Το Ιράν συνεχίζει να «βράζει». Ο άδικος θάνατος της Μαχσά Αμινί κάτω από σκιώδεις συνθήκες έβγαλε τις γυναίκες της χώρας στους δρόμους όπου, μέσα σε δύο εβδομάδες, τουλάχιστον 92 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Τώρα, η «φωτιά» περνά στις τάξεις όπου ανήλικες μαθήτριες βγάζουν τα χιτζάμπ τους και φωτογραφίζονται με λιτά τα μαλλιά τους σε ένδειξη συμπαράστασης, επανάστασης αλλά και οργής για τις χαμένες φίλες τους.
Η Νίκα Σακαράμι, που έζησε στην Τεχεράνη θα έκλεινε τα 17 την Κυριακή, αλλά σκοτώθηκε τον Σεπτέμβριο. Η οικογένειά της βρήκε το πτώμα της στο νεκροτομείο ενός κέντρου κράτησης, δέκα μέρες αργότερα. Ανήλικες στη χώρα, γυρνούν πλάτη στον φακό και χειρονομούν, άλλοτε κάνοντας το σήμα της νίκης, και άλλοτε υποτιμητικές χειρονομίες στις φωτογραφίες των ηγετών, πάνω από τους πίνακες.
Την Τρίτη, ο πρόεδρος Εμπραχίμ Ραΐσι έκανε μια μάλλον μάταιη έκκληση για «ενότητα εναντίον των διαδηλώσεων», ενώ οι κινητοποιήσεις εξαπλώνονται και ισχυροποιούνται σε περίπου 45 πόλεις του Ιράν, όπου πολίτες διαφορετικών καταβολών και τάξεων ενώνουν τις φωνές τους.
Ο Ραΐσι επανέλαβε το αφήγημα της κυβέρνησης που υποστηρίζει ότι το κύμα αντιδράσεων προκαλείται από «ξένους προβοκάτορες». Ωστόσο αναγνώρισε πως κάποιοι Ιρανοί ήταν απηυδισμένοι για τις «ελλείψεις» της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Ωστόσο, η οργή της κοινής γνώμης είναι τόσο εκτεταμένη, που ακόμα και μια σκληροπυρηνική εφημερίδα αμφισβήτησε ανοιχτά τις αρχές, κατηγορώντας τις ότι εθελοτυφλούν για τις αποτυχίες και την αντιδημοτικότητά τους.
«Ούτε οι ξένοι εχθροί ούτε η εγχώρια αντιπολίτευση μπορούν να οδηγήσουν τις πόλεις σε κατάσταση εξέγερσης χωρίς το υπόβαθρο της δυσαρέσκειας», ανέφερε το κύριο άρθρο στην εφημερίδα Jomhuri Eslami. «Η άρνηση αυτού του γεγονότος δεν θα βοηθήσει».
Οι διαδηλώσεις συνεχίζονται μετά από δύο εβδομάδες και αποτελούν την πιο σοβαρή πρόκληση για ηλικιωμένη, θεοκρατική ηγεσία του Ιράν εδώ και πάνω από μια δεκαετία. Και σε αντίθεση με τα προηγούμενα κινήματα διαμαρτυρίας, σε αυτό το κίνημα ηγούνται γυναίκες.
Αρχικά πυροδοτήθηκαν από τον θάνατο της υπό κράτηση νεαρής Κούρδισσας που είχε συλληφθεί από την αστυνομία ηθικής, και το όνομα της Μαχσά Αμινί μετατράπηκε σε ψηφιακή κραυγή συσπείρωσης.
Όμως οι διαμαρτυρίες έχουν επεκταθεί σε ένα ευρύτερο αίτημα για αλλαγή, από έναν πληθυσμό απογοητευμένο από τους πολιτικούς ελέγχους, την οικονομική απομόνωση και στασιμότητα.
Οι δυνάμεις ασφαλείας απάντησαν με αληθινά πυρομαχικά και βία, σκοτώνοντας δεκάδες και συλλαμβάνοντας πάνω από 1.500.
Παρά την κρατική βία, οι Ιρανοί συνέχισαν να βγαίνουν και να διαδηλώνουν στους δρόμους, τα σχολεία και τα γραφεία τους, να αφαιρούν τις εικόνες των δύο ανώτατων ηγετών – του Αγιατολάχ Χομεϊνί και του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.
Σε ένα βίντεο από μια τάξη ένα κορίτσι αντικατέστησε την εικόνα τους με το σύνθημα του κινήματος διαμαρτυρίας, και η εικόνα διαδόθηκε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Την ίδαι ώρα, μια άλλη ομάδα εφήβων κοριτσιών φωτογραφήθηκε κάνοντας υποτιμητικές χειρονομίες προς τους δύο άνδρες.
Οι διαδηλωτές υιοθέτησαν το σύνθημα που έχουν οι Κούρδισσες μαχήτριες: «Γυναίκες. Ζωή. Ελευθερία». Σε βίντεο από όλο το Ιράν, γυναίκες περπατούν και χορεύουν στους δρόμους χωρίς να έχουν καλυμμένα τα μαλλιά τους και καίνε τις μαντίλες τους. Και όλα αυτά στη χώρα που απαγορεύει στις γυναίκες να χορεύουν και να τραγουδούν δημοσίως. Που απαγορεύει να δείχνουν ακόμα και σπιθαμή δέρματος πέρα από το πρόσωπο και τις παλάμες τους.
Όπου οι πολίτες δεν μπορούν να διαδηλώσουν σε υπαίθριους χώρους, οργανώνουν διαδηλώσεις σε εσωτερικούς χώρους και παρακάμπτουν την κυβερνητική καταστολή στο διαδίκτυο, ανεβάζοντας βίντεο και φωτογραφίες.
Οι ιρανικές αρχές έχουν ένα σκοτεινό ιστορικό χρήσης θανατηφόρας βίας εναντίον διαδηλωτών, μεταξύ άλλων το 2019 και το 2009. Καθώς το κίνημα διογκώνεται και οι κυβερνώντες στην Τεχεράνη φαίνονται όλο και περισσότερο απογοητευμένοι, οι δυτικές κυβερνήσεις προειδοποιούν τον Χαμενεΐ για την κλιμάκωση.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δήλωσε ότι «ανησυχεί σοβαρά για τις αναφορές σχετικά με την εντατικοποίηση της βίαιης καταστολής». Η Ουάσινγκτον υποστήριξε τεχνολογικές λύσεις που θα επέτρεπαν στους Ιρανούς πολίτες να αποφύγουν τους ελέγχους της κυβέρνησής τους στο διαδίκτυο, πρόσθεσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Απείλησε επίσης με «περαιτέρω συνέπειες» για όποιον ασκήσει βία κατά των ειρηνικών διαδηλωτών.
Η Γαλλία πίεσε την ΕΕ να «στοχοποιήσει ανώτερους αξιωματούχους και να τους καταστήσει υπεύθυνους», ανέφερε το Associated Press. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η κυβέρνηση κάλεσε τον Ιρανό πρεσβευτή και ο υπουργός Εξωτερικών, Τζέιμς Κλίβερλι, χαρακτήρισε τα επίπεδα βίας «πραγματικά σοκαριστικά».
Η κυβέρνηση του Ιράν έχει προσπαθήσει να εκφοβίσει τους Ιρανούς σελέμπριτι και τους δημοσιογράφους ώστε να παραμείνουν σιωπηλοί στο διαδίκτυο και να αναγκάσει τους απλούς πολίτες να επιστρέψουν στα σπίτια τους.
Τη Δευτέρα φοιτητές διαμαρτυρήθηκαν για τις μαζικές συλλήψεις στην Τεχεράνη, με μια διαδήλωση στη συντηρητική πόλη Μασχάντ, και υποστήριξαν ότι έχουν συλληφθεί τόσο πολλά άτομα, ώστε η πιο διαβόητη φυλακή της χώρας έμοιαζε περισσότερο με πανεπιστημιούπολη.
«Το Πανεπιστήμιο Σαρίφ έχει γίνει φυλακή! Η φυλακή Εβίν έχει γίνει πανεπιστήμιο», φώναζαν. Το Πανεπιστήμιο Σαρίφ έγινε πεδίο μάχης το Σαββατοκύριακο, με τους φοιτητές να πολιορκούνται από τις δυνάμεις ασφαλείας που έκαναν χρήση δακρυγόνων και πολλοί συνελήφθησαν.
Μαθήτριες διαδήλωσαν στους δρόμους χωρίς τις χιτζάμπ τους, φωνάζοντας «Γυναίκες. Ζωή. Ελευθερία» στην πόλη Καράτζ, δυτικά της πρωτεύουσας, και στην κουρδική πόλη Σανάντατζ. Πλάνα από τις διαδηλώσεις μοιράστηκαν ευρέως στα social media.
Οι σκηνές θύμισαν τις ημέρες μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979 που είχαν φέρει στην εξουσία τη σημερινή κυβέρνηση. Τότε, όπως και σήμερα, μεγάλος αριθμός γυναικών είχε βγει για να διαμαρτυρηθεί κατά της υποχρεωτικής χιτζάμπ, και οι μαθήτριες λυκείου είχαν παίξει βασικό ρόλο, αν και οι διαδηλώσεις τελικά καταπνίγηκαν.
Δεκάδες Ιρανοί δημοσιογράφοι έχουν συλληφθεί σε μια προφανή προσπάθεια να σταματήσουν οι ειδήσεις σχετικά με τις διαδηλώσεις και η κυβέρνηση έχει επιχειρήσει να μπλοκάρει το διαδίκτυο και να παρεμποδίσει την πρόσβαση σε βασικούς ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης που χρησιμοποιούνται τόσο για την προετοιμασία των διαδηλώσεων όσο και για την ανταλλαγή ειδήσεων.
Οι αρχές συνέλαβαν επίσης έναν μουσικό που μελοποίησε συνθήματα και μηνύματα διαμαρτυρίας. Το πένθιμο τραγούδι του Shervin Hajipour “For the Sake Of” έγινε ανεπίσημος ύμνος σχεδόν εν μία νυκτί. Τελικά αφέθηκε ελεύθερος με εγγύηση.
«Για την αδελφή μου, για την αδελφή σου, για τις αδελφές μας», τραγουδάει στο δίσκο, αναγνωρίζοντας τον κρίσιμο ρόλο των γυναικών που ηγούνται των διαδηλώσεων.
