Ζητάμε από τους γονείς πολύ συχνά να συμμετάσχουν, από τη δική τους σκοπιά, στη θεραπευτική διαδικασία για την ανάπτυξη της Επικοινωνίας, του Λόγου ή /και της ομιλίας των παιδιών τους. Η συμμετοχή αυτή δεν έχει να κάνει άμεσα με «μάθημα» σε συστηματική βάση. Η θεραπευτική διαδικασία, έτσι κι αλλιώς, δεν είναι μάθημα! Είναι ένας διαφορετικός τρόπος προσέγγισης στις ανάγκες του παιδιού, στον τρόπο που μιλάμε αλλά ακόμα και στον τρόπο που παίζουμε με το παιδί μας για να του δώσουμε ΧΩΡΟ και ΧΡΟΝΟ να αναπτύξει τις επικοινωνιακές – λεκτικές του δεξιότητες. Οι συνεδρίες που γίνονται στο θεραπευτικό χώρο, ναι μεν είναι σημαντικές όμως το πιο σημαντικό συστατικό είναι η χρήση τεχνικών από τους ίδιους τους γονείς, μια και 45’ ή 1,5 ώρα την εβδομάδα δεν είναι πάντα αρκετό για να γενικευτούν τόσο σημαντικές δεξιότητες.
Η λογοθεραπεύτρια Inga Hyatt αναφέρει αρκετές τεχνικές για γονείς. Μερικές από τις πιο συχνές που χρησιμοποιούμε στη θεραπευτική διαδικασία, αλλά και που προτείνουμε στους γονείς να αξιοποιήσουν έτσι ώστε όλοι μαζί να συμβάλλουμε σε μία καλύτερη και πιο ποιοτική ανάπτυξη στους τομείς αυτούς, είναι οι παρακάτω:
1. Επιλογές
Κανείς δεν ξέρει το παιδί σας καλύτερα από εσάς. Και αυτή η ειδική σύνδεση σημαίνει ότι μπορείτε πιθανώς να προβλέψετε τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους, σε πολλές περιπτώσεις, πριν το παιδί σας μπορεί! Ενώ αυτό εξοικονομεί χρόνο για πολυάσχολες οικογένειες, μπορεί επίσης να περιορίσει την ευκαιρία του παιδιού σας να χρησιμοποιήσει και να εξασκήσει θεμελιώδεις γλωσσικές δεξιότητες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η παροχή “επιλογών” έχει ιδιαίτερη επίδραση στην διαδικασία ανάπτυξης λόγου. Δεν θέλουμε πάντα να δίνουμε απλά κάτι σε ένα παιδί – θέλουμε να το ενθαρρύνουμε να κάνει ανεξάρτητα αιτήματα χρησιμοποιώντας τη γλώσσα. Θέλουμε επίσης να αποκτήσουν το λεξιλόγιο που απαιτείται για να απαντήσουν σε ανοιχτές ερωτήσεις, όπως “Τι θέλετε να παίξετε;”
Δίνοντας στο παιδί σας την επιλογή δύο δραστηριοτήτων, το παρακινεί να απαντήσει χρησιμοποιώντας το λόγο για να επικοινωνήσει τις επιθυμίες του. Θα μπορούσες να πεις, “Θέλεις τα τουβλάκια ή τις φούσκες;” Ως πρόσθετο μπόνους, η προσφορά επιλογών μπορεί επίσης να μειώσει οποιαδήποτε απογοήτευση που μπορεί να προκληθεί από το να μην μαντέψετε σωστά τι θέλει το παιδί σας.
2. Μοντέλο Λόγου
Η μίμηση είναι μια σημαντική τεχνική για να βοηθήσει τα παιδιά να μάθουν νέους ήχους και λέξεις. Τα παιδιά μαθαίνουν το λόγο απορροφώντας την από τους ανθρώπους γύρω τους – και ποιος περνάει περισσότερο χρόνο με το παιδί σας από εσάς; Προσφέροντας ένα μοντέλο απλού λόγου για το παιδί σας του επιτρέπει να μιμείται και να αρχίζει να χρησιμοποιεί αυτούς τους ήχους και τις λέξεις ανεξάρτητα. Όταν παρέχετε ένα μοντέλο και ονομάζετε ένα αντικείμενο, ακολουθεί ένα τέχνασμα: Φέρτε το αντικείμενο κοντά στο στόμα σας. Αυτό συμβαίνει επειδή τα παιδιά τείνουν να επικεντρώνονται στο παιχνίδι ή στο αντικείμενο και όχι στο άτομο που το ονομάζει. Βάζοντας το αντικείμενο δίπλα στο στόμα σας (πριν του το δώσετε) το παιδί σας θα αρχίσει να κάνει μια συσχέτιση μεταξύ του στοιχείου που ονομάζεται και του τρόπου με τον οποίο το λέτε.
3. Παράλληλη συζήτηση
Η παροχή στα παιδιά ενός πλούσιου σε γλώσσα περιβάλλοντος είναι απαραίτητη. Ένας εύκολος τρόπος για να γίνει αυτό είναι με μια έννοια που ονομάζεται παράλληλη συζήτηση. Αυτό απλά σημαίνει αφήγηση ενεργειών όπως τις κάνετε. Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι το παιδί σας σας παρακολουθεί να μαγειρεύετε δείπνο. Θα μπορούσατε να πείτε, “Ανακατεύω το μείγμα και τώρα το ρίχνω στο τηγάνι. Ο φούρνος είναι ζεστός!” Ή, όταν παίζετε με το παιδί σας, μπορείτε να πείτε, “Το αυτοκίνητό σου είναι τόσο γρήγορο!” Μετά από αρκετή εξάσκηση, τα παιδιά θα αρχίσουν να συνδέουν αυτή τη γλώσσα με τις αντίστοιχες δράσεις και ελπίζουμε να αρχίσουν να κάνουν τη δική τους παράλληλη συζήτηση!
4. Επέκταση
Δεν φαίνεται ότι η αγαπημένη λέξη κάθε παιδιού είναι “όχι;”. Λοιπόν, θα μπορούσαμε κάλλιστα να το εκμεταλλευτούμε επεκτείνοντας αυτή την ειδική λέξη σε μια μακρύτερη φράση: “Όχι τι;” Αν το παιδί σου σου δώσει ένα “όχι”, προσπαθώντας να πεις “όχι μπισκότο” ή “όχι χυμό”. Ή, αν ζητήσουν “κι άλλο”, επέκτειναν αυτό για να προσθέσουν, “κι’ άλλες φούσκες”.
Η επέκταση έχει να κάνει με το να βοηθήσετε το παιδί σας να προχωρήσει από τη μία λέξης σε μεγαλύτερες φράσεις δύο και τριών λέξεων. Είναι πολύ σημαντικό να αξιοποιήσετε τις επεκτάσεις λόγου στο φυσικό περιβάλλον του παιδιού, που είναι φυσικά το σπίτι. Φροντίστε να επωφεληθείτε από αυτό που λέει και κάνει το παιδί σας εκείνη ακριβώς τη στιγμή και χρησιμοποιήστε το για να διαμορφώσετε μια φράση που είναι μια λέξη μεγαλύτερη από αυτή που σας δίνει.
Παρέχοντας αυτό το μοντέλο, θα ακούν συνεχώς τι περιμένετε από αυτά και, με τη σειρά τους, θα αρχίσουν να επεκτείνουν το λόγο τους και να χρησιμοποιούν πιο περίπλοκη γλώσσα.
5. Οπτικό βοήθημα
Όλα είναι νέα για ένα μικρό παιδί. Ενώ μαθαίνουν γρήγορα νέες γλωσσικές δεξιότητες, είναι σημαντικό για τους γονείς να υποστηρίζουν αυτήν την απόκτηση γλώσσας σε κάθε βήμα της διαδρομής.
Οι εικόνες είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο στην εργαλειοθήκη γονικής μέριμνας – ας διερευνήσουμε πώς να τα χρησιμοποιήσετε. Μερικά παιδιά δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις διάφορες μεταβάσεις ή ρουτίνες που συμβαίνουν καθ ‘όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Η τοποθέτηση εικόνων καθημερινών ρουτινών σε έναν πίνακα ή σε ένα βιβλίο μπορεί να βοηθήσει το παιδί σας να αρχίσει να προβλέπει πώς μοιάζει η ημέρα του – και να μειώσει τυχόν αντιδράσεις. Μπορούν ακόμη και να λάβουν μέρος στην απόφαση σε ποιες δραστηριότητες θα συμμετάσχουν επιλέγοντας μια δραστηριότητα παιχνιδιού που συμβαίνει μετά το σνακ και προσθέτοντας την στο διοικητικό συμβούλιο.
Ομοίως, ένα οικογενειακό φωτογραφικό βιβλίο μπορεί να βοηθήσει το παιδί σας να μάθει τα ονόματα των αδελφών, των κατοικίδιων ζώων, των εκτεταμένων συγγενών και των συνομηλίκων του. Το να αφιερώσετε χρόνο για να δείξετε και να επισημάνετε τους χρήστες στις φωτογραφίες θα ενθαρρύνει το παιδί σας να κάνει το ίδιο.
Ένα άλλο χρήσιμο οπτικό βοήθημα που πολλές οικογένειες έχουν ήδη στο σπίτι τους είναι ένα χρονόμετρο κουζίνας. Αυτά μπορούν να βοηθήσουν το παιδί σας να προσαρμοστεί πιο εύκολα στις καθημερινές μεταβάσεις ή ρουτίνες. Για παράδειγμα, εάν το να ετοιμάστε το νήπιό σας και να βγείτε από την πόρτα είναι μια κοινή πρόκληση, χρησιμοποιήστε ένα χρονόμετρο για να υποδείξετε ότι είναι έτοιμο να καθαρίσει και να φύγει από το σπίτι. Αυτό μπορεί να χρησιμεύσει ως μεγάλη υπενθύμιση!
Αυτές είναι μόνο οι 5 από πολλές άλλες τεχνικές! Για περισσότερες τεχνικές μπορείτε να δείτε εδώ και άλλες τεχνικές που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της επικοινωνίας, του λόγου και της ομιλίας!
Από την Κίκα Γιαξόγλου, BSc Λογοπεδικός-Λογοθεραπεύτρια, MEd Αυτισμός Λογοθεραπεία – Συμβουλευτική Επικοινωνιακών Διαταραχών
Κυπρίων Αγωνιστών 1, Ραφήνα, Τηλ: 2294028775 • Κινητό: 6940779411
E-mail: kikagiaxoglou@gmail.com, www.kikagiaxoglou.gr
