Ταυτόχρονα η υπερβολική προστασία κάνει το παιδί μαλθακό, αφού δεν απαιτείται να’χει τον ίδιο βαθμό προσοχής και συγκέντρωσης όπως παλιότερα.
Σπάνια πια, βλέπει κανείς παιδιά με γόνατα γραντζουνισμένα, κάτι που ήταν κανόνας παλιότερα. Αντίθετα τα παιδιά μας έχουν γίνει ειδικοί σε νέες τεχνολογίες αναπτύσσοντας νέες ικανότητες που οι προηγούμενες γενιές δεν είχαμε.
Η παιδική παχυσαρκία συνδέεται, σε μεγάλο βαθμό, με την ακινησία. Παρόλο που δεν είναι ακίνητα τα παιδιά και στην καλύτερη περίπτωση πηγαίνουν κάπου να εκτονώσουν την ενέργειά τους (σε παιδική χαρά ή σε παιδότοπο συνήθως) αυτό δεν μπορεί να γίνεται σε τέτοια συχνότητα, όπως το καθημερινό παιχνίδι στην γειτονιά που δεν εξαρτιόταν απ’την διαθεσιμότητα κάποιου συνοδού ενήλικα.
Η πλήρης προστασία δεν βοηθά τα παιδιά να μεγαλώσουν.
Σαφώς τα αυτοκίνητα είναι περισσότερα σήμερα. Αλλά ακόμη και σε περιοχές με πεζόδρομους δεν βλέπουμε, συχνά, παιδιά να παίζουν έξω ελεύθερα. Αυτό καταδεικνύει μία αλλαγή νοοτροπίας και δεν σχετίζεται πάντα με την πραγματικότητα.
Πάντα υπήρχαν κίνδυνοι έξω…
Πάντα υπήρχαν “ανώμαλοι” υπεράνω πάσης υποψίας.
Πάντα τα αγόρια έπαιζαν ξύλο μεταξύ τους, περισσότερο ως ένα παιχνίδι για να ελέγξουν το διαρκώς μεταβαλλόμενο κορμάκι τους και την δύναμή τους και λιγότερο γιατί ήθελαν να κάνουν κακό στον φίλο τους.
Και πράγματι και ατυχήματα υπήρχαν (ωστόσο δεν θυμάμαι κάποιο σοβαρότερο από ένα κάταγμα).
Υπήρχε όμως κάτι που ήταν ανεκτίμητο… η αίσθηση ελευθερίας!
Αυτή η αίσθηση ελευθερίας που δεν μπορεί ένα παιδί, σήμερα, μέσα στο ελεγχόμενο περιβάλλον, να’χει, ήταν και η αιτία μίας ολοένα και αυξανόμενης αίσθησης ευθύνης. Η εγρήγορση για την αποφυγή των όποιων κινδύνων απ’το ίδιο το παιδί κι όχι από κάποιον κηδεμόνα, όξυνε την κοινωνική νοημοσύνη και εξασκούμασταν περισσότερο στο να αντιλαμβανόμαστε τις πονηρές, αλλά και τις αγαθές προθέσεις των γύρω μας. Δεν ήμασταν όμως απροστάτευτα. Όλη η γειτονιά ήταν σαν οικογένεια. Όλοι οι μεγάλοι μας πρόσεχαν μαζί.
Η εκτόνωση της παιδικής ενέργειας, η εξερεύνηση, το κοινωνικό ενδιαφέρον, η ομαδικότητα, η αίσθηση του ανήκειν σε μία παρέα-κοινότητα… πράγματα που έχουν, σήμερα, χαθεί για τα καημένα τα παιδιά της πόλης και των προαστίων της Αθήνας.
Ταυτόχρονα, άρχισε μία νέα συμπεριφοριστική μόδα των γονιών προς δυστυχία πολλών παιδιών.
Κάθε σαββατοκύριακο πρέπει να τρέχουν από το πρωί ως το βράδυ κάνοντας “δραστηριότητες”.
Αυτό εξουθενώνει, συχνά, τους γονείς, αλλά απ’την άλλη είναι μία φυσική συνέπεια του κλεισίματος των παιδιών στα διαμερίσματα καθ’όλη την εβδομάδα. Τα ίδια τα παιδιά, συχνά, δυσανασχετούν. Λες κι υπάρχει μία κατάρα να μην μπορέσει ποτέ το παιδί να βαρεθεί.
Γιατί κι η ανία είναι πολύτιμη, όταν εμφανίζεται πού και πού, καθώς μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για εμφάνιση δημιουργικότητας.
Η υπερφόρτωση των παιδιών με δραστηριότητες εκπαιδευτικές που παραγεμίζουν τον χρόνο τους χωρίς να έχουν καθόλου χώρο για παιχνίδι, είναι μία άλλη μανία της εποχής που σχετίζεται φυσικά με την αγωνία για το μέλλον που έχουν οι γονείς για τα παιδιά τους ιδιαίτερα σε δύσκολες περιόδους.
Και για να περάσουμε στους εφήβους…
Την ώρα που ξυπνά η σεξουαλικότητα και η κοινωνικότητα στρέφεται έξω απ’την οικογένεια, τα παιδιά, αντί να χαίρονται την άνοιξή τους, η σκληρή μελέτη και άσκηση απαιτείται για να πετύχουν μία θέση στον ήλιο(;). Κι εδώ η ευθύνη του εκπαιδευτικού συστήματος τα τελευταία 30 χρόνια είναι τεράστια. Τείνουμε να θεωρούμε ότι αυτό είναι κάτι φυσικό, αλλά γίνεται σ’ελάχιστες χώρες και μία τέτοια ατυχής περίπτωση είναι και η δική μας.
Πολλά ταλαντούχα παιδιά αφήνουν τον αθλητισμό, τη μουσική ή άλλες πολύ ωφέλιμες δραστηριότητες που τους δίνουν χαρά, για να διαβάσουν για τις τελικές εξετάσεις. Κι όταν τελειώσει αυτό το μαρτύριο, απαξιώνουν το πανεπιστήμιο και ξεκουράζονται απ’τον αγώνα δρόμου στα γύρω καφενεία.
Οι έφηβοι δεν έχουν αισθανθεί τι σημαίνει να χάνει ο γονιός τα ίχνη σου. Σήμερα κανείς δεν χάνεται. Τα κινητά βρίσκονται στα χέρια των παιδιών (αλλά και τα δικά μας) συνεχώς. Το “Πού είσαι;” δεν το γλυτώνεις, σήμερα εύκολα, παρά μόνο αν έχεις τα κότσια κάποιες φορές να κλείνεις το κινητό-ομφάλιο λώρο.
Η σύγχρονη ζωή των παιδιών (αλλά και των ενηλίκων) είναι γεμάτη από θόρυβο (από τις συνεχείς ελεγχόμενες από τον ενήλικα δραστηριότητες και τον φόρτο υποχρεώσεων) και φόβο.
Ο έξω κόσμος φαντάζει απειλητικός, όπως ο Ιψενικός κόσμος.
Πόσο θλιβερή η εικόνα των παιδιών που λένε τα κάλαντα με τους γονείς τους μαζί, κάτι που όλο και συχνότερα γίνεται τα τελευταία χρόνια.
Η έκθεση στον κίνδυνο δεν είναι αυτό που προτείνεται στο άρθρο. Το παιχνίδι στην γειτονιά που χάσαμε δεν ήταν κίνδυνος μεγαλύτερος απ’τον κίνδυνο της υπερπροστασίας. Κι όσοι κατάγονται ή διαμένουν στην επαρχία μπορούν να το καταλάβουν. Πόσες φορές στον λόγο των γονιών που έρχονται στο γραφείο ακούγεται το πόσο τα παιδιά τους απολαμβάνουν την ελευθερία που παρέχει το χωριό το Καλοκαίρι.
Θα ήταν νοσταλγία αν υποστήριζε κανείς ότι κάποτε όλα ήταν ρόδινα και σήμερα έχει χαθεί ο παράδεισος της παιδικής ηλικίας. Θα ήταν νοσταλγία αν υποστήριζε κανείς ότι σήμερα τα παιδιά δεν αναπτύσσουν νέες ικανότητες και δυνατότητες. Παράδειγμα αποτελεί η εξοικείωσή τους με τις νέες τεχνολογίες. Η αίσθηση ελευθερίας που κάποτε βρίσκαμε στον δρόμο, ίσως, να βιώνεται σήμερα μ’άλλους τρόπους, όπως δια μέσου των κοινωνικών μέσων δικτύωσης ή την διασύνδεση και την μη γεωγραφικά εξαρτώμενη επικοινωνία. Ακόμη κι εκεί, όμως, πολύ συχνά, παρεμβαίνουμε, με τρόπο άτσαλο, οι ενήλικες. Παρεμβαίνουμε γιατί δεν έχουμε την εμπειρία και δεν μπορούμε να καταλάβουμε πώς βιώνει την εποχή του ο σημερινός έφηβος. Και στο σημείο αυτό, μόλις ανακαλύπτουμε το χάσμα των γενεών που όσο και να θέλουμε να το παραβλέψουμε πάντοτε θα ορθώνεται ανάμεσα στις γενιές λόγω των πολιτικο-ιστορικών αλλά και επιστημονικών-τεχνολογικών αλλαγών που στιγματίζουν την κάθε εποχή.
Ωστόσο, οι συνθήκες του μεγαλώματος των παιδιών έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία χρόνια κι αξίζει τον κόπο να δούμε, να στοχαστούμε και ν’αναρωτηθούμε σχετικά με την δική μας συμπεριφορά. Τους δικούς μας φόβους κι επιθυμίες. Τη δική μας αγωνία κι ό,τι θεωρούμε ως βεβαιότητα. Κι οι γονείς είμαστε κοινωνικά υποκείμενα κι ακολουθούμε τους κανόνες της εποχής. Μίας εποχής που ο “θόρυβος” και η σύγχρονη καθημερινότητα λίγο χρόνο αφήνουν για να στοχαστούμε. Να στοχαστούμε την δική μας συμπεριφορά, τη δική μας ζωή και καθημερινότητα και να σκεφτούμε τι είδους μελλοντικούς ενήλικες ετοιμάζουμε.
