Τι είναι τελικά φυσιολογικό στον ύπνο βρεφών και παιδιών

– Πρέπει γονείς και επαγγελματίες υγείας να είμαστε πολύ διστακτικοί πριν χαρακτηρίσουμε ως προβληματικό ή ανεπαρκή τον ύπνο ενός παιδιού ή βρέφους.

Η υπέρμετρη ιατρικοποίηση του ύπνου είναι εύκολη παγίδα, όταν, εκτός από ακραίες περιπτώσεις, το εύρος του φυσιολογικού είναι μεγάλο. Τα μωρά από την αρχή έχουν ιδιοσυγκρασιακές διαφορές στον ύπνο, χαρακτηριστικά που διαρκούν εφ’όρου ζωής. Άλλοτε παρουσιάζονται φυσιολογικές μεταβολές σε διάρκεια ύπνου και σε ξυπνήματα, ως αποτέλεσμα διάφορων θεμάτων. Έκφυση δοντιών, ιώσεις, άγχος αποχωρισμού, άφιξη αδερφού, μετακόμιση, προβλήματα στην οικογένεια κ.α. Υπάρχουν, επίσης, έντονες πολιτισμικές, ακόμα και εθνολογικές διαφορές στο θέμα ύπνος. Δεν υπάρχει πρέπει, ακούτε το δικό σας παιδί και τα σημάδια που εκείνο σας δίνει, προσαρμόζεστε στις ανάγκες του.

–  Πρόβλημα είναι μια κατάσταση στον ύπνο των παιδιών, όχι γιατί μας το λένε άλλοι ή γιατί «πρέπει» να συμβαίνει κάτι διαφορετικό, αλλά μόνο όταν η κατάσταση αυτή δημιουργεί σημαντική δυσλειτουργία στην σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού ή στην ισορροπία της συγκεκριμένης οικογένειας.

Εάν μια μητέρα δουλεύει το απόγευμα και έρχεται σπίτι βράδυ, αναμενόμενα το βρέφος ή το παιδί της θ’αργήσει να κοιμηθεί. Το να κοιμηθεί στις 10 ή στις 11 το βράδυ δεν είναι πρόβλημα, αν οι γονείς το απολαμβάνουν και βοηθά τα ωράριά τους. Εντελώς ακραίες καταστάσεις βέβαια, όπως να πέφτει το παιδί για ύπνο στις 1 τη νύχτα, πρέπει να αποφεύγονται. Χωρίς λοιπόν εξωτερικά και επιβαλλόμενα πρέπει, οι γονείς είναι καλό να προσαρμοστούν στους βιορυθμούς του παιδιού τους, αλλά και εκείνο στα ωράρια και τις ρουτίνες της δικής του οικογένειας. Κάντε ότι βολεύει την οικογένειά σας, και αποφεύγετε ανούσιες συγκρίσεις με άλλες οικογένειες και άλλα παιδιά.

– Πολλές φορές είναι η αντίληψη των γονιών που αντιλαμβάνεται ως παθολογική μια κατάσταση με τον ύπνο των βρεφών και των παιδιών.

Πιο απλά, «είναι στο μυαλό μας». Πολλές μητέρες με θηλάζοντα βρέφη έρχονται και μου λένε ότι τα πηγαίνουν μια χαρά:
– Θηλάζει μερικές φορές το βράδυ αλλά κοιμάται αμέσως.
Άλλες πάλι, με ακριβώς την ίδια αντικειμενικά κατάσταση, θεωρούν τον ύπνο τους ιδιαίτερα προβληματικό και ανησυχούν γιατί το μωρό τους δεν κοιμάται όλη τη νύχτα.

– Το τι είναι σύνηθες και συχνό δεν σημαίνει πάντα ότι είναι και το φυσιολογικό.

Ο ΠΟΥ έκανε μια σημαντική στροφή στην προσέγγιση του φυσιολογικού στην ανάπτυξη των παιδιών, όταν εισήγαγε τα πρότυπα ανάπτυξης, βασισμένα σε θηλάζοντα βρέφη. Είναι εύλογο να θεωρήσουμε ότι το θηλάζον βρέφος πρέπει να θεωρηθεί το στάνταρ, το φυσιολογικό και αναμενόμενο, όχι μόνο στην σωματική αύξηση, αλλά και σε κάθε άλλη παράμετρο της σωματικής και ψυχικής υγείας και ανάπτυξης, όταν μάλιστα η εμπειρία δείχνει ότι και σε πολλούς άλλους τομείς πέραν της σωματικής αύξησης υπάρχει σημαντική απόκλιση του βρέφους που δεν θηλάζει.

Παρόμοια, λοιπόν, θα περίμενε κανείς μια έρευνα του τι είναι φυσιολογικό στον βρεφικό ύπνο στηριγμένη σε δείγμα βρεφών που θηλάζουν αποκλειστικά, που πιθανότατα θ’αναδείκνυε σημαντικές διαφορές απ’το τι γίνεται συνήθως. Περισσότερο ύπνο REM-ανήσυχο. Περισσότερα ξυπνήματα. Ίσως λιγότερη συνολική διάρκεια ύπνου απ’αυτήν που νομίζουμε και έχουμε βρει σε μελέτες όπου κυριαρχούν δείγματα παιδιών που δεν θηλάζουν.

Κατά τον ίδιο τρόπο, και οι κατακτήσεις στην ψυχοκινητική ανάπτυξη (περπάτημα, ομιλία κλπ) θα’πρεπε να οριοθετούνται με βάση δείγμα παιδιών που θήλασαν κατά τις συστάσεις του ΠΟΥ. Αλλά και σε πολλές άλλες παραμέτρους θα’πρεπε το στάνταρ να’ναι το θηλάζον βρέφος, με τρανταχτό παράδειγμα τον νεογνικό ίκτερο. Υπερβολικά πολλά υγιέστατα βρέφη ταλαιπωρούνται αναίτια μ’εξετάσεις ή και πρόωρη διακοπή θηλασμού επειδή οι τιμές «φυσιολογικού» ίκτερου που γνωρίζουμε έχουν βασιστεί σε μελέτες που αφορούσαν κυρίως μη θηλάζοντα βρέφη.

Η φυσιολογική αναμενόμενη μείωση του ίκτερου κατά τις πρώτες εβδομάδες της ζωής είναι πολύ πιο ήπια και μακροχρόνια σε θηλάζοντα βρέφη, τα οποία θα’πρεπε να εκλαμβάνονται ως το στάνταρ και το φυσιολογικό, έναντι των οποίων να συγκρίνονται οι τιμές των υπόλοιπων βρεφών.

Όμοια και με τις αποθήκες σιδήρου, θα’πρεπε να γίνουν κάποτε καμπύλες αναφοράς για φυσιολογικό εύρος αιμοσφαιρίνης, αιματοκρίτη, φερριτίνης, σε υγιή βρέφη που θηλάζουν κατά τις συστάσεις του ΠΟΥ, τρώνε στερεές τροφές σταδιακά μετά τους έξι μήνες της ζωής και μεγαλώνουν σωματικά και ψυχοκινητικά κανονικά.

Εδώ τίθεται ένα σοβαρό ερώτημα: θα μετράμε πια τα πάντα με βάση το βρέφος που θηλάζει;