Όπως η παρόρμηση να «διορθώσουμε» καταστάσεις (πχ. μια σχολική εργασία ή ένα ταπεράκι που ξεχάστηκε σπίτι), έτσι και η παρόρμηση να «διορθώσουμε» συναισθήματα προέρχεται από μια παρόμοια πηγή καλών προθέσεων : από την επιθυμία να γλιτώσουμε τα παιδιά μας από την ταλαιπωρία, την απογοήτευση και την αποτυχία (πχ. να κρυώσουν, να πεινάσουν, να δεχτούν επίπληξη από τον δάσκαλο , να πάρουν κακούς βαθμούς και ούτω καθεξής). Το να διορθώνουμε τα συναισθήματα είναι απλώς μια πιο ιδιαίτερη περίπτωση υπερπροσφοράς.
Στην περίπτωση που διορθώνουμε συναισθήματα, προσπαθούμε να γλιτώσουμε τα παιδιά μας από την εμπειρία δυσάρεστων ή οδυνηρών συναισθημάτων, από τα πιο ασήμαντα, όπως η βαρεμάρα, ως τα πιο σημαντικά, όπως η κοινωνική απόρριψη. Στις περισσότερες περιπτώσεις, προσπαθούμε επίσης να γλιτώσουμε τον εαυτό μας από τον ψυχικό πόνο να δούμε τα παιδιά μας να βιώνουν δυσάρεστα ή οδυνηρά συναισθήματα. Δεν είναι διόλου εύκολο καθήκον, ωστόσο πρέπει να μάθουμε πώς να υπομένουμε τα δύσκολα συναισθήματα των παιδιών μας, ώστε να τα υπομένουν και αυτά. Θα το επαναλάβω επειδή αποτελεί μια πολύ σημαντική αρχή: Μάθετε να υπομένετε τα δύσκολα συναισθήματα των παιδιών σας, έτσι ώστε να μάθουν να μπορούν και αυτά.
Παρόλο που είναι κατανοητό ότι οι γονείς θέλουν να προστατεύσουν τα παιδιά τους (και τον εαυτό τους) από τέτοιες εμπειρίες, με αυτή την τακτική οι γονείς, άθελά τους, στερούν από τα παιδιά την ευκαιρία να μάθουν και να εξασκούν δεξιότητες αντιμετώπισης προβλημάτων με τη δική τους βοήθεια και καθοδήγηση.
Παρακάτω δίνω δύο παραδείγματα που περιγράφουν τι εννοώ με τη φράση «να διορθώνουμε συναισθήματα».
1. Το παιδί σας μπαίνει μέσα στο δωμάτιο που δουλεύετε, αναστενάζει και δηλώνει: «Βαριέμαι». Είναι εύκολο να ανταποκριθείτε αντανακλαστικά σε αυτό το παράπονο προσφέροντάς του έναν μακρύ κατάλογο με πιθανές δραστηριότητες, όμως αυτή η αντιμετώπιση ενθαρρύνει τα παιδιά να απευθύνονται σε εσάς στο μέλλον για να λύσετε αυτό το «πρόβλημα» αντί να το παλέψουν μόνα τους.
Προτιμήστε λοιπόν να αφήσετε το παιδί σας να βιώσει τη βαρεμάρα.
Γιατί; Οι άνθρωποι έχουν την τάση να αποφεύγουν τις δυσάρεστες εμπειρίες, οπότε, αν η βαρεμάρα είναι δυσάρεστη για το δικό σας παιδί, είναι πιθανόν να εφεύρει τις δικές του λύσεις για να την αντιμετωπίσει. Έτσι, χρησιμοποιεί τη φαντασία του και ακόμα μαθαίνει ότι μπορεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις.
Αν νιώθετε ότι πρέπει να το βοηθήσετε να λύσει το «πρόβλημα της βαρεμάρας» (ή κάποια παρόμοια κατάσταση), αντισταθείτε στον πειρασμό να του πείτε ακριβώς τι να κάνει, ώστε να σας πει εκείνο πώς θα λύσει το πρόβλημα. Αφηγηθείτε τη διαδικασία. Για παράδειγμα: «Για πες μου λοιπόν, ποια είναι τα πράγματα που σου άρεσε να κάνεις πιο παλιά; Ας φτιάξουμε μαζί μια λίστα».
2. Όταν πάτε να πάρετε την κόρη σας από το σχολείο, εκείνη σας λέει με δάκρυα στα μάτια: «Όλοι με μισούν». Αυτό είναι πολύ οδυνηρό να το ακούει ένας γονιός, οπότε μια συνηθισμένη και φυσιολογική αντίδραση είναι να πείτε «Όχι, αγάπη μου, δε σε μισούν! Να, η Αμάντα είναι φίλη σου». Κατά πάσα πιθανότητα, η αντίληψη της κόρης σας για την κατάσταση δεν είναι απολύτως ακριβής, όμως, αν της το πείτε αυτό, ακόμα και με όμορφο τρόπο, μπορεί να την κάνει να αισθανθεί ότι δεν την ακούτε και δεν την καταλαβαίνετε.
Η προσπάθεια να διορθώσετε τα συναισθήματα του παιδιού μπορεί επίσης να δώσει το μήνυμα ότι αυτά τα συναισθήματα είναι «κακά» (ενώ πρόκειται για μια συναισθηματική εμπειρία που είναι φυσιολογική και θα περάσει) ή ότι το παιδί σας δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί αυτά τα συναισθήματα (οπότε εσείς πρέπει να ανακατευτείτε). Επίσης, όπως ανέφερα πρωτύτερα, όταν προσπαθούμε να διορθώσουμε τα συναισθήματα των παιδιών μας, δεν τους δίνουμε την ευκαιρία να μάθουν να υπομένουν αυτά τα συναισθήματα ή να εξασκούν δεξιότητες που σχετίζονται με τη ρύθμιση και τη διαχείριση των συναισθημάτων τους.
ΔΟΚΙΜΑΣΤΕ ΑΥΤΟ:
Όταν αντιληφθείτε ότι το παιδί σας βιώνει ένα συναίσθημα που εσείς νιώθετε την παρόρμηση να διορθώσετε (π.χ. βαρεμάρα, απόρριψη, άγχος) σταματήστε για λίγο και θυμίστε στον εαυτό σας ότι είναι μια ευκαιρία για το παιδί σας να εξασκήσει κάποιες χρήσιμες δεξιότητες για τη ζωή με τη δική σας καθοδήγηση.
Αρχίστε δείχνοντας ενσυναίσθηση για τα συναισθήματά του: «Αγάπη μου, είμαι σίγουρη ότι νιώθεις πραγματικά λυπημένη και μόνη όταν σκέφτεσαι ότι όλοι σε μισούν. Και εγώ στη θέση σου θα ένιωθα απαίσια». Δείτε πού θα σας οδηγήσει αυτό το ξεκίνημα της συζήτησης.
Όταν νιώσετε ότι ήρθε η σωστή στιγμή, μπορείτε να μπείτε στο ρόλο του καθοδηγητή, χρησιμοποιώντας ανοιχτές ερωτήσεις για να εκμαιεύσετε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα η κόρη σας και να την ενθαρρύνετε να το δει από εναλλακτικές οπτικές γωνίες: «Λοιπόν, τι έγινε σήμερα που σε κάνει να νομίζεις πως όλοι σε μισούν;… Ώστε τα άλλα κορίτσια έδειξαν να σε αγνοούν όταν θέλησες να παίξεις μαζί τους; (περισυλλογή)… Μήπως υπάρχουν κι άλλες εξηγήσεις για αυτό που συνέβη;» Και ούτω καθεξής.
Ένα μέρος του στόχου σας εδώ είναι να βοηθήσετε το παιδί σας να δει την κατάσταση από άλλες οπτικές γωνίες και, καλώς εχόντων, να καταλήξει (στις περισσότερες περιπτώσεις) ότι υπάρχουν και άλλοι, εξίσου αξιόπιστοι τρόποι για να ερμηνεύσει αυτό που συνέβη.
Να θυμάστε ότι δεν έχετε υποχρέωση να διορθώσετε την κατάσταση ούτε να κάνετε το παιδί σας να νιώσει καλύτερα. Απλώς προσφέρετέ του τη συμπόνια και την παρουσία σας. Βοηθήστε το παιδί σας να βιώσει τα συναισθήματά του και να επιλέξει τις ενέργειές του.
Αυτή η κατάσταση απαιτεί κάποιου είδους δράση, υποστηρίξτε το παιδί σας συζητώντας μαζί του τις επιλογές που έχει και καθοδηγήστε το (χωρίς όμως να του υπαγορεύσετε τι θα κάνει) στη διαδικασία επιλογής μιας δράσης. (Φυσικά, υπάρχουν καταστάσεις στις οποίες οι ενήλικες πρέπει να παρέμβουν αμέσως, όπως ο εκφοβισμός ή η κακοποίηση.)
Απόσπασμα : Τι κάνουν οι καλοί γονείς; 75 απλές στρατηγικές για να μεγαλώσετε παιδιά που ξεχωρίζουν και προοδεύουν, εκδ. Πατάκης
