Δύο ακόμα ιστορίες
Η Έφη είναι σαρανταδύο ετών και ο λόγος που βρίσκεται σε ψυχοθεραπεία είναι οι φοβίες που έχει. Νιώθει ανασφάλεια και αγωνιά καθημερινά μη συμβεί κακό στα παιδιά της. Για παράδειγμα, δεν θα πάει να κοιμηθεί αν ο δεκαεπτάχρονος γιος της δεν επιστρέψει στο σπίτι. Τι σημαίνει αυτό; Παρασκευή και Σάββατο μπορεί να κοιμηθεί στις τέσσερις τα ξημερώματα στην καλύτερη περίπτωση και έξι στη χειρότερη. Τότε κόβει βόλτες στο μπαλκόνι, καθώς δεν την παίρνει ο ύπνος από τον φόβο μην πάθει τίποτα ο γιος της που οδηγεί μηχανάκι.
Στην ερώτησή μου, “με ποιον τρόπο το δικό σου ξενύχτι θα τον προφυλάξει;», η απάντηση ήταν ένας αναστεναγμός απόγνωσης. «Το ατύχημα μπορεί να συμβεί ακριβώς κάτω από το μπαλκόνι σου! Τί θα κάνεις; Καταλαβαίνεις ότι με αυτόν τον τρόπο δεν μπορείς να το αποτρέψεις;» Ένα δάκρυ κύλησε στο μάγουλό της. Ίσως ήταν σημάδι της ανημπόριας της να βρει μια απάντηση στο πώς θα προστατέψει αποτελεσματικά το παιδί της.
Τα πράγματα για την πενηνταπεντάχρονη Χριστίνα είναι ακόμη δυσκολότερα. Κάθε φορά πού ακούει σειρήνα ασθενοφόρου, τροχαίας ή πυροσβεστικής, παίρνει τηλέφωνο τα παιδιά της. Μόλις απαντήσουν, ησυχάζει.. Αν κάποιο δεν απαντήσει, αρχίζουν να τη ζώνουν οι σκέψεις. Αν μετά από πέντε—δέκα κλήσεις πού γίνονται περίπου ανα δύο λεπτά δεν λάβει απάντηση, τη ζώνουν τα φίδια. ‘Εχει συμβεί να πάρει κάποιες φορές το 100 για να ρωτήσει αν έγινε κάποιο σοβαρό ατύχημα. Μια φορά πού η απάντηση ήταν θετική, αλλά δεν ήξεραν την ταυτότητα των επιβαινόντων, έφυγε κατευθείαν για τα επείγοντα του Νοσοκομείου! “Ευτυχώς έχω δύο παιδιά, γιατρέ. Τί θα έκανα αν είχα πέντε;».
Παρόλο που καταλαβαίνει την υπερβολή του πράγματος, εντούτοις αδυνατεί να ελέγξει το άγχος και την αγωνία που την οδηγεί σε υπερβολικές αντιδράσεις.
Όπως παρατηρήσατε στα παραπάνω παραδείγματα πρωταγωνιστούν μητέρες. Ο λόγος ειναι ότι σχεδόν πάντα η σχέση μητέρας-παιδιού και όχι πατέρα-παιδιού εξακολουθεί να έχει χαρακτηριστικά σχέσης προσκόλλησης. Μόνο που τώρα δεν είναι το παιδί προσκολλημένο στη μαμά, όπως είναι φυσιολογικό να συμβαίνει στα πρώτα χρόνια της ζωής, αλλά η μαμά στο παιδί.
Η Ελληνίδα μάνα είναι συνήθως υπερπροστατευτική. Ένας λόγος είναι ότι φοβάται τα σχόλια του περιβάλλοντος. Φοβάται την αρνητική κριτική. Άλλος λόγος είναι ότι πίσω από αυτονόητα πράγματα βλέπει κινδύνους. Θα πιέσει το παιδί για το φαγητό, για τον ύπνο, για το διάβασμα, για το ντύσιμο. Στην πραγματικότητα μέσω της υπερπροστασίας προφυλάσσει τον εαυτό της από διάφορους φόβους. Προστατεύοντας το παιδί από πιθανούς κινδύνους, που πολλές φορές είναι μόνο στο μυαλό της, προστατεύει τον εαυτό της από το άγχος και την αγωνία. Τρίτος λόγος είναι ότι, αν η σχέση με τον άνδρα της δεν είναι ικανοποιητική, προσπαθεί να πάρει ικανοποίηση μέσα από τα παιδιά της. Ο άνδρας της συνήθως προσπαθεί να πάρει ικανοποίηση μέσα από τη δουλειά του. Ιδιαίτερα υπερπροσταευτικοί είναι οι γονείς που αποκτούν παιδί σε μεγάλη ηλικία και οι γονείς που έχουν ένα παιδί.
Ο μεγάλος βαθμός υπερπροστασίας δεν είναι ευθύνη μόνο της μητέρας, αλλά και του πατέρα, που δεν μπόρεσε με την ποιοτική παρουσία του την δυάδα να την κάνει τριάδα, καλλιεργώντας τη σχέση του με τη γυναίκα του και βοηθώντας έτσι παιδί και μάνα να αποδυναμώσουν τα νήματα της αλληλοεξάρτησης.
Ιάκωβος Θ. Μαρτίδης, “Πλάθοντας ευτυχισμένα παιδιά”
