Ως ψυχολόγος, διαβάζω κάθε μέρα δεκάδες άρθρα που έχουν γραφτεί από συναδέλφους και είναι διαθέσιμα πια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ως μαμά, ενδιαφέρομαι ιδιαίτερα για όσα από αυτά είναι σχετικά με τα παιδιά και την διαπαιδαγώγησή τους. Στα τόσα χρόνια λοιπόν έχω διαβάσει εκατοντάδες ψυχολογικά άρθρα (κι έχω γράψει και η ίδια μερικά) που λένε τι “πρέπει” και τι δεν “πρέπει” να κάνει ένας γονιός.
Πριν σας δώσω μια ιδέα για το ποια περιγράφουμε εμείς οι ψυχολόγοι ως σωστή συμπεριφορά ενός γονιού, να επισημάνω κάτι που έχω παρατηρήσει. Τα περισσότερα από τα άρθρα μας (και δεν αναφέρομαι σ’ αυτά που δημοσιεύονται σε επιστημονικά περιοδικά) έχω την εντύπωση πως γράφονται με τόνο που περισσότερο υπαγορεύει, παρά συστήνει, τι να κάνεις και να μην κάνεις και τελειώνουν με το να περιγράφουν τις σοβαρές επιπτώσεις που θα έχει στο παιδί σου αν δεν ακολουθήσεις τις “οδηγίες” τους.
Κρατώντας λοιπόν αυτό, στο οποίο θα επεκταθώ αργότερα, μεγάλη βάση φαίνεται να δίνουμε στις μεθόδους πειθαρχίας, μιας που αποτελούν μεγάλο κομμάτι της καθημερινότητας και του γονεϊκού ρόλου, και στα τι “δεν πρέπει να κάνει ο γονιός “.
Να σας πω μερικά απ’ αυτά. Δεν πρέπει ΠΟΤΕ να χτυπήσετε το παιδί σας. Δεν πρέπει ούτε να του δώσετε μία στον ποπό ή στο χέρι, ότι και να κάνει. Δεν πρέπει να του φωνάξετε ακόμα κι αν νευριάσετε μαζί του. Δεν πρέπει να το μαλώσετε εάν το πρόβλημα δεν είναι αρκετά σημαντικό. Δεν πρέπει να του μιλήσετε με άσχημες λέξεις ή με οποιονδήποτε τρόπο που θα το κάνει να αισθανθεί μειονεκτικά.
Με την ίδια λογική δεν πρέπει να τον/την αποκαλέσετε κακό παιδί. Δεν πρέπει να του μιλάτε ή καν να στέκεστε μπροστά του όταν είναι θυμωμένο. Δεν πρέπει να λέτε συχνά τη λέξη “όχι”. Δεν πρέπει να του/της πάρετε κάποιο παιχνίδι ως τιμωρία για κάτι που έκανε. Δεν πρέπει να το δωροδοκείτε με κάτι που του αρέσει για να κάνει αυτό που θέλετε. Δεν πρέπει να του στερείτε κάτι που θέλει όταν έχει μια ανεπιθύμητη συμπεριφορά (αυτά τα δύο θεωρούνται εκβιασμός). Δεν πρέπει να χρησιμοποιείτε το time-out (το να κάτσει σ’ ένα καρεγκλάκι συνήθως και να σκεφτεί τι έκανε). Δεν πρέπει να το στέλνετε τιμωρία στο δωμάτιό του. Δεν πρέπει να την/τον μαλώσετε μπροστά σε άλλους. Δεν πρέπει να την αποπάρετε όταν σας ζητάει συγνώμη.
Και η λίστα των “δεν πρέπει” συνεχίζεται και σε άλλους τομείς. Δεν πρέπει να είστε φίλος με το παιδί σας. Δεν πρέπει να του φέρεστε σαν να είναι κτήμα σας. Δεν πρέπει να τον/την επαινείτε πολύ! Δεν πρέπει να λέτε “Είσαι η καλύτερη!”. Δεν πρέπει να αφήσετε να εννοηθεί οτι δεν την/τον αγαπάτε ούτε για πλάκα. Όταν σας ρωτάει κάτι, δεν πρέπει να απαντήσετε “Γιατί έτσι!”. Δεν πρέπει να τον αγνοείτε όταν μιλάει. Δεν πρέπει να υποτιμήσετε τα συναισθήματά της. Δεν πρέπει να μιλάτε για λογαριασμό της. Δεν πρέπει να παίζετε παιχνίδια μαζί του/της στα οποία μπορεί να χάσει. Δεν πρέπει να του παίρνετε πολλά παιχνίδια. Δεν πρέπει να της υπόσχεστε γλυκό ή χρήματα για να φάει. Δεν πρέπει να ελέγχετε τα μαθήματά του. Δεν πρέπει να το αφήνετε μπροστά σε οθόνη περισσότερο από 1-2 ώρες ανάλογα με την ηλικία του (τα πρώτα χρόνια καθόλου). Δεν πρέπει να το αφήσετε να παίξει βίαιο βιντεοπαιχνίδι, να δει βίαια κινούμενα σχέδια ή να βλέπετε εσείς ειδήσεις μπροστά του. Δεν πρέπει να μαλώνετε ή να βρίζετε μπροστά του. Δεν πρέπει να μειώσετε άλλα άτομα από την οικογένεια μπροστά του. Δεν πρέπει να το πάρετε στο κρεβάτι μαζί σας. Δεν πρέπει να του μεταφέρετε τους φόβους σας. Δεν πρέπει να αθετείτε τις υποσχέσεις που του δίνετε. Δεν πρέπει να την/τον αγνοήσετε όταν μιλάει. Δεν πρέπει να κάνετε πράγματα για το παιδί που μπορεί να τα κάνει μόνο του. Δεν πρέπει να είστε καταπιεστικοί, υπερπροστατευτικοί, πολύ αυστηροί αλλά ούτε και πολύ μαλακοί μαζί του. Θα μπορούσα να γράψω σελίδες αλλά νομίζω οτι καταλάβατε τι θέλω να πω. Και δεν είναι οτι δεν συμφωνώ με όλα αυτά. Τα περισσότερα πιστεύω οτι είναι σωστά. Αν έχετε όμως μεγαλώσει 1-2 παιδιά, πείτε μου πόσα απ’ αυτά τα “δεν πρέπει” δεν έχετε κάνει;
Και αφού όλα αυτά είναι λάθος, τι είναι σωστό;
Eίναι, με λίγα λόγια και σύμφωνα με τον τρόπο που κατανοώ εγώ τα πράγματα, το να μιλάς πάντα ήρεμα στο παιδί σου, να το σέβεσαι και να το βοηθάς να αυτονομηθεί. Ωραίο αυτό το σενάριο αλλά πόσο εφικτό είναι να γίνεται συνέχεια; Αφού, όπως παραδέχομαι σε κόσμο που με ρωτάει, κι εμείς οι ψυχολόγοι που είμαστε εκπαιδευμένοι και γνώστες του αντικειμένου και υπάρχουν φορές που κάνουμε αυτά και άλλα λάθη, πώς μπορούμε λοιπόν να ζητήσουμε να μην τα κάνει ο μέσος γονιός;
Προσωπικά δεν θα τα αποκαλούσα καν λάθη αν δεν γίνονται συχνά. Απλά φυσιολογικές ανθρώπινες αντιδράσεις. Και για να απευθυνθώ στους συναδέλφους, έχετε αναρωτηθεί αν τα άρθρα μας, με τον τρόπο που τα γράφουμε, δημιουργούν τύψεις σε κάποιους από τους γονείς που είναι ευαισθητοποιημένοι αρκετά ώστε να τα διαβάσουν; Εγώ ρώτησα μερικούς και μου είπαν ναι. Αισθάνονται πως δεν είναι αρκετά καλοί γονείς και πως κάνουν πολλά λάθη. Το να δημιουργούμε ενοχικούς γονείς δεν έχει επιπτώσεις στα παιδιά; Δεν θα το καταλάβει το παιδί πως ο γονιός δεν νιώθει ασφάλεια και σιγουριά για τις αποφάσεις του; Μπορεί να νιώσει αυτό το παιδί μετά ασφάλεια και σιγουριά με τον γονιό; […]
Με όλες αυτές τις σκέψεις που εκφράζω εδώ, θέλω πρώτον να αναρωτηθούμε οι ψυχολόγοι μήπως θα ήταν πιο συνετό τα λεγόμενά μας να είναι λιγότερο απόλυτα, να λαμβάνουμε περισσότερο υπ’όψιν τους περιορισμούς της άνθρώπινης φύσης και της πραγματικότητας που ζούμε και ναι μεν να προτείνουμε αλλά να μην ξεχνάμε και να ενθαρρύνουμε τους γονείς γι’ αυτά που ήδη κάνουν. Η ουσία δεν είναι να αγαπούν πραγματικά το παιδί τους και να κάνουν ότι καλύτερο μπορούν γι’ αυτό; […]
Και για όσους απο εσάς είστε γονείς, είναι αρκετά βοηθητικό για σας και τα παιδιά σας να ενημερώνεστε αλλά από εκεί και πέρα, εγώ προσωπικά θα πρότεινα, να παίρνετε ότι ταιριάζει στον καθένα σας και να απορρίπτετε αυτά που δεν είναι σύμφωνα με τον χαρακτήρα σας, τα πιστεύω σας ή την δυναμική της οικογένειάς σας. Χωρίς ενοχές για το αν τα κάνετε όλα όπως πρέπει.
Δεν προσπαθώ να υποστηρίξω την αυθαιρεσία, αλλά την υπευθυνότητα στον τρόπο που προσφέρουμε αλλά και λαμβάνουμε τις πληροφορίες. Χωρίς να ξεχνάμε λοιπόν αυτό, θα ήθελα να υπενθυμίσω στους γονείς οτι δεν περιμένει κανείς απ’ αυτούς να είναι και ούτε χρειάζεται να είναι “υπερήρωες”. Απλά να νιώθουν πως είναι αρκετά καλοί.
