Μετά τον θάνατο ενός βρέφους δύο μηνών από επίθεση σκύλου ροτβάιλερ στα Γλυκά νερά, η συζήτηση για την «επιθετική ράτσα» έχει αναθερμανθεί στα social media, ενώ κάποιοι τονίζουν τη σημασία της ανατροφής και της εκπαίδευσης των σκύλων στη συμπεριφορά τους.
Ας δούμε λοιπόν τι μπορεί να φταίει και ένας σκύλος να φτάσει στο σημείο να δαγκώσει ένα παιδί.
Σκύλος και Παιδιά, μια ιδιαίτερη σχέση:
Η σχέση σκύλων και παιδιών είναι ιδιαίτερη και στην επικοινωνία τους συχνά υπάρχει πρόβλημα. Δυστυχώς, πολλοί σκύλοι δεν έχουν συνηθίσει την παρουσία και τη συμπεριφορά των παιδιών με αποτέλεσμα κάποιοι σκύλοι να τα φοβούνται. Τα παιδιά δε συμπεριφέρονται σαν ενήλικες, κάνουν απότομες κινήσεις, τρέχουν γρήγορα, κουνάνε τα χέρια τους, και η φωνή τους είναι υψηλής συχνότητας, στοιχεία τα οποία είναι πιθανό να τρομάξουν πολλούς σκύλους. H επιθετική συμπεριφορά έχει κατά κανόνα τα αίτιά της στα αρνητικά συναισθήματα του σκύλου και κατά συνέπεια δεν είναι κάτι που ο σκύλος απολαμβάνει να κάνει, αλλά είναι η τελευταία του προσπάθεια, όταν με άλλους “ειρηνικούς” τρόπους δε γίνεται κατανοητό στον άνθρωπο τι ενοχλεί τον σκύλο και τι τον φοβίζει. Από τη μία δηλαδή είναι ο σκύλος ο οποίος αν δεν είναι συνηθισμένος στην παρουσία των παιδιών μπορεί να θεωρήσει κάποιο παιδί ως “απειλή” και από την άλλη, τα περισσότερα παιδιά, ιδιαίτερα αυτά που είναι κάτω των 8 χρόνων, τα οποία άθελά τους, με τη συμπεριφορά τους μπορεί να ενοχλήσουν ένα σκύλο και ταυτόχρονα να μην καταλάβουν ότι ο σκύλος ενοχλείται και να συνεχίσουν άθελά τους τη συγκεκριμένη συμπεριφορά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα που δείχνει πως τα παιδιά παρεξηγούν τη συμπεριφορά των σκύλων είναι το ότι παιδιά μέχρι 5 χρόνων περιγράφουν ένα σκύλο που τους δείχνει τα δόντια του ότι τους χαμογελάει και όχι ότι τους προειδοποιεί.
Ατυχήματα μέσα στο σπίτι:
Ειλικρινά, δεν παίζει κανένα ρόλο αν γνωρίζουμε ή δε γνωρίζουμε το σκύλο, αν είναι εκπαιδευμένος, αν πιστεύουμε ότι μπορούμε να τον εμπιστευτούμε ή όχι, αν είναι τάδε φυλής ο σκύλος ή δείνα. Τα συχνότερα ατυχήματα μεταξύ παιδιών και σκύλων γίνονται κατά κανόνα με το σκύλο του σπιτιού και με αγόρια μικρότερα από 8 χρονών, όταν δεν υπάρχει επίβλεψη και όχι με κάποιον άγνωστο σκύλο και χωρίς να παίζει ρόλο αν οι σκύλοι αυτοί είναι εκπαιδευμένοι ή όχι. Δεν έχει σχέση αν ένας σκύλος ξέρει το “Κάτσε”, το “Μείνε” και άλλες εντολές με το αν θα φτάσει στο σημείο να δαγκώσει. Στο δάγκωμα φτάνει ένας σκύλος συνήθως λόγω κάποιων αρνητικών συναισθημάτων και κάποιων εμπειριών. Συχνά, περιγράφονται ατυχήματα με σκύλους που έχουν μάθει να χρησιμοποιούν επιθετική συμπεριφορά όπως αυτοί που χρησιμοποιούνται για φύλαξη, ανεξάρτητα φυλής. Ο οποιοσδήποτε σκύλος μπορεί κάποια μέρα να βγει από τα όριά του και να δαγκώσει, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι όλοι οι σκύλοι είναι επικίνδυνοι (όπως είπαμε είναι η τελευταία προσπάθεια του σκύλου για να εκφραστεί) αλλά σημαίνει το αντίθετο, ότι εμείς οι άνθρωποι πρέπει να διασφαλίσουμε πως δε θα φτάσουμε το σκύλο στα όριά του.
Επιθετικές φυλές:
Η φυλή του σκύλου δεν αποτελεί αξιόπιστο παράγοντα για να προβλέψουμε τη συμπεριφορά του. Υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, τα χαρακτηριστικά εκείνα για τα οποία έχει δημιουργηθεί η κάθε φυλή τα οποία μπορούν να είναι κοινά μεταξύ των ατόμων της ίδιας φυλής, όπως σκύλοι που έχουν αναπαραχθεί για να φυλάνε πρόβατα, να τραβάνε φορτία ή να χρησιμοποιούνται στο κυνήγι, τα οποία όμως αποτελούν πολύ συγκεκριμένες ιδιότητες και δε σκιαγραφούν το χαρακτήρα του σκύλου, π.χ. αν μία φυλή είναι πιο επιθετική από μια άλλη. Άλλωστε η φυλή των σκύλων και από γενετικής άποψης δεν αποτελεί έναν ομοιογενή πληθυσμό. Σημαντικότερο ρόλο από γενετικής άποψης στο χαρακτήρα ενός σκύλου παίζει η “γενετική γραμμή” η οποία έχει προέλθει, η άμεση δηλαδή οικογένεια του, οι κοντινοί συγγενείς του, και όχι η φυλή γενικότερα. Για παράδειγμα, περισσότερα κοινά χαρακτηριστικά στη συμπεριφορά τους έχουν μεταξύ τους οι σκύλοι διαφορετικής φυλής που έχουν αναπαραχθεί για ένα συγκεκριμένο σκοπό, π.χ. εργασία ή σκύλοι για σόου (για “καλλιστεία σκύλων”), παρά σκύλοι που ανήκουν στην ίδια φυλή π.χ. Λαμπραντόρ, αλλά ανήκουν σε διαφορετικές γενετικές γραμμές, π.χ. Λαμπραντόρ εργασίας σε σύγκριση με τα Λαμπραντόρ για σόου.
Επιθετικές φυλές και κοινωνικά στερεότυπα:
Δεν είναι δηλαδή η φυλή λοιπόν που περιγράφει το χαρακτήρα ενός σκύλου, για τις διάφορες φυλές που ακούμε ότι είναι επιθετικές φυλές, το θέμα είναι κοινωνικό. Άνθρωποι που θέλουν να έχουν επιθετικούς σκύλους, παίρνουν σκύλους φυλών που έχουν ακούσει και πιστεύουν ότι συμπεριφέρονται με επιθετικό τρόπο. Με τη συμπεριφορά τους οι άνθρωποι αυτοί κάνουν τους σκύλους επιθετικούς (γι΄αυτό άλλωστε πήραν τους συγκεκριμένους σκύλους), ενώ ταυτόχρονα πιθανόν και κάποιοι εκτροφείς σκύλων να διαλέγουν να αναπαράγουν γεννήτορες με επιθετική συμπεριφορά, για να πουλήσουν πιο εύκολα τα κουτάβια στο συγκεκριμένο κοινό. Αποτέλεσμα αυτών να δημιουργείται έτσι ένας φαύλος κύκλος, για τον οποίο είναι υπεύθυνος ο άνθρωπος. Ίδιας φυλής σκύλοι σε άλλη χώρα με διαφορετικά στερεότυπα για τους επιθετικούς σκύλους έχουν διαφορετική συμπεριφορά. Δεν είναι η φυλή του σκύλου λοιπόν, αλλά ο άνθρωπος. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που σε χώρες με νομοθεσία που απαγορεύει συγκεκριμένες φυλές σκύλων ως επιθετικές, όπως η Αγγλία, η νομοθεσία αυτή έχει αποτύχει, συζητείται έντονα η κατάργησή της, και τα δαγκώματα από σκύλους είναι της ίδιας συχνότητας και έντασης με οποιαδήποτε άλλη χώρα που επιτρέπονται οι φυλές αυτές.
Tί κάνουμε εμείς για την ασφάλειά μας:
Ας αφήσουμε όμως τη φυλή των σκύλων στην άκρη, γιατί όπως είδαμε δεν παίζει ρόλο η φυλή και κάθε σκύλος εν δυνάμει μπορεί να δαγκώσει και ας επικεντρωθούμε στη σχέση σκύλου και παιδιού. Υπάρχει, όπως γίνεται κατανοητό, μία δυσκολία στην επικοινωνία μεταξύ των παιδιών και των σκύλων, γι΄ αυτό και πρέπει να μάθουμε στα παιδιά μας πως να συμπεριφέρονται στους σκύλους και πως να αναγνωρίζουν τις προθέσεις τους, γιατί χωρίς την κατάλληλη διαπαιδαγώγηση δεν είναι κάτι που μπορούν να γνωρίζουν από μόνα τους, ιδιαίτερα τα παιδιά μικρής ηλικίας. Ταυτόχρονα, όσοι από την άλλη έχουν σκύλους για φύλαξη ή σκύλους που συμπεριφέρονται επιθετικά να τους περιορίζουν αυστηρά όταν βρίσκονται παιδιά στο χώρο. Ταυτόχρονα, κάθε σκύλος όσο γίνεται νεώτερος, πρέπει να κοινωνικοποιείται με τα παιδιά και να του μάθουμε πως η ύπαρξη των παιδιών στο χώρο είναι κάτι θετικό και όχι μία μελλοντική απειλή. Τέλος, ακόμα και αν γνωρίζουμε κάποιον σκύλο και πιστεύουμε ότι τον εμπιστευόμαστε επ’ ουδενί δεν πρέπει να τον αφήνουμε μόνο του με κάποιο παιδί του, ιδιαίτερα με παιδιά μικρότερα των 8 χρόνων. Ιδανικά, συνιστάται η ύπαρξη ενός ενήλικα για κάθε παιδί και ενός ενήλικα για κάθε σκύλο, δύο ενήλικες δηλαδή στην περίπτωση που συνυπάρχουν ένα παιδί με ένα σκύλο για να υπάρχει επίβλεψη τόσο του παιδιού όσο και του σκύλου.
Η αρμονική συνύπαρξη σκύλων και ανθρώπων όμως είναι θέμα παιδείας, διαπαιδαγώγησης, τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων, και σε αυτό πρέπει να εστιάσουμε.
Δρ. Χρήστος Καραγιάννης – behaviour.gr
