Μελέτες δείχνουν ότι μωρά 18 μηνών σχεδόν πάντα θα προσπαθήσουν να βοηθήσουν έναν ενήλικα που φανερά δυσκολεύεται να κάνει κάτι. Αν ο ενήλικας προσπαθεί να πιάσει κάτι, θα προσπαθήσουν να του το δώσουν. Ή αν τον δουν να ρίχνει κατά λάθος κάτι κάτω, θα προσπαθήσουν να το μαζέψουν. Απ’την άλλη μεριά, αν ο ίδιος ενήλικας ρίξει κάτι κάτω με δύναμη, δεν θα το μαζέψουν για εκείνον. Καταλαβαίνουν ότι η πράξη ήταν ηθελημένη κι ότι ο ενήλικας δεν θέλει το αντικείμενο. Ακόμα και πριν διδαχθούν να βοηθούν ή να σκέφτονται τους άλλους – ίσως πριν καταλάβουν ότι είναι υποχρέωση -, τα παιδιά είναι λιγότερο εγωιστικά από όσο συχνά υποθέτουμε.
Οι γονείς έχουν μεγάλη ευθύνη, επειδή είναι το πρωταρχικό παράδειγμα της ενσυναίσθησης και πρέπει να φροντίσουν να δείχνουν και οι ίδιοι ενσυναίσθηση. Αυτό μπορεί να γίνει με τον τρόπο που μιλούν και φέρονται. Τα παιδιά εστιάζουν διαρκώς στους γονείς τους και τους αντιγράφουν. Επομένως, αυτό που βιώνουν στο σπίτι είναι βασικό για την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης.
Οι οικογένειες που μπορούν να συνθλίψουν την ικανότητα ενός παιδιού να δείξει ενσυναίσθηση είναι εκείνες στις οποίες τα παιδιά υφίστανται σωματικά, ψυχολογική ή σεξουαλική κακοποίηση. Τα υγιή όριά τους παραβιάζονται, μαζί με την ικανότητα να συμπονούν ή να κατανοούν τους άλλους.
Η ικανότητα για ενσυναίσθηση ενός παιδιού που έχει βιώσει ένα τέτοιο τραύμα βλάπτεται.
Ένας άλλος τύπος οικογένειας που μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης ενός παιδιού είναι η υπερπροστατευτική οικογένεια. Αυτοί οι γονείς φοβούνται να αφήσουν τα παιδιά τους να αποτύχουν ή να βιώσουν έντονα συναισθήματα και κάνουν τα πάντα για να αποφύγουν την σύγκρουση και να ικανοποιήσουν κάθε επιθυμία του παιδιού τους. Οι γονείς αυτοί μερικές φορές κρύβουν τις λογικές, παράλογες και συναισθηματικές αντιδράσεις τους για να “προστατεύσουν” τα παιδιά τους. Αυτό αναστέλλει την ικανότητα των παιδιών να διαβάζουν τα συναισθήματα των άλλων (γιατί αυτό που βλέπουν και αισθάνονται δεν είναι αυτό που επιβεβαιώνουν οι γονείς) πράγμα που με τη σειρά του μπορεί να μειώσει την ικανότητά τους για ενσυναίσθηση. Παιδιά από υπερπροστατευτικές οικογένειες είναι συχνά περισσότερο επιρρεπή στον ναρκισσισμό, το άγχος και την κατάθλιψη. Δεν καταφέρνουν να αυτορυθμιστούν, λόγω της διάστασης ανάμεσα στο συναίσθημα και την πράξη.
Τα παιδιά που οι μεγάλοι τους λένε συστηματικά πώς να αισθάνονται και πώς να φέρονται δεν θα αναπτυχθούν όπως εκείνα που τα αναγνωρίζουν και τους επιτρέπουν να εκφράσουν όλα τα συναισθήματα που βιώνουν. Τα υπερπροστατευμένα παιδιά πιθανότατα θα αποσυνδεθούν από τα αληθινά συναισθήματά τους, πράγμα που θα τα δυσκολέψει να διαχειριστούν τις πολλές αποφάσεις της ζωής με υγιή τρόπο. Έτσι, ενδέχεται να καταλήξουν να νιώθουν άδεια και ανικανοποίητα. Πώς μπορούμε να ξέρουμε τι θέλουμε, όταν δεν ξέρουμε τι αισθανόμαστε;
Η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης από νωρίς βοηθάει τα παιδιά να δημιουργήσουν καλύτερες, πιο στοργικές σχέσεις στο μέλλον. Και ξέρουμε ότι αυτές οι στοργικές σχέσεις αποτελούν τη βάση για την αληθινή ευτυχία και ευημερία.
