιών τους. Η αιωρούμενη ερώτηση είναι συνήθως: «Με αγαπάει αρκετά ο μπαμπάς μου ώστε να αφουγκραστεί την οργή μου, ή θα με εγκαταλείψει στα έντονα αισθήματά μου και θα προσπαθήσει να με σταματήσει;» Ουσιαστικά, τα παιδιά θέλουν να νιώθουν ασφαλή να «παραφρονήσουν», ξέροντας πως έχετε τη δύναμη να τους προσφέρετε μια τρυφερή αγκαλιά.
Αν αντιδράτε στα νευρικά ξεσπάσματα τον παιδιού με πανικό, μαθαίνει όχι μόνο να τα χρησιμοποιεί ως εργαλείο, αλλά επίσης να φοβάται τα συναισθήματα και να τα παίρνει πολύ στα σοβαρά. Ίσως φοβάται να νιώσει τα δικά του συναισθήματα επειδή βλέπει πως ούτε εσείς μπορείτε να τα διαχειριστείτε: «Φαίνεται ότι τα συναισθήματα είναι κάτι φοβερό. Πρέπει να τα αποφεύγω». Όλη αυτή η δραματική αντίδραση στα συναισθήματα, τους δίνει υπερβολική σημασία και τα κάνει τρομακτικά και πανίσχυρα.
Αντιθέτως, όταν κατανοείτε τα συναισθήματα με ήρεμο πνεύμα, χωρίς να τα δραματοποιείτε, το παιδί θα τα βιώσει με αυτοπεποίθηση. Τα συναισθήματα υπάρχουν για να τα βιώνουμε ώστε να μπορούμε, μετά, να ξεφεύγουμε από την επιρροή τους. Η αντίσταση και η άρνηση προκαλούν το πραγματικό άγχος.
Η επανόρθωση και ο περισπασμός δεν βοηθούν το παιδί να ξεπεράσει τα συναισθήματά του. Αν αισθάνεται την ανάγκη για ένα θεραπευτικό νευρικό ξέσπασμα, δεν θα ικανοποιηθεί παίρνοντας αυτό που ζήτησε. Θα σκεφτεί άλλες αιτίες να εξαγριωθεί, ή θα ζητήσει το αδύνατον.
Ακόμα κι αν αντιμετωπιστεί επιτυχώς μια εκδήλωση μανίας, το παιδί θα επαναλάβει το ξέσπασμα με τους δικούς του έξυπνους τρόπους, συνήθως μέσα στην ίδια ημέρα. Όταν λέμε «Ό,τι και να του δώσω, συνεχίζει να έχει νευρικά ξεσπάσματα», περιγράφουμε συνήθως ένα παιδί που νιώθει την ανάγκη να εκφράσει έντονα συναισθήματα. Κάνοντας ακροβατικά για να του δώσουμε οτιδήποτε θέλει, ουσιαστικά σαμποτάρουμε τον πραγματικό του σκοπό κι αυτό μάς εμποδίζει να μάθουμε την αιτία που κρύβεται κάτω από την απελπισία του. Χρησιμοποιήστε τη φόρμουλα Α.Π.Α.Κ.Ε. και οι ανικανοποίητες ανάγκες θα εμφανιστούν καθαρά:
Α. Αποστασιοποιηθείτε και διερευνήστε την εσωτερική σας φωνή που λέει να σταματήσετε το ξέσπασμα τον παιδιού. Αφουγκραστείτε σιωπηλά τον δικό σας εσωτερικό διάλογο. Αν μπορέσετε να το ξεπεράσετε, προχωρήστε. Αν όχι, διερευνήστε τη σπουδαιότητά του. Αν σκεφτείτε, «Το παιδί μου πρέπει να πάψει να είναι έξαλλο», ή «Δεν μπορεί να διαχειριστεί τόση απόγνωση», αναρωτηθείτε αν είστε σίγουροι γι’ αυτό.
‘Υστερα, φανταστείτε τον εαυτό σας με το παιδί, αλλά χωρίς αυτή τη σκέψη. Προσέξτε ότι η αγωνιώδης σκέψη που κάνετε για το παιδί αντιπροσωπεύει πολύ περισσότερο εσάς. Βιώνετε ένα εσωτερικό ξέσπασμα για το ξέσπασμα τον παιδιού σας. Στο μεταξύ, το παιδί θέλει την προσοχή και την ήρεμη καθοδήγησή σας.
Α. (Αποστασιοποιηθείτε) Μόλις εξασφαλίσετε κάποια διαύγεια μέσα σας,
Π. (Προσέξτε) στρέψτε την Προσοχή σας στο παιδί.
Α. Ακούστε την οργή του.
Κ. Κατανοήστε τα συναισθήματά του.
Ε. Ενθαρρύνετέ το να απελευθερώσει τα συναισθήματά του και να λύσει το πρόβλημά του. Όταν ακούτε το παιδί σας προσεκτικά, θα διατηρήσετε το δέσιμο μαζί του, θα χαλαρώσετε και θα μπορέσετε να διακρίνετε την πραγματική του ανάγκη, όπως έκαναν οι γονείς της Σίλα στο προηγούμενο παράδειγμα.
Αν η μητέρα της Σίλα δεν την είχε ακούσει προσεκτικά, μπορεί να επηρεαζόταν από τις τύψεις της και να γύριζε στο νοσοκομείο, ή να αποζημίωνε τη Σiλα με άλλο τρόπο. Αντιθέτως, εκείνη αφουγκράστηκε τη Σίλα και συνειδητοποίησε την ανάγκη της να συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων και να ρυθμίζει τις επιλογές της.
Για να προσέξουμε το παιδί χωρίς το δράμα να θολώνει το βλέμμα μας, πρέπει να μάθουμε να ακούμε με ενσυναίσθηση πέρα από τα απλά λόγια. Το “ήθελα να επισκεφτώ τον θείο μου” μπορεί να φαίνεται η σημαντικότερη ανάγκη, αλλά αυτό που πλήγωσε βαθύτερα το παιδί ήταν το γεγονός ότι δεν ερωτήθηκε και δεν συμμετείχε στη λήψη απόφασης. Τα περισσότερα νευρικά ξεσπάσματα αντικατοπτρίζουν την ανάγκη ελευθερίας και αυτονομίας.
Η Σίλα μπόρεσε να αποδεχτεί την απώλεια της επίσκεψης εκείνη την ημέρα, όταν οι γονείς της άκουσαν την ανάγκη της για αυτονομία και συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων. Εμπιστευτείτε το παιδί σας και σεβαστείτε την ανάγκη του να κλάψει, χωρίς να τη συγχέετε με το κλάμα για μια άλλη ανάγκη.
Πηγή: Naomi Aldort “Αναθρέφοντας τα παιδιά μας, αναθρέφουμε τον εαυτό μας” (Απόσπασμα)
