Τα προβλήματα συμπεριφοράς της σχολικής ηλικίας είναι πολύ συνηθισμένα και δεν περιλαμβάνουν μόνο τα εμφανή ζητήματα κακής συμπεριφοράς, αταξιών, πειραγμάτων, κλπ. Ακόμα και αυτού του είδους τα προβλήματα συχνά κρύβουν από κάτω ένα θυμωμένο ή στεναχωρημένο παιδί που εκφράζει τα αρνητικά του συναισθήματα με πράξεις και όχι με λόγια. Επίσης, πολλά παιδιά σχολικής ηλικίας υποφέρουν σιωπηλά, είναι στεναχωρημένα και ζορίζονται, αλλά δεν εμπιστεύονται τον πόνο τους σε έναν ενήλικα για να τα βοηθήσει.
Τα προβλήματα συμπεριφοράς έχουν αντίκτυπο σε όλους τους σημαντικούς τομείς της ζωής του παιδιού: από τη μία το εμποδίζουν να πάρει, να συνδυάσει γνώσεις και να αποδώσει στο σχολείο, και από την άλλη δημιουργούνται θέματα στην κοινωνική του ζωή. Τα αποτελέσματα από επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι υπάρχουν με τους οποίους μπορούν οι γονείς να προλάβουν από νωρίς τα προβλήματα συμπεριφοράς στο παιδί τους:
1. Δημιουργήστε μια ζεστή συναισθηματική σχέση.
Ελάτε κοντά στο παιδί σας, δείξτε του με έργα και λόγια πόσο σημαντικό είναι για εσάς. Τα παιδιά καταρχήν θέλουν να φέρονται καλά για να δουν το χαμόγελο και να πάρουν την αποδοχή των γονιών τους. Όταν το παιδί αισθάνεται ότι οι γονείς του νοιάζονται, βάζει τα δυνατά του να φερθεί καλά. Όταν καταλαβαίνει ότι οι γονείς του αδιαφορούν, τότε έχει κακή συμπεριφορά συχνά ως έναν εύκολο τρόπο για να τους τραβήξει την προσοχή- κάτι που το παιδί κάνει ασυνείδητα.
2. Αποκτήστε την καλή συνήθεια να λέτε στο παιδί σας ότι το αγαπάτε.
Το πολύ απλό, καθημερινό «σε αγαπώ» είναι τροφή για την ψυχούλα του παιδιού. Δείξτε του ότι το υποστηρίζετε σε μικρά και μεγάλα πράγματα, ώστε να νιώθει ότι από πίσω υπάρχει ένας γονιός που συναισθηματικά είναι βράχος ακλόνητος και το παιδί μπορεί να πάει σε αυτόν για οτιδήποτε το απασχολεί.
3. Προσέξτε τι σας ζητάει το παιδί.
Ακούστε το, ακόμα και αν δε συμφωνείτε ή δε μπορείτε να του δώσετε αυτό που σας ζητάει. Μπορεί να σας ζητάει ένα αδερφάκι, ένα κατοικίδιο, ακριβά παιχνίδια, να μην ξαναπάτε στη δουλειά σας… οτιδήποτε! Το ζήτημα δεν είναι τι θα του προσφέρετε. Το σημαντικό είναι ότι είστε εκεί, ακούτε το παιδί, του δείχνετε ότι καταλαβαίνετε την επιθυμία του, παρόλο που δεν μπορείτε ή δε θέλετε για κάποιο λόγο να την εκπληρώσετε. Όταν το ακούτε, ακόμα και αν δεν του κάνετε το χατίρι, το παιδί αισθάνεται σημαντικό, ότι μετράει, και έτσι τονώνεται και η αυτοπεποίθησή του.
4. Καλλιεργήστε στο παιδί θετική και αισιόδοξη στάση ζωής.
Μάθετε στο παιδί σας να βλέπει τη θετική πλευρά των πραγμάτων, να αναλαμβάνει τις ευθύνες του, να βλέπει και να απολαμβάνει τις μικρές χαρές της ζωής και να έχει πίστη ότι με τις δυνάμεις του μπορεί να τα καταφέρει.
5. Δείξτε ενδιαφέρον για την καθημερινότητα του παιδιού.
Αφιερώστε λίγο χρόνο καθημερινά να συζητήσετε για τη μέρα του. Μη ρωτάτε απλώς «Πώς πέρασες στο σχολείο;». Πάτε λίγο πιο βαθιά, ρωτήστε το τι καινούργιο έμαθε, με ποιον έπαιξε στο διάλειμμα, αν έγινε κάτι αστείο στην τάξη, πώς νιώθει, κλπ.
6. Ενθαρρύνετε το παιδί να κάνει αυτά που αγαπάει.
Επιτρέψτε στο παιδί να αποκτήσει χόμπι και δραστηριότητες που το ενδιαφέρουν. Αφήστε το να δοκιμάσει στο χώρο της τέχνης, της μουσικής, στον αθλητισμό. Όλα αυτά τονώνουν την αυτοεκτίμησή του και το βοηθάνε να αναπτυχθεί σφαιρικά.
7. Αφιερώστε χρόνο στο παιδί.
Αφιερώστε χρόνο να συζητήσετε με το παιδί, να παίξετε, να κάνετε αγκαλίτσες στον καναπέ, να δείτε μία ταινία μαζί ή να πάτε για ψώνια στο σούπερ-μάρκετ για να σας «βοηθήσει». Ξεχάστε τον αυτόματο πιλότο στη σχέση με το παιδί και μάθετε να είστε εκεί, παρών μαζί του και να περνάτε όμορφα.
8. Δώστε το καλό παράδειγμα.
Διατηρήστε ήρεμη στάση και οικογενειακή ατμόσφαιρα, μιλήστε για τη θετική πλευρά της ζωής, εξηγήστε πώς βρίσκουμε τρόπους να λύσουμε ένα πρόβλημα ή να το διαχειριστούμε. Πάρτε παραδείγματα από την καθημερινότητα και εξηγήστε βήμα-βήμα πώς διαχειρίζεστε κάτι απρόβλεπτο. Μπορείτε να βρείτε με το παιδί λύσεις και να του δείξετε ότι κάτι που μας ενοχλεί μπορούμε να το διαχειριστούμε χωρίς να το αφήσουμε να μας κάνει να νιώσουμε χάλια.
9. Να έχετε λίγους και καλούς κανόνες.
Για να έχει ένα παιδί καλή συμπεριφορά, καταρχήν θα πρέπει να ξέρει τι περιμένετε από αυτό! Εξηγήστε τους κανόνες. Κρατήστε τους απλούς. Εξηγήστε για ποιο λόγο υπάρχουν κανόνες.
10. Εξηγήστε εξαρχής ποιες θα είναι οι φυσικές συνέπειες, αν το παιδί δεν ακολουθήσει τον κανόνα.
Αν βλέπεις όλο το απόγευμα τηλεόραση και δεν κάνεις τα μαθήματά σου, θα πρέπει να καθίσεις να τα κάνεις μετά, οπότε δεν πρόκειται να πάμε παιδική χαρά» ή «Πρώτα τρώμε φαγητό και μετά γλυκό».
11. Δημιουργήστε καθημερινή ρουτίνα και πρόγραμμα.
Τα παιδιά τείνουν να συμπεριφέρονται καλύτερα όταν η μέρα τους είναι δομημένη και οι προσδοκίες για το τι πρέπει να κάνουν, πότε και πώς ξεκάθαρες.
12. Να επαινείτε την καλή συμπεριφορά.
Όχι γενικά και αόριστα, ούτε όποτε το θυμηθείτε. Όταν δείτε το παιδί σας να κάνει κάτι σωστά, μπορείτε να του το πείτε και να επαινέσετε συγκεκριμένα «Μπράβο, θυμήθηκες να πας το πιάτο σου στο νεροχύτη», «Τι ωραία που κάθισες συγκεντρωμένη και τελείωσες τα μαθήματά σου».
Δρ. Λίζα Βάρβογλη, ψυχολόγος-συγγραφέας
