Η ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια Alicia F. Lieberman δημοσίευσε για πρώτη φορά το εκπληκτικό βιβλίο της The Emotional Life of the Toddler το 1993 (Η συναισθηματική ζωή ενός νηπίου). Το βιβλίο γνώρισε τεράστια επιτυχία και έγινε ο απόλυτος οδηγός επιβίωσης των γονιών που είχαν μικρά παιδιά.
Αν και το συγεκριμένο βιβλίο εκδόθηκε πριν 25 χρόνια παραμένει διαχρονικό, καθώς η συγγραφέας αναλύοντας τη ψυχοσύνθεση παιδιών ηλικίας 1 έως 3 ετών καταλήγει πως ο όρος “terrible twos” είναι ένας μύθος.
“Εικοσι πέντε χρόνια αργότερα, όταν μιλάω για το βιλίο μου, πάντα τονίζω ότι δεν υπάρχουν τραγικά δίχρονα και περίεργα τρίχρονα. Δεν χρησιμοποιώ καν τον όρο “terrible twos” και είναι καλύτερα να μην τον χρησιμοποιούμε καθολου. Πρέπει να καταλάβουμε ότι τα tantrums, η αντίσταση, ο αρνητισμός και όλα τα αρνητικά συναισθήματα που μπορεί να εκφράζει ένα δίχρονο, δεν είναι ένα σημάδι ότι το παιδί είναι τραγικό ή ότι περνάει μια δύσκολη ηλικία. Αντιθέτως είναι ένα σημάδι ότι η ικανότητα του παιδιού να σκεφτεί μια κατάσταση έχει καταρρεύσει λόγω των συντριπτικών συναισθημάτων φόβου και απογοήτευσης που βιώνει μια δεδομένη στιγμή και που επηρεάζει την συναισθηματική ψυχραιμία του. Είναι καιρός να καταλάβουμε πως όταν μιλάμε για τα “φοβερά δίχρονα” περιγράφουμε πραγματικά την εμπειρία των ενηλίκων που έχουν 2χρονα και όχι για τα ίδια τα παιδιά.
Σε ένα σημείο του βιβλίου της η Lieberman περιγράφει λεπτομερώς τους δραματικούς θρίαμβους και τα δεινά των παιδιών ηλικίας 1 έως 3 παίρνοντας σαν παράδειγμα με κινηματογραφικό τρόπο ενα μικρό περιστατικό.
Ας δούμε ένα μικρό παράδειγμα του τι νιώθει τι νιώθει ένα μικρό παιδί ενώ περπατάει αμέρινμνο στο σαλόνι:
Όταν ο Johnny καταφέρνει να περπατήσει από το ένα άκρο του καθιστικού στο άλλο, χωρίς να πέσει ούτε μία φορά, αισθάνεται αήττητος. Όταν ο μεγαλύτερος αδελφός του τον αναχαίτιζε και τον σπρώχνει στο πάτωμα, αισθάνεται ότι έχει καταρρεύσει από τη ντροπή και το μόνο που θέλει είναι να δαγκώσει αυτόν που του επιτέθηκε (αν υποθέσουμε ότι θα μπορούσε να τον φτάσει). Όταν ο πατέρας του Johnny τον σώζει, μαλώνει, δηλαδή, τον αδελφό και βοηθά τον Johnny να συνεχίσει το περπάτημά του, η ελπίδα και ο θρίαμβος αναδύονται και πάλι στην καρδιά του Johnny. Τελικά καταλαβαίνει ότι μπορεί να τα καταφέρει. Όταν όμως, λίγα λεπτά αργότερα εξαντλείται από την προσπάθεια, ανησυχεί ότι δεν θα καταφέρει ποτέ ξανά να περπατήσει τόσο μακριά και ξεσπά σε κλάμματα.
«Αν οι ενήλικες βίωναν το πλήρες φάσμα των συναισθημάτων που βιώνει ένα μικρό παιδί κατά τη διάρκεια μιας ημέρας», γράφει η Lieberman, «θα κατέρρεαν από τη συναισθηματική εξάντληση». Όμως η συγγραφέας δεν θεωρεί αυτό το φάσμα συναισθημάτων ως μειονέκτημα του παιδιού . Θεωρεί πως τα μικρά παιδιά είναι πολύπλοκα και συμπονετικά ανθρώπινα όντα και έχει αφιερώσει την έρευνα της ζωής της για να βοηθήσει τους ενήλικες να κατανοήσουν τα συναισθήματα και τη λογική που κρύβονται από τις φαινομενικά γελοίες ή άγριες συμπεριφορές των μικρών παιδιών.
Τα μικρά παιδιά είναι μπολιασμένα από τη φύση τους με ενσυναίσθηση. Μπορούν να “διαβάσουν” την έκφραση του προσώπου του γονιού τους ή ενός φροντιστή και να καταλάβουν αν η συμπεριφορά τους είναι αποδεκτή. Έχουν την μοναδική ικανότητα να βλέπουν τον κόσμο μέσα από την οπτική γωνία των άλλων. Και τις στιγμές που κατακλύζονται από έντονα συναισθήματα, καταφεύγουν σε μια “εγωκεντρική” άποψη του κόσμου και τότε πιστεύουν πως για οτιδήποτε συμβαίνει, φταίνε αυτά.
Θα σας δώσω άλλο ένα παράδειγμα:
Είμαι η γιαγιά ενός 2χρονου αγοριού ονόματι Σαμ. Ο μικρός έχει μάθει να χρησιμοποιεί τη μελόντικα. Το μικρότερο εγγόνι μου που είναι 18 μηνών, είχε κυριολεκτικά μαγευτεί από τον Σαμ που είχε μάθει να “βγάζει” μουσική και ήθελε τη μελόντικα. Και ο Σαμ του την έδωσε χωρίς να του το πει κανείς, χωρίς αντίσταση. Απλώς του την έδωσε. Και μιλάμε για ένα “τρομερό δίχρονο”. Το μικρό αρχίζει να φυσάει και να χτυπάει τη μελόντικα και εκεί που νομίζεις ότι τώρα θα έρθει η καταστροφή ο Σαμ πλησιάζει τον αδερφό του, παίρνει τη μελόντικα, τη φυσάει, πιέζει κάποια πλήκτρα και του την ξαναδίνει. Ο μικρός καταφέρνει να φυσήξει και να πιέσει κι εκείνος δύο πλήκτρα. Και τότε ο Σαμ χειροκροτά με μεγάλο ενθουσιασμό και κοιτά τους γονείς του.
Εδώ έχουμε δύο μικρά παιδιά που προσδιορίζουν ένα στόχο και το μεγαλύτερο παιδί δίνει ένα αγαπημένο του αντικείμενο σε ένα μικρό αγόρι που αγαπά πολύ. Τον αδερφό του. Το μικρό αγόρι δέχεται να διδαχθεί από τον μεγαλύτερο (κάτι που ο ίδιος ο μπαμπάς μπορεί να μην είχε καταφέρει αν ήθελε να του δείξει πως φυσάνε τη μελόντικα). Και στη συνέχεια το μεγαλύτερο παιδί χαίρεται με την επιτυχία του εγχειρήματος και στρέφεται προς τους ενήλικες, σαν να τους λέει: “Κοίτα τι έκανε!”
Μια τεράστια γκάμα συναισθημάτων εκτυλίχθηκε σε μια σκηνή 5 λεπτών. Και αν κοιτάξετε γύρω σας, θα δείτε πολλές τέτοιες σκηνές που σημαίνουν πολλά.
Αυτό που προσπαθώ να κάνω με το βιβλίο μου” προσθέτει η Alicia “είναι να προσελκύσω τους μεγάλους να δώσουν χρόνο στον εαυτό τους και να παρατηρήσουν τα νήπια. Να επεξεργαστούν πραγματικά τι είναι αυτό που μας δείχνουν και που μας διδάσκουν, καθώς είναι πλάσματα με ενσυναίσθηση και απόλυτα ικανά να συνεργαστούν μαζί μας. Και απο την άλλη, έχουν νεύρα και άσχημες στιγμές. Με λίγα λόγια είναι ακριβώς όπως εμείς οι μεγάλοι.
Απόδοση Έλενα Θάνου, www.theatlantic.com
