Είναι μία από τις προειδοποιήσεις που οι γονείς απευθύνουν στα παιδιά τους στην παραλία: Μετά το γεύμα πρέπει να περιμένετε τουλάχιστον τρεις ώρες για να κολυμπήσετε, αλλιώς υπάρχει κίνδυνος να πνιγείτε.
Πρόκειται για μύθο ή είναι πράγματι τόσο επικίνδυνο;
MΥΕΣ, ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΠΕΨΗ
Στοιχεία που να επιβεβαιώνουν τη λαϊκή σοφία δεν υπάρχουν. Αυτό που ισχύει είναι η ανθρώπινη φυσιολογία, για την οποία μάλιστα δεν
συμφωνούν όλοι οι ειδικοί. Μπορούμε να αναγνωρίσουμε δύο αιτίες αύξησης του κινδύνου πνιγμού· η μία αφορά τις κράμπες, η άλλη τη
συμφόρηση.
Αλλά ας ξεκινήσουμε από την αρχή.
Στη διάρκεια της πέψης αίμα και οξυγόνο ρέουν με ορμή προς το στομάχι και το έντερο, ενώ με λιγότερη φόρα τροφοδοτούν τον εγκέφαλο και τα άκρα. Αν πάτε για μπάνιο, αυξάνεται η ζήτηση ενέργειας από τους μυς, που πρέπει να κάψουν οξυγόνο για να λειτουργήσουν, αλλά, λόγω της έλλειψης αίματος, δεν μπορούν να δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους. Αντιθέτως, κινδυνεύουν να πάθουν κράμπες, που περιορίζουν την ικανότητα κολύμβησης.
Ένας άλλος λόγος αφορά τη διαδικασία της πέψης.
Αν μπείτε στο νερό μετά από έκθεση στον ήλιο (με τις δέουσες προφυλάξεις), αυτό μπορεί να αποβεί τραυματικό, δεδομένου ότι η θερμοκρασία του νερού είναι χαμηλότερη από εκείνη του σώματος. Αν βουτήξετε προτού συνηθίσετε στην απότομη αλλαγή θερμοκρασίας, η διαδικασία της πέψης μπορεί να σταματήσει. Αυτό το σοκ προκαλεί ναυτία, πτώση της πίεσης και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και λιποθυμία. Για να αποφύγετε τις δυσάρεστες συνέπειες –είτε μετά το φαγητό είτε όχι–, είναι προτιμότερο να βουτάτε με προσοχή, βρέχοντας σταδιακά πόδια, χέρια, κοιλιά, κορμό και κεφάλι.
Όπως είπαμε, οι επιστήμονες δεν έχουν δημοσιεύσει σαφείς μελέτες επί του θέματος.
Όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κάνει λόγο για τον κίνδυνο πνιγμού –κάθε χρόνο πνίγονται 300.000- 450.000 άνθρωποι–,* δεν αναφέρεται στην πέψη, εστιάζει περισσότερο στην κατανάλωση αλκοόλ, σε ριψοκίνδυνη συμπεριφορά μέσα στη θάλασσα και σε ελλιπή εκπαίδευση στο κολύμπι.
Τα παιδιά κάτω των πέντε ετών έχουν το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας παγκοσμίως.
Για να μη ριψοκινδυνεύουμε, ας μην κάνουμε μπάνιο μετά το γεύμα.
Αλλά πόσο διαρκεί η πέψη; Και ποια τρόφιμα χωνεύονται δυσκολότερα;
ΓΕΎΜΑ ΜΟΥ, ΠΟΣΟ ΧΡΟΝΟ ΧΡΕΙΑΖΕΣΑΙ;
Η πέψη επιτρέπει στο σώμα μας να απορροφήσει τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται. Το πεπτικό μας σύστημα ξεκινάει από το στόμα, περνάει από τον οισοφάγο και το στομάχι και καταλήγει στο έντερο. Τα όργανα αυτά βοηθούνται από τους σιελογόνους αδένες, το συκώτι και το πάγκρεας, τα οποία συμβάλλουν με τις εκκρίσεις τους στην επεξεργασία των τροφίμων. Οι υδατάνθρακες, τα λιπίδια και οι πρωτεΐνες πρέπει να διασπαστούν για να απορροφηθούν κατόπιν στην κυκλοφορία του αίματος.
Η διαδικασία αρχίζει από το στόμα, όπου τα ένζυμα των σιελογόνων αρχίζουν να διασπούν τα άμυλα σ’ αυτό που ονομάζουμε βλωμό. Στο στομάχι διασπώνται οι πρωτεΐνες υπό την επίδραση των γαστρικών υγρών. Εδώ τελειώνει η γαστρική πέψη, η οποία διαρκεί από δύο μέχρι τέσσερις ώρες και εξαρτάται από το είδος της τροφής.
Οι υδατάνθρακες παραμένουν τον λιγότερο χρόνο στο στομάχι, έπονται οι πρωτεΐνες και τέλος τα λίπη. Όταν όλα φτάνουν στο λεπτό έντερο, όπου τα ονομάζουμε χυμό, ψεκάζονται από τη χολή, που προέρχεται από το ήπαρ, από τα παγκρεατικά υγρά και από εκείνα του εντέρου. Εδώ συνεχίζεται η πέψη των αμύλων και άλλων υδατανθράκων, θραυσμάτων πρωτεϊνών και λίπους, και γίνεται η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών μέσω των εντερικών λαχνών (οι λάχνες του εντέρου μοιάζουν με δαχτυλάκια). Σ’ αυτό το σημείο έχουν περάσει κιόλας έξι έως οκτώ ώρες από την κατάποση.
Τέλος, στο παχύ έντερο θα απορροφηθεί νερό για να σχηματιστούν τα κόπρανα και, σαράντα ώρες περίπου μετά το γεύμα, τα άχρηστα υπολείμματα της πέψης (τα «κακά») θα αποβληθούν από τον πρωκτό.
* Τα τελευταία δέκα χρόνια πάνω από 3.000 άνθρωποι πνίγηκαν στις ελληνικές θάλασσες. Οι περισσότεροι ήταν άντρες. (Σ.τ.Μ.)
Απόσπασμα από το βιβλίο «Η επιστήμη κάτω από την ομπρέλα», εκδόσεις Πατάκη
