3. Αναγκαστικό μοίρασμα.
Το όλο ζήτημα του μοιράσματος, το οποίο φαίνεται να απασχολεί συχνά τους γονείς, είναι παράξενο. «Μοιράζομαι» φαίνεται να σημαίνει η αυτόματη παραίτηση από ένα αντικείμενο οποτεδήποτε ένα άλλο παιδί θέλει να το χρησιμοποιήσει. Πότε αυτό συμβαίνει στην ενήλικη ζωή; Όταν σου ανήκει κάτι δεν είσαι υποχρεωμένος να το μοιραστείς αν δεν θέλεις. Αν κάποιος θέλει να δανειστεί κάτι που χρησιμοποιείς, θα ρωτήσει και μπορείς να πεις ότι θα το έχει όταν εσύ θα έχεις τελειώσει. Γιατί λοιπόν έχουμε αυτούς τους παράλογους κανόνες για τα παιδιά; Η λογική του «μοιράζομαι» για τα παιδιά όπως συχνά επιβάλλεται στα παιδιά, δε φέρει καμία ομοιότητα με την ενήλικη ζωή. Είναι ακόμη ένας τρόπος με τον οποίο εμποδίζουμε την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης.
Έρευνα έχει δείξει πως όταν τα παιδιά μοιράζονται από μόνα τους αντλούν μεγαλύτερη ευχαρίστηση απ΄όσο όταν έχουν εξαναγκαστεί να το κάνουν. Αυτό δεν είναι που επιθυμούμε; Να μοιράζονται με την καρδιά τους και να νιώθουν καλά με αυτό; Αλλά αντί να μοιράζονται με αυθεντικότητα, συχνά εξαναγκάζονται νιώθοντας έτσι απέχθεια και παραβίαση, παρά γενναιοδωρία. Ή σε άλλη περίπτωση όπου μοιράζονται με φυσικότητα και πάλι επεμβαίνουμε, επαινώντας τα, προσπαθώντας να ασκήσουμε έλεγχο ενισχύοντας αυτή τη συμπεριφορά, προκαλώντας έτσι αντίθετα αποτελέσματα. «…μικρά παιδιά τα οποία επιβραβεύονταν από τους γονείς τους για συμπεριφορές γενναιοδωρίας, τείνουν να είναι ελαφρώς λιγότερο γενναιόδωρα, σε καθημερινή βάση, απ’ ότι άλλα παιδιά – ακριβώς όπως τα παιδιά που λαμβάνουν ανταμοιβές.
Όποτε ακούν τη φράση «μπράβο που το έδωσες» ή «είμαι πολύ περήφανος που βοηθάς» ενδιαφέρονται όλο και λιγότερο να μοιράζονται και να βοηθούν. Αυτές οι ενέργειες, κρίνονται καθ’ αυτές άνευ αξίας και σαν κάτι που τα παιδιά πρέπει να κάνουν προκειμένου να προκαλέσουν τις θετικές αντιδράσεις των ενηλίκων. Στην περίπτωση αυτή, η γενναιοδωρία ήταν απλώς ένα μέσο για την επίτευξη του τελικού σκοπού.» – Alfie Kohn
Τι διαφορετικό μπορείτε να κάνετε αντί γι αυτό: Επιτρέψτε στο «μοίρασμα» να έρθει φυσικά. Δεν υπάρχει λόγος να το επαινείτε. Αν θέλετε να σχολιάσετε κάτι, μπορείτε να πείτε για κάτι που βλέπετε «έδωσες στην φίλη σου την κούκλα. Δείχνει χαρούμενη που παίζει με αυτήν.» Και πάλι στρέφοντας την προσοχή στα συναισθήματα του άλλου. Αντί να αναγκάσετε ένα παιδί να μοιραστεί, ενθαρρύνετε να ενημερώσει το άλλο παιδί για το πότε σκοπεύει να τελειώσει, συνεπώς και να έρθει η σειρά του επόμενου. Αν κάποιο παιδί δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του, απλώς δείξτε ενσυναίσθηση. Είναι αποδεκτό να νιώθει αναστατωμένο, Η αναμονή είναι εξαιρετικά δύσκολη όταν ακόμη δεν έχει πλήρως αναπτύξει την αίσθηση του χρόνου. Δεν χρειάζεται να “διορθωθεί “αυτό με το να εξαναγκαστεί ένα άλλο παιδί να υποχωρήσει.
4. Ανταγωνισμός
«Ο ανταγωνισμός είναι επιζήμιος. Ξέρω, οι άνθρωποι δεν το πιστεύουν αυτό. Υπάρχει ισχυρή πεποίθηση πως ο ανταγωνισμός είναι υγιής, χτίζει χαρακτήρα, ενισχύει την αυτοεκτίμηση, είναι απολαυστικός και είναι ένας σίγουρος δρόμος για την επιτυχία.
Η έρευνα από την άλλη μεριά δείχνει πολλές επιζήμιες επιπτώσεις του ανταγωνισμού.
«Ο ανταγωνισμός είναι για την αυτοεκτίμηση, ότι είναι η ζάχαρη για τα δόντια» Alfie Kohn
Σε όρους ανάπτυξης της ενσυναίσθησης, όταν βάζουμε παιδιά να ανταγωνιστούν μεταξύ τους κάποια πρέπει να κερδίσουν και κάποια πρέπει να χάσουν. Πως αυτό θα καλλιεργήσει ευγένεια και ενσυναίσθηση; Φαίνεται να μην βγάζει νόημα.
«Μια μελέτη απέδειξε συμπερασματικά πως τα ανταγωνιστικά παιδιά ήταν λιγότερο ενσυναισθητικά από άλλα, άλλη μελέτη έδειξε πως τα ανταγωνιστικά παιδιά ήταν λιγότερο γενναιόδωρα.» – Alfie Kohn
Τι διαφορετικό μπορείτε να κάνετε αντί γι αυτό: Μην συγκρίνετε τα παιδιά και μην τα ενθαρρύνετε να διαγωνίζονται. Αυτό προκαλεί φθόνο, απογοήτευση και αποσύνδεση. Αντίθετα απολαύστε δραστηριότητες όπου όλοι μαζί εργάζονται ομαδικά για να επιτευχθεί ο στόχος. Γίνετε ομάδα! Αλλά… όχι το είδος της ομάδας που ανταγωνίζεται άλλες ομάδες.
5. Απόρριψη/υποτίμηση συναισθημάτων
Για να κατανοήσουμε τα συναισθήματα ενός άλλου ατόμου, πρέπει πρώτα να έχουμε κατανοήσει τα δικά μας. Δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό αν η συναισθηματική μας νοημοσύνη έχει παραβιασθεί στην παιδική μας ηλικία. Αν απορρίψουμε τα συναισθήματα ενός παιδιού, θα είναι δύσκολο γι’αυτό να μάθει να τα ρυθμίζει ή και να έχει επίγνωση του τι ακριβώς νιώθει. Και αν δεν μπορείτε να συμπάσχετε με το πώς νιώθει, πως έχετε την απαίτηση να κάνει το ίδιο;
«Όταν οι μικροί άνθρωποι συγκλονίζονται παρασυρμένοι από δυνατά συναισθήματα, οφείλουμε να μοιραστούμε μαζί τους την ηρεμία και όχι να παρασυρθούμε στο χάος τους.»-L.R. Knost
Τι διαφορετικό μπορείτε να κάνετε αντί γι αυτό: Αποδεχτείτε όλα τα συναισθήματα. Συναισθανθείτε και βοηθήστε τα να τα ξεπεράσουν.
Τα παιδιά είναι ενσυναισθητικά, ευγενικά, αγαπησιάρικα και γενικά υπέροχοι άνθρωποι. Το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε είναι να υποστηρίξουμε αυτά τα στοιχεία τους και όχι να τα εμποδίσουμε.
Τέλος, η μεγάλη αδερφή πήρε με τη σειρά της την κούνια και δεν υπήρχε τίποτα γλυκύτερο, αφού αυτό δεν συνέβη σε βάρος των συναισθημάτων της μικρής αδελφής της.
Πρωτότυπο κείμενο εδώ
Μετάφραση στα ελληνικά από την Vickentia Pantelidou για την ομάδα «Ενσυναίσθηση»
