Είναι άραγε πάντα αυτό που προσφέρουμε στα παιδιά «παιχνίδι», ή μήπως πρόκειται για καθοδηγούμενη «δραστηριότητα»;
Μήπως, ακόμα και στους χώρους που προορίζονται για παιχνίδι, προσπαθούμε, συχνά, να κάνουμε το παιχνίδι μια μαθησιακή δραστηριότητα, προαποφασισμένη σε μεγάλο βαθμό από τον ενήλικο;
Σύμφωνα με τον ορισμό του παιχνιδιού που μας δίνει ο Rubin και οι συνεργάτες του (1983), το παιχνίδι πρέπει να πληροί κάποιες συνθήκες για να ονομαστεί έτσι, και για να έχει βέβαια τα οφέλη που γνωρίζουμε:
- χρειάζεται να είναι εσωτερικά υποκινούμενο. Να είναι δηλαδή κάτι που το έχει διαλέξει το ίδιο το παιδί, μέσα από διάφορες επιλογές
- το παιδί συμμετέχει ενεργά
- δεν έχει κάποιο συγκεκριμένο στόχο, είναι μια διαδικασία
- το παιδί έχει τον έλεγχο, και όχι ο ενήλικος
- το παιχνίδι σχετίζεται µε τη φαντασία και την αναστολή της πραγματικότητας, έχει τους δικούς του κανόνες.
Οπότε, αναρωτιόμαστε, όταν το ελεύθερο παιχνίδι (=messy play) είναι προκαθορισμένο από εμάς, όταν προαποφασίζουμε τα θέματα και ωθούμε τα παιδιά να παίξουν με έναν συγκεκριμένο τρόπο, είναι αυτό «παιχνίδι»;
- Είναι το παζλ που εμείς αποφασίσαμε να δώσουμε στο παιδί, παιχνίδι;
- Είναι παιχνίδι το σφουγγαράκι με το χρώμα στο πιατάκι (το οποίο τα παιδιά πρέπει να χρησιμοποιήσει με έναν συγκεκριμένο τρόπο);
- Είναι το «ελάτε να μάθουμε τα χρώματα μέσα από το ελεύθερο παιχνίδι (=messy play)» παιχνίδι;
- Είναι το «πάμε να χτίσουμε έναν πύργο» παιχνίδι;
Οι απαντήσεις είναι εύκολες, αν λάβουμε υπόψιν μας τους ορισμούς του παιχνιδιού, αλλά και αυτά που πολύ ωραία αναφέρει η Clare Caro:
«Ας είμαστε πραγματικά ξεκάθαροι εδώ. Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ του παιχνιδιού, όπου ένας ενήλικας έχει ακριβώς στο μυαλό του τι θα κάνει το παιδί (γνωστό και ως δραστηριότητα) και του παιχνιδιού, όπου ο ενήλικας παρακολουθεί τι ξεδιπλώνεται από το παιδί. Παιχνίδι. Δραστηριότητες. Δύο διαφορετικά πράγματα».
Οι δραστηριότητες δεν είναι φυσικά κάτι βλαβερό, ειδικά όταν επιλέγονται από τα ίδια τα παιδιά. Όμως, ας μην τις συγχέουμε με το παιχνίδι. Ας μην τις ονομάζουμε παιχνίδι, γιατί δεν είναι.
Στα παιδιά λείπει πολύ το παιχνίδι. Είναι μια μεγάλη, βαθιά ανάγκη τους, που συχνά μένει ανικανοποίητη, καθώς, στο μεγαλύτερο μέρος της καθημερινότητάς τους τα παιδιά, έρχονται αντιμέτωπα με τις δικές μας προσδοκίες για συγκεκριμένες ενέργειες, για συγκεκριμένες δραστηριότητες με συγκεκριμένα αποτελέσματα. Και αυτό δυστυχώς έχει βλαβερά και δυσάρεστα αποτελέσματα στην ανάπτυξή τους.
Κατά συνέπεια, δε θα κουραστούμε ποτέ να το λέμε. Τα παιδιά χρειάζονται ελεύθερο παιχνίδι.
Ας τους το προσφέρουμε όσο περισσότερο μπορούμε, ας τα εμπιστευτούμε και ας τα επιτρέπουμε να επιλέγουν αυτά για τον εαυτό τους.
Messy Play, Art & Therapy • by Hehe
