Ως γυναίκα και μητέρα, διαβάζοντας και ακούγοντας για τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης και βίας απέναντι στις γυναίκες, εκτός του ότι ανέσυρα στη μνήμη μου πολλές σκοτεινές εμπειρίες των νεανικών μου χρόνων, σκέφτηκα την 4χρονη κόρη μου και τους τρόπους με τους οποίους μπορώ να την προετοιμάσω για να επιβιώσει σε αυτόν τον μισογυνιστικό κόσμο. Εκτός αυτού όμως, σκέφτηκα και τον 7χρονο γιο μου.
Τι μπορώ να κάνω για να δημιουργήσω έναν άνθρωπο που ξέρει να σέβεται;
Ένα άντρα που δεν θα προσβάλλει τις γυναίκες, που δεν θα κάνει σεξιστικά και προσβλητικά αστεία, που δεν θα απλώνει τα χέρια του χωρίς συναίνεση και γενικότερα δεν θα συμπεριφέρεται στις γυναίκες σαν να είναι κατώτερα όντα;
Το παράδοξο των ημερών μας είναι πως η κάθε προσπάθεια πρόληψης της σεξουαλικής βίας περιστρέφεται σε μεγάλο βαθμό γύρω από αυτό που μπορούμε να διδάξουμε στα κορίτσια προκειμένου να είναι ασφαλή. Ακόμα και στα σχολεία, αλλά και στα πανεπιστήμια οι ομιλίες που αφορούν την πρόληψη της σεξουαλικής επίθεσης επικεντρώνονται στην εκπαίδευση μόνο των γυναικών.
Δεν είναι κάπως γελοίο αυτό;
Μήπως είναι πιο λογικό όλοι οι αρμόδιοι φορείς να προσπαθήσουν να αποτρέψουν τα άτομα που επιτίθενται σεξουαλικά, από το να εστιάζουν μόνο στους τρόπους πρόληψης ή αντιμετώπισης, αφού συμβεί το κακό;
Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια, οι ειδικοί έχουν στραφεί και προς αυτή την κατεύθυνση, ενώ οι έρευνες έχουν δείξει πως υπάρχουν πολλά που μπορούν να κάνουν οι γονείς για να καλλιεργήσουν το σεβασμό προς τις γυναίκες και να μειώσουν τον κίνδυνο σεξουαλικής βίας στη μετέπειτα ζωή τους.
Στρατηγική #1: Βοηθήστε τους γιους σας να μάθουν να αποδέχονται και να συζητούν για τα συναισθήματά τους.
Συνηθίζουμε να λέμε στους γιους μας “σταμάτα να κλαις”, “σταμάτα να κάνεις σαν κορίτσι”. Με το να χρησιμοποιούμε τέτοιες εκφράσεις είναι σαν να τους λέμε ότι τα κορίτσια είναι αδύναμα και κλαψιάρικα, άρα είναι σαν να παραδεχόμαστε ότι το ένα φύλο είναι ισχυρό, ενώ το άλλο ευάλωτο. “Οι γονείς δεν μπορούν να καταλάβουν ότι αυτό που θεωρούμε καλοπροαίρετη δήλωση μπορεί να στρώσει το έδαφος για τη νομιμοποίηση της βίας κατά των κοριτσιών και των γυναικών και μπορεί να ξεκινήσει τόσο απλά με φράσεις όπως “μην γίνεσαι γυναικούλα” ή “πετάς την μπάλα σαν κορίτσι”. Εκτός του ότι οι συγκεκριμένες φράσεις περνούν σεξιστικά μηνύματα, ωθούν παράλληλα τα αγόρια να ενεργούν με τρόπους που «αποδεικνύουν» ότι είναι “παραδοσιακά” άνδρες.
Από την άλλη, απαγορεύοντας στα αγόρια να εκφράσουν τα συναισθήματά τους δεν τα βοηθάμε να αναγνωρίσουν και τα συναισθήματα των άλλων. “Εάν τα αγόρια δεν μπορούν να αναγνωρίσουν από μόνα τους ότι αισθάνονται άβολα ή ότι αισθάνονται αναστατωμένα από κάτι, θα δυσκολευτούν πολύ να αναγνωρίσουν παρόμοια συναισθήματα στους άλλους”, εξηγεί ο Poco Kernsmith, ερευνητής πρόληψης της βίας στο Wayne State University.
Αντί να λέμε στα αγόρια να γίνουν σκληρά, πρέπει να κάνουμε το αντίθετο: να αναγνωρίσουμε τα συναισθήματά τους και να προσπαθήσουμε να τα κάνουμε να μιλήσουν για αυτά που νιώθουν. Μαθαίνοντας ένα αγόρι να δέχεται και να ελέγχει τα συναισθήματά του, το βοηθάμε να γίνει λιγότερο επιθετικό. Σε αυτή τη διαδικασία μπορεί να βοηθήσει πολύ και ο τρόπος που θα μιλήσουμε σε ένα παιδί. Όταν οι καταστάσεις είναι δύσκολες πείτε “φαίνεσαι πάρα πολύ θυμωμένος αυτή τη στιγμή” ή “ας μιλήσουμε για τους λόγους που δεν θέλεις να πας στο σχολείο σήμερα”.
Η συζήτηση των συναισθημάτων με το γιο σας μπορεί να σας φαίνεται αρχικά αμήχανη ή περίεργη, αλλά οι έρευνες διατείνονται πως οι άνδρες με προβλήματα “συναισθηματικής ρύθμισης” είναι επίσης πιο πιθανό να καταναλώνουν ουσίες, οι οποίες επίσης συνδέονται με τη σεξουαλική βία.
Στρατηγική #2: Διδάξτε τα παιδιά σας να ορίζουν και να σέβονται τα φυσικά όρια.
Ας υποθέσουμε ότι η γιαγιά έρχεται στο σπίτι για μια επίσκεψη. Εσείς λέτε στα παιδιά σας να την αγκαλιάσουν και να τη φιλήσουν. Ακούγεται αρκετά αθώο, αλλά στην πραγματικότητα αυτό που μαθαίνουν τα παιδιά είναι ότι δεν υπάρχει πρόβλημα αν κάποιος τα αναγκάσει να αγκαλιάσουν και να φιλήσουν κάποιον παρά τη θέλησή τους. Φυσικά και μπορείτε να τους πείτε να αγκαλιάσουν τη γιαγιά αν θέλουν, χωρίς όμως να το απαιτείτε “γιατί δεν είναι σωστό” και “γιατί η γιαγιά θα στενοχωρηθεί αν δεν της δώσεις ένα φιλάκι”.
Επίσης πρέπει να ζητάτε πάντα την συγκατάθεσή του”, λέει ο Rothman. “Μπορώ να σηκώσω το πουκάμισό σου για να κοιτάξω λίγο την κοιλίτσα σου που μου φαίνεται πρησμένη;” Αυτό μπορεί να σας ακούγεται υπερβολικό, όμως στην πραγματικότητα δείχνει στα παιδιά σας ότι σεβόμαστε την αυτονομία τους και τον προσωπικό τους χώρο, ενώ παράλληλα τα διδάσκει ότι έχουν την κυριότητά του σώματός τους και ότι τα άλλα σώματα, δεν είναι δικά τους.
“Αν είστε μια οικογένεια που είναι γενικά άνετη με το γυμνό, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα σε αυτό. Ωστόσο είναι καλό να καταλαβαίνει το παιδί από εσάς, ότι το να είναι κανείς γυμνός αποτελεί μέρος της ιδιωτικότητάς του. Αν το παιδί σας εισβάλλει στο μπάνιο ενώ είστε γυμνοί, είναι καλό να του πείτε “δεν έχω πρόβλημα να με βλέπεις γυμνό, αλλά θα προτιμούσα την επόμενη φορά, να χτυπήσεις την πόρτα πριν”. Με αυτόν τον τρόπο δείχνετε ότι έχετε όρια, ότι ξέρετε πώς να τα διεκδικείτε και ότι θέλετε να σέβονται τα όριά σας”, λέει ο Rothman. Όσο περισσότερο ο γιος σας κινείται μέσα σε αυτά τα όρια, τόσο πιο πολύ θα σέβεται ένα κορίτσι, ή μια γυναίκα που θα διεκδικεί τα δικά της.
Εάν ο γιος σας είναι αρκετά ώριμος, μπορείτε επίσης να του μιλήσετε πιο συγκεκριμένα για τη σεξουαλική συναίνεση. Βεβαιωθείτε ότι καταλαβαίνει πως η συναίνεση δεν είναι κάτι που υποθέτει κανείς, αλλά κάτι που πραγματικά εκφράζεται από τον άλλον. Ξεκάθαρα.
Στρατηγική #3: Μάθετε στα αγόρια τον σεβασμό στους άλλους
“Τα παιδιά τείνουν να παρατηρούν αυτά που κάνετε πολύ περισσότερο από αυτά που λέτε”, λέει ο Mark Van Ryzin, εκπαιδευτικός ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Όρεγκον. Τα αγόρια μαθαίνουν πολλά από το να προσέχουν πώς ο μπαμπάς φέρεται στη μαμά και από το πώς επιλύονται οι συγκρούσεις μέσα στην οικογένεια. “Αν τα αγόρια ζουν σε σπίτια όπου από τα αρσενικά μέλη αντιμετωπίζουν με εχθρότητα ή απαξίωση τις μητέρες ή τις αδερφές τους ή τις άλλες γυναίκες, τα παιδιά θα μάθουν αυτές τις στάσεις ή αξίες και θα τις θεωρήσουν ως κάτι φυσιολογικό. Στο βαθμό που μπορείτε λοιπόν, ξεκαθαρίστε μέσα στο σπίτι σας ότι όλοι αντιμετωπίζονται δίκαια και ισότιμα.
Πώς πρέπει να χειριστείτε μια κατάσταση, αν, για παράδειγμα, ο γιος σας κάνει κάτι που θεωρείτε επιθετικό ή ασεβές;
Μια καλή ιδέα είναι να αντιδράσετε αμέσως και να του πείτε κάτι σαν “ο τρόπος με τον οποίο φέρεσαι στην αδερφή σου δεν είναι σωστός. Θα το συζητήσουμε εκτενώς αργότερα που θα είμαστε όλοι πιο ήρεμοι”. Όταν θα ηρεμήσουν τα πνεύματα βεβαιώστε τον γιο σας ότι τον αγαπάτε και μετά μπορείτε να συνεχίσετε τη συζήτηση κάπως έτσι: “Συνήθως αντιμετωπίζεις την αδελφή σου με σεβασμό, αλλά χθες, έκανες κάτι που μας ενόχλησε”.
Μπορείτε επίσης να αναφερθείτε στις συνέπειες, σε περίπτωση που ο γιος σας είχε μια ακατάλληλη συμπεριφορά στο σχολείο προς ένα κορίτσι. Η συζήτηση για τις συνέπειες υπογραμμίζει επίσης την έννοια της προσωπικής ευθύνης, η οποία είναι ζωτικής σημασίας – συμπεριλαμβανομένου του ότι “δεν υπάρχει τίποτα που να μετριάζει την ευθύνη”, λέει ο Moilanen (όπως το αλκοόλ ή κάποια ουσία).
Αν παρατηρήσετε ότι ο γιος σας λέει κάτι σεξιστικό – κάποτε άκουσα τον δικό μου να ανακοινώσει ότι αυτός και οι φίλοι του δεν παίζουν ποδόσφαιρο με κορίτσια επειδή δεν είναι τόσο καλές στο παιχνίδι και φωνάζουν πάρα πολύ – μπορείτε να αντιδράσετε ήρεμα. Σε αυτή την περίπτωση η προτροπή δεν είναι απαραιτήτως η καλύτερη προσέγγιση. Ένας καλός γονέας θα πει, “δεν είναι δίκαιο, πρέπει να αφήσετε και τα κορίτσια να παίζουν”, λέει ο Rothman. Ωστόσο, σε αυτή την περίπτωση το παιδί σας θα ακούσει ότι έκανε κάτι λάθος, αλλά δεν θα έχει κανένα λόγο να επανεξετάσει τη γνώμη του σχετικά με το παιχνίδι με τα κορίτσια. Αντ ‘αυτού, θα ήταν προτιμότερο να κάνετε μια συζήτηση με κάποιες ερωτήσεις. Θα μπορούσατε να ρωτήσετε γιατί σκέφτεται ότι τα κορίτσια φωνάζουν περισσότερο από τα αγόρια και στη συνέχεια να κάνετε μια ευρύτερη κουβέντα σχετικά με τους κοινωνικούς κανόνες.
Ιδανικά, οι γονείς θα πρέπει να μιλούν συχνά με τους γιους τους γι’ αυτά τα ζητήματα με κάθε αφορμή. Άλλωστε αφορμές υπάρχουν, αρκεί μια περιήγηση στο διαδίκτυο. Μην κάνετε τέτοιου είδους συζητήσεις σαν να “πρέπει”, μια φορά τον χρόνο. Καλό θα ήταν να εντάξετε αυτές τις συζητήσεις σε κάθε ευκαιρία που σας παρουσιάζεται. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το παιδί, αφενός θα απορροφήσει καλύτερα τις πληροφορίες και αφετέρου θα αισθάνεται πιο άνετα μιλώντας σε σας όταν προκύψουν δύσκολες ή συγκεχυμένες καταστάσεις.
Απόδοση Έλενα Θάνου, mommytimes.org
