Έχω μια ανιψιά 2 ετών, την Εύα. Η Εύα γελάει εύκολα, χορεύει σαν να μην την βλέπει κανείς και αγαπάει ένα βιβλίο με τίτλο Κβαντική Φυσική για Μωρά. (Αν τη ρωτήσετε από τι είναι φτιαγμένη, θα πει, «από άτομα» και θα σηκώσει τους ώμους της λες και πρόκειται για μία ανόητη ερώτηση).
Της λέω συνεχώς πόσο υπέροχη είναι αλλά ποτέ δεν της λέω ότι είναι όμορφη. Δεν σχολιάζω τα ρούχα της, ούτε της λέω πόσο χαριτωμένη είναι. Όταν γεννήθηκε η Εύα αποφάσισα ότι δεν θα της μιλούσα για την εμφάνισή της. Η Εύα θα έχει πάντα ανθρώπους να της λένε ότι είναι όμορφη, απλά δεν πρόκειται να είμαι ένας από αυτούς. Να σας εξηγήσω τον λόγο:
Όταν περνάμε πολύ χρόνο συζητώντας κάτι, περνάμε το μήνυμα ότι το θέμα αυτό είναι σημαντικό. Αν μιλάμε συχνά στα παιδιά μας για την καλοσύνη, μαθαίνουν ότι η καλοσύνη είναι σημαντική. Αν επαινούμε συχνά τα παιδιά μας όταν μοιράζονται τα παιχνίδια τους, αυτό δείχνει πόσο εκτιμούμε τη γενναιοδωρία. Όταν λέμε συνεχώς στα μικρά κορίτσια πόσο όμορφα είναι, τους περνάμε το μήνυμα ότι η εμφάνιση είναι σημαντική, ειδικά για τα κορίτσια. Όταν λέμε σε ένα κοριτσάκι πόσο χαριτωμένο είναι, πιο συχνά από οτιδήποτε άλλο λέμε σε αυτήν, υπονοούμε ότι η εμφάνισή της είναι πιο σημαντική από τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά της.
Αυτή η επικέντρωση στην εμφάνιση των κοριτσιών ξεκινάει σε πολύ μικρότερη ηλικία από ό,τι φαντάζεστε.
Σε μία γνωστή μελέτη, οι ψυχολόγοι πήραν συνεντεύξεις από γονείς, 24 ώρες μετά τη γέννηση του παιδιού τους. Παρόλο που τα αρσενικά και θηλυκά βρέφη της μελέτης δεν διέφεραν από άποψη μεγέθους ή ως προς το βαθμό Apgar (βασική εξέταση για την αξιολόγηση της γενικής υγείας του νεογέννητου), οι γονείς ήταν περισσότερο πιθανό να περιγράψουν τις νεογέννητες κόρες τους με όρους που σχετίζονταν με την εμφάνιση, όπως όμορφη και χαριτωμένη.
Μια πρόσφατη επανάληψη της μελέτης ανακάλυψε ότι οι γονείς περιέγραφαν τα νεογέννητα κορίτσια ότι είχαν πιο λεπτά χαρακτηριστικά, ότι είναι λιγότερο δυνατά και πιο ντελικάτα, παρά το γεγονός ότι τα αρσενικά και θηλυκά βρέφη στην πραγματικότητα δεν διέφεραν σε μέγεθος ή δύναμη.
Η εστίαση μόνο στην εμφάνιση των κοριτσιών δεν δείχνει ότι εκτιμούμε την εμφάνιση περισσότερο από άλλα χαρακτηριστικά, αλλά μπορεί επίσης να μας οδηγήσει να βλέπουμε τα κορίτσια ως λιγότερο σωματικά ικανά από τα αγόρια. Τα θηλυκά και αρσενικά βρέφη δεν διαφέρουν σε κινητικές ικανότητες. Καταφέρνουν να καθίσουν και να περπατήσουν στην ίδια περίπου ηλικία. Παρ’ όλα αυτά, όταν οι ερευνητές κάλεσαν μητέρες και τα 11 μηνών βρέφη τους και τους ζήτησαν να εκτιμήσουν πόσο καλά θα πάνε τα μωρά τους στο μπουσούλημα, οι μητέρες συστηματικά υποτιμούσαν τις κόρες τους. Οι μητέρες που είχαν αγόρια πίστευαν ότι οι μικροί τους θα τα πήγαιναν καλύτερα στο μπουσούλημα από τις μητέρες των κοριτσιών. Οι μητέρες επίσης θεωρούσαν τα αρσενικά βρέφη πιο γενναία, προβλέποντας ότι θα επιχειρούσαν να μπουσουλήσουν σε πιο επικίνδυνες κλίσεις κατά τη διάρκεια του πειράματος. Στην πραγματικότητα τα θηλυκά και αρσενικά βρέφη επέδειξαν τις ίδιες ικανότητες μπουσουλήματος και ήταν εξίσου γενναία στις δοκιμασίες.
Υπάρχουν περισσότερες ενδείξεις αυτών των στερεότυπων στις ευχετήριες κάρτες που στέλνονται στους γονείς νεογέννητων. Ερευνητές που εξέτασαν τέτοιου τύπου κάρτες ανακάλυψαν ότι εκείνες που απευθύνονταν σε γονείς αρσενικών βρεφών είχαν περισσότερες εικόνες φυσικής δραστηριότητας, ενώ οι κάρτες για κοριτσάκια περιλάμβαναν περισσότερα διακοσμητικά σχέδια όπως δαντέλα και κορδέλες.
Όταν συναντάμε ένα κοριτσάκι, οι φιλοφρονήσεις για την εμφάνισή της μπορεί να είναι αυτόματες και οι περισσότεροι από εμάς το κάνουμε χωρίς να το σκεφτούμε. Αλλά με λίγη εξάσκηση μπορούμε να στείλουμε ένα διαφορετικό μήνυμα στα κορίτσια στη ζωή μας. Μπορούμε να αξιοποιήσουμε τις συνομιλίες μας για να δείξουμε ότι τις εκτιμούμε για χαρίσματα που δεν έχουν καμία σχέση με την εμφάνισή τους.
Την επόμενη φορά που θα μπείτε στον πειρασμό να πείτε ένα κοριτσάκι “όμορφο”, σκεφτείτε όλα τα άλλα χαρίσματα που θαυμάζετε σ’ αυτήν. Οδηγήστε τη συζήτηση σε διαφορετική κατεύθυνση.
- Κάντε της ερωτήσεις. Οι ερωτήσεις τής δείχνουν ότι ενδιαφέρεστε για τη ζωή της. Οι ανοιχτές ερωτήσεις την βοηθούν επίσης να αναπτύξει ικανότητες ομιλίας και μνήμης. Ρωτήστε την πώς περνάει το χρόνο της, τι πράγματα μαθαίνει, τι της αρέσει. Ζητήστε της να σας περιγράψει κάτι. Ζητήστε της να σας δείξει ένα αγαπημένο παιχνίδι ή βιβλίο της. Ρωτήστε την για τα σχέδιά της.
- Μιλήστε της για τους λόγους που είναι σημαντική για εσάς. Πείτε της ότι νιώθετε χαρούμενοι που τη βλέπετε. Πείτε της ότι τη σκεφτόσασταν, ότι αναρωτιόσασταν τι κάνει.
- Παινέψτε την για εκείνα τα χαρακτηριστικά της που μπορεί να ελέγξει. Όταν τη βλέπετε να προσπαθεί πολύ ή όταν δεν το βάζει κάτω να την επιβραβεύετε. Να την ευχαριστείτε όταν είναι ευγενική με τους άλλους. Να επαινείτε την περιέργειά της.
Όλες αυτές οι ιδέες είναι φυσικά, εξίσου αποδοτικές και για τα αγόρια, απλά δεν τείνουμε να εστιάζουμε στην εμφάνιση των μικρών αγοριών.
Ένα σημαντικό καθήκον των γονιών είναι να εμφυσήσουν τις αξίες τους στα παιδιά τους. Μην αφήνετε μια γλωσσική συνήθεια που μπορούμε να αποφύγουμε να στέλνει ένα ακούσιο μήνυμα ότι η εμφάνιση των μικρών κοριτσιών είναι πιο σημαντική από τον τρόπο που σκέφτονται, αισθάνονται ή συμπεριφέρονται.
