Όταν μια 21χρονη Αμερικανίδα ιθαγενής από την Οκλαχόμα καταδικάστηκε για ανθρωποκτονία εξ αμελείας επειδή απέβαλε το βρέφος της, πολλοί άνθρωποι εξαγριώθηκαν. Ωστόσο δεν ήταν η μόνη.
Η Brittney Poolaw ήταν περίπου τεσσάρων μηνών έγκυος όταν έχασε το μωρό της, σε νοσοκομείο, τον Ιανουάριο του 2020. Τον Οκτώβριο καταδικάστηκε σε τέσσερα χρόνια φυλακής για την ανθρωποκτονία «πρώτου βαθμού» του αγέννητου γιου της.
Το πώς πέρασε από τις οδύνες μιας αποβολής στην φυλάκιση για την ανθρωποκτονία του βρέφους της, έχει γίνει αντικείμενο διαδικτυακών συζητήσεων και φυσικά έχει απασχολήσει τον Τύπο. Όπως παρατήρησαν κάποιοι στα social media, η γυναίκα καταδικάστηκε κατά τη διάρκεια του μήνα ευαισθητοποίησης για τις πρόωρα τερματισμένες εγκυμοσύνες στις ΗΠΑ. Άλλοι συνέκριναν ευθέως την υπόθεση με την δυστοπική νουβέλα της Μάργκαρετ Άτγουντ, The Handmaid’s Tale.
Όταν έφτασε στο νοσοκομείο ζητώντας ιατρική βοήθεια, η Poolaw παραδέχτηκε που είχε κάνει χρήση παράνομων ναρκωτικών ουσιών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αργότερα, η ιατρική γνωμάτευση έκανε αναφορά σε ίχνη μεθαμφεταμίνης στο ήπαρ και τον εγκέφαλο του βρέφους. Ωστόσο δεν προσδιοριζόταν ακριβής αιτία θανάτου για το μωρό, επισημαίνοντας πως τόσο μια γενετική ανωμαλία, η αποκόλληση του πλακούντα ή η χρήση μεθαμφεταμίνης θα μπορούσαν να έχουν συμβάλλει στην κατάληξη του βρέφους.
Οι συνήγοροι της Poolaw λένε τώρα πως θα ασκήσουν έφεση στην καταδίκη. Ο εισαγγελέας που έφερε την υπόθεση στο δικαστήριο, αρνήθηκε να σχολιάσει καθώς οι διαδικασίες συνεχίζονται.
Η ιστορία της Poolaw είναι όμως απλώς η κορυφή του παγόβουνου, όπως σχολιάζει η εκτελεστική διευθύντρια της Ένωσης Υποστήριξης Εγκύων Γυναικών (NAPW), Ντάνα Σουζμάν. «Η υπόθεση της Britney χτύπησε κάποιο νεύρο», λέει. «Δεν είναι τόσο ασυνήθιστη όσο υπέθεσαν» πολλοί.
Η οργάνωση που βοηθά τώρα με την άσκηση έφεση της Poolaw, καταγράφει εδώ και χρόνια μία σειρά από συλλήψεις και υποθέσεις «αναγκαστικής παρέμβασης» σε βάρος εγκύων γυναικών στις ΗΠΑ. Από το 1973 έως 2020, η NAPW έχει καταγράψει 1.600 υποθέσεις, με το 75% να έχουν σημειωθεί μόλις την τελευταία 15ετία. Η συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων αφορά την χρήση ναρκωτικών, αλλά κατά διαστήματα έχουν εμπλακεί και γυναίκες που συνελήφθησαν επειδή έπεσαν, ή επειδή γέννησαν στο σπίτι τους. Οι μαύρες γυναίκες είναι στατιστικά περισσότερες από τον μέσο όρο.
Η πρόσφατη «έκρηξη» ποινικών υποθέσεων είναι μέρος ενός «μοναδικού, αμερικανικού φαινομένου» στο σταυροδρόμι του «πολέμου κατά των ναρκωτικών» και του κινήματος περί «προσωπικότητας των βρεφών», λέει η Σουζμάν.
Το ζήτημα της έκθεσης βρεφών σε χρήση ναρκωτικών είχε έλθει για πρώτη φορά στο Αμερικανικό προσκήνιο την δεκαετία του 1980, όταν ο όρος “crack baby” (i.e μωρά των κρακ) άρχισε να αποδίδεται σε παιδιά που γεννήθηκαν από εξαρτημένες μητέρες. «Η χρήση των ναρκωτικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, σχετίζεται με πολλές αρνητικές συνέπειες, συμπεριλαμβανομένου του αυξημένου κινδύνου αποβολής και θνησιγένειας (όταν το μωρό πεθάνει στην μήτρα πριν από την 28η εβδομάδα, οπότε η μήτρα προχωράει αυτόματα σε τοκετό και το αποβάλλει.) Όμως ο συγκεκριμένος αντίκτυπος της χρήσης ναρκωτικών ποικίλει ανά έμβρυο. Μελέτες από το 1980 που υποστήριζαν ότι παιδιά από μητέρες εθισμένες στην κοκαΐνη υποφέρουν από ακραία αναπτυξιακά προβλήματα, έχουν διαψευστεί», σημειώνει το BBC.
Την ίδια περίοδο, αρκετές πολιτείες στις ΗΠΑ πέρασαν νόμους που έκαναν ακόμη πιο δύσκολο για μία γυναίκα να κάνει άμβλωση. Και παρότι πολλοί αντιτίθενται στις αμβλώσεις επικαλούμενοι ηθικούς ή θρησκευτικούς λόγους, πολλά επιχειρήματα εστιάζουν στο θέμα της «προσωπικότητας των βρεφών»
Η χρήση ουσιών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης θεωρείται παιδική κακοποίηση σε 23 πολιτείες, σύμφωνα με το ινστιτούτο Guttmacher. Στις μισές ΗΠΑ, οι υγειονομικοί υπάλληλοι οφείλουν να αναφέρουν τα περιστατικά των εγκύων που είναι «ύποπτες για χρήση ναρκωτικών».
Το 2006, η πολιτεία της Αλαμπάμα πέρασε έναν νόμο «χημικής διακινδύνευσης» που αναβάθμιζε σε κακούργημα κάθε περιστατικό «έκθεσης, κατανάλωσης, εισπνοής ή ακόμα και επαφής παιδιών με ουσία, χημική ουσία, ή σύνεργα» ναρκωτικών. Έρευνα της ProPublica καταμέτρησε περισσότερες από 500 γυναίκες στις οποίες απαγγέλθηκαν κατηγορίες στην πρώτη δεκαετία από την εφαρμογή του συγκεκριμένου νόμου.
Το Τενεσί πέρασε έναν παρόμοιο νόμο το 2014, αλλά η ισχύς του έληξε δύο χρόνια αργότερα και δεν ανανεώθηκε.
Σε κομητεία της Καλιφόρνια, δύο γυναίκες φυλακίστηκαν ως ύποπτες για τον θάνατο των μωρών τους, μετά από θνησιγένειες και τον εντοπισμό παράνομων ουσιών στον οργανισμό τους: στην περίπτωση της Chelsea Becker, οι κατηγορίες αποσύρθηκαν φέτος, αφού η γυναίκα πέρασε ενάμισι χρόνο στη φυλακή, επειδή δεν μπορούσε να πληρώσει την εγγύηση των 2 εκατομμυρίων δολαρίων. Η Adora Perez έχει ήδη εκτίσει το ένα τρίτο της ποινής 11ετούς κάθειρξης για την ανθρωποκτονία του μωρού της, όταν δήλωσε «ένοχη» για να αποφύγει ακόμα πιο αυστηρή ποινική δίωξη για φόνο. Στην παρούσα φάση προσπαθεί να ασκήσει έφεση.
Και οι δύο γυναίκες διώχθηκαν βάσει των νόμων περί «επίθεσης σε έμβρυα», όπως έχει διαδοθεί να λέγονται, οι οποίοι ισχύουν με τη μία ή την άλλη μορφή σε τουλάχιστον 38 πολιτείες των ΗΠΑ. Αυτοί οι νόμοι προορίζονταν να βοηθήσουν στην τιμωρία όσων βλάπτουν εγκύους και πολλοί τέθηκαν σε ισχύ μετά την δολοφονία της Laci Peterson, ενώ ήταν έγκυος, από τον σύζυγό της. Ωστόσο αρκετοί εξ αυτών των νόμων είναι «ελαστικοί» αφήνοντας την πόρτα διάπλατα ανοικτή σε εισαγγελείς, να ασκήσουν ποινικές διώξεις σε γυναίκες των οποίων η στάση ενδέχεται να έχει συμβάλει σε αποβολή ή θνησιγένεια.
Κάποιες πολιτείες έχουν αυστηρούς κανόνες για τα όριο των εβδομάδων, πέρα από τις οποίες το έμβρυο θεωρείται ότι μπορεί να επιβιώσει και εκτός μήτρας. Άλλες πάλι όχι. Οι περισσότεροι γιατροί τοποθετούν αυτό το όριο μεταξύ 20 και 24 εβδομάδων. Η Poolaw ήταν περίπου 16 έως 17 εβδομάδων έγκυος όταν απέβαλε. Η περίπτωση της είναι ίσως η πλέον οριακή στην οποία απαγγέλθηκαν κατηγορίες, σύμφωνα με την Σουζμάν.
Αν η Poolaw είχε κάνει άμβλωση αντί να αποβάλει, δεν θα είχε διωχθεί, καθώς η άμβλωση είναι νόμιμη στην Οκλαχόμα.
