Μια φορά μπήκα σε έναν ανελκυστήρα και βρέθηκα αντιμέτωπη με ένα μωρό που έκλαιγε. Η μητέρα, κοιτούσε μπροστά και κρατούσε το μωρό ψηλά να κοιτάει στο πίσω μέρος του ανελκυστήρα. Κουνιόταν πέρα δώθε και χτυπούσε το μωρό στην πλατη του σε μια προσπάθεια να το ηρεμήσει. Καθόμουν στο πίσω μέρος του ανελκυστήρα και γύρισα το κεφάλι μου για να το κοιτάξω στο πρόσωπο. Εκείνο με κοίταξε. «Μοιάζεις αναστατωμένο» του επιβεβαίωσα γνέφοντας ελαφρά. Εκείνο σταμάτησε να κλαίει αμέσως και με κοίταξε με ένα βλέμμα που έμοιαζε με ένα μείγμα ανακούφισης και δυσπιστίας.
Η ενσυναίσθηση μπορεί να έχει ένα πολύ ισχυρό κατευναστικό αποτέλεσμα ειδικά στα πρώτα χρόνια του παιδιού. Φαντάζομαι ότι αυτό συμβαίνει επειδή τα παιδιά σε αυτή την ηλικία έχουν περιορισμένες δυνατότητες επικοινωνίας των σκέψεων και συναισθημάτων τους, έτσι δεν έχουν συνηθίσει να γίνονται κατανοητά και όταν αυτό συμβαίνει είναι μια πολύ ευχάριστη έκπληξη. Όχι μόνο νοιώθουν ότι ακούγονται αλλά έχουν την επιβεβαίωση από έναν από τους σημαντικότερους ενήλικες στην ζωή τους ότι είναι εντάξει να νοιώθουν αυτά που νοιώθουν. Δεν είναι παράξενο που η ενσυναίσθηση κάνει τα παιδιά να νοιώθουν αυτόματα καλύτερα.
Παρόλα αυτά, εκτός από όλες αυτές τις εμπνευσμένες ιστορίες που ακούω από γονείς και επαγγελματίες για θαυμαστά αποτελέσματα της ενσυναίσθησης, υπάρχουν και αυτές που λένε ότι η ενσυναίσθηση δε λειτουργεί. Παρακάτω θα δείτε μερικούς από τους σύνηθεις λόγους για τους οποίους δε λειτουργεί:
Δεν προβλέπεται να λειτουργήσει.
Η ενσυναίσθηση μπορεί να είναι μαγική αλλά όπως κάθε μαγικό δεν δουλεύει αν δεν το πιστεύεις. Στην πραγματικότητα, μόνο να επιδεινώσει μπορεί μια κατάσταση αν προσπαθούμε να την χρησιμοποιήσουμε σαν μια τεχνική να κάνουμε τα παιδιά μας να σταματήσουν να κλαίνε.
Για παράδειγμα μπορεί να πούμε «Είσαι πολύ αναστατωμένος/η γι αυτό» ενώ ουσιαστικά θέλουμε να πούμε «Σταμάτα να κλαις, σε καταλαβαίνω, αποδεχομαι τα αισθήματά σου γι αυτό αρκετά!» ή να τρέξουμε να αγκαλιάσουμε το θυμωμένο μας παιδί για να το κάνουμε να αισθανθεί καλύτερα. Αυτό δεν είναι ενσυναίσθηση, είναι ανυπομονησία. Ποτέ μην αμφιβάλετε ότι τα παιδιά ξέρουν την διαφορά. Η ενσυναίσθηση δεν είναι τακτική. Είναι ένας τρόπος σύνδεσης που πρέπει να είναι αγνός και γνήσιος. Είναι το αντίθετο από το να καλμάρουμε ένα tantrum, να καταπραΰνουμε την λύπη, να συνθλίψουμε τα αισθήματα. Ενσυναίσθηση είναι να αποδεχτούμε, να επιτρέψουμε ακόμα και να καλωσορίσουμε την έκφραση των συναισθημάτων όσο δυνατά κι αν είναι, όσο και αν κρατήσουν.
Είναι πολύ μεγάλο βήμα
Για να ενσυναισθανθούμε αυθεντικά θα πρέπει να καταλαβαίνουμε την οπτική του παιδιού αλλά πολύ συχνά δεν μπορούμε, τουλάχιστον όχι ακόμα. Εκείνες τις στιγμές, αν απλά αναγνωρίσουμε αυτό που βλέπουμε («αναστατώθηκες όταν ο Joey ακούμπησε τον ώμο σου») μπορεί να μας βοηθήσει να οδηγηθούμε στην κατανόηση και την ενσυναίσθηση. Μπορεί να συνειδητοποιήσουμε «ω ναι, είναι σχεδόν ώρα για ύπνο και γίνεται πολύ ευαίσθητη στο άγγιγμα όταν είναι κουρασμένη».
Άρα, αντί να προσπαθήσουμε να ενσυναισθανθούμε προτιμώ την συμβουλή της Magda Gerber, να αναγνωρίσουμε. Εγώ νοιώθω την αναγνώριση πιο καθαρή, πιο ακριβή. Επίσης, όταν ο στόχος είναι να ενσυναισθανθούμε, τείνουμε (ειδικά με παιδιά που χωρίς γλωσσική επικοινωνία) να προβάλουμε – οδηγώντας τα συναισθήματα των παιδιών στο επόμενο επίπεδο. Για παράδειγμα, μπορεί να πούμε στο ελαφρώς τρομαγμένο μας παιδί «αυτός ο σκύλος σε τρόμαξε! Αντί για «αυτό σε εξέπληξε, ε;»
Οι σκέψεις μας και τα συναισθήματά μας έχουν σημασία γιατί σχεδόν πάντα δειχνουν τον δρόμο στα παιδιά μας (εμφανές όταν τα παιδιά πέφτουν και τότε αμέσως γυρνάνε να κοιτάξουν τον γονιό για να «δουν» πως θα πρέπει να νοιώσουν). Έτσι, όταν οι απόπειρές μας για ενσυναίσθηση αστοχήσουν, καταλήγουν να εντείνουν τις συναισθηματικές αποκρίσεις των παιδιών μας και τα κάνουν να νοιώθουν πιο ανίκανα. Είναι πιο ασφαλές να αναγνωρίσουμε «σκόνταψες στο χαλί και έπεσες, το είδα». Και μετά να περιμένουμε να δούμε πως νοιώθει το παιδί πριν το ενσυναισθανθούμε λέγοντας «ω, αυτό πρέπει να πόνεσε».
Ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου
Ενας γονιός μοιράστηκε, «η ενσυναίσθηση δεν δουλεύει στο παιδί μου…Όταν προσπαθώ να αναγνωρίσω τι νοιώθει, κλαίει ακόμα πιο δυνατά…και δεν φαίνεται να σταματάει. Πόση ώρα θα πρέπει να την αφήσω να κλάψει;»
Αυτό σημαίνει ότι η ενσυναίσθηση δουλεύει. Θαυμάσια.
Όταν αναγνωρίζουμε την οπτική του παιδιού μας υπομονετικά και γνήσια…
Όταν με θάρρος είμαστε διαθέσιμοι να περιμένουμε, να ακούσουμε, να αποδεχτούμε, να μην μιλήσουμε πολύ ή ακόμα και καθόλου, να μην βάλουμε ένα όριο στην έκφραση ενός συναισθήματος.
Όταν μπορούμε σιωπηλά να είμαστε διαθέσιμοι προς το παιδί μας για αγκαλιές και χωρίς όμως να τις ξεκινήσουμε…
Τότε ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και το άγχος που μπορεί να κρατάνε για ώρες, μέρες, εβδομάδες, μήνες ακόμα και χρόνια.
Όταν η ενσυναίσθηση είναι υπομονετική, διαθέσιμη, ήρεμη, ανοιχτή, με αποδοχή και αυθεντική, πάντα θα λειτουργήσει φέρνοντάς μας πιο κοντά. Και όταν αισθανόμαστε συνδεδεμένοι, αργά ή γρήγορα πάντα θα απαλύνει τον πόνο μας.
Από την Janet Lansbury
Μετάφραση – Επιμέλεια από την ομάδα Ενσυναίσθηση.
Πρωτότυπο κείμενο εδώ
Διαβάστε επίσης:
11 τρόποι για να αντιμετωπίσετε το κλάμα του παιδιού με ενσυναίσθηση
5 ταινίες που μαθαίνουν στα παιδιά την ενσυναίσθηση
