Προχθές, στις 9 το πρωί, συνάντησα στον δρόµο μια γνωστή μου που τυγχάνει να κάνει το – ζηλευτό για την Ελλάδα της κρίσης – επάγγελμα της δασκάλας γιόγκα. Πήγαινε για μάθημα αεράτη, (φαινομενικά) ξεκούραστη και με μια καινούργια κουπ à la garçonne. Αυτά που μου είπε θρυμμάτισαν βιαίως το κάδρο: «Αν ήξερες τι έχω κάνει ήδη… Εχω μαγειρέψει, έχω ετοιμάσει τα τάπερ για το Ολοήμερο, έχω πάει τα δύο παιδιά στο σχολικό, έχω μαζέψει το σπίτι, πλήρωσα τρεις λογαριασμούς, έφτιαξα μαλλιά, ετοιμάστηκα… Μου αρέσει που κάποτε εμφανιζόμουν απίστευτα μπλαζέ απέναντι στις εργαζόμενες μαμάδες. Ελεγα: “Καλά, ένα παιδί έχεις, δεν χρειάζεται να κάνεις έτσι…”. Ειλικρινά σ’ το λέω, δεν είχα ιδέα».
Τη σκέφτηκα να μπαίνει σε λίγο στην τάξη με τις μαθήτριές της. Να χαμογελά και να ξεκινά το ζέσταμα σαν να έχει μόλις αφιχθεί από ένα χαλαρό πρωινό στο παριζιάνικο Café de la Paix με ζεστή σοκολάτα και μια νουβέλα του Γκυ ντε Μωπασσάν. Η δεινή μητέρα multitasker – ένας αγόγγυστος, ακαταπόνητος Τιραμόλα – σχεδόν ποτέ δεν αφήνει να φανεί στον χώρο της εργασίας της ο μόχθος (για τη διαχείριση πολλαπλών κρίσεων και αγγαρειών) στο παρασκήνιο.
Το ενδιαφέρον είναι ότι σε πείσµα των πλείστων σεξιστικών μύθων (και επίπονων αυτοακυρώσεων), η μητρότητα ανεβάζει στα ύψη ακόμη και την παραγωγικότητα στη δουλειά. Σύμφωνα με έρευνα της Ομοσπονδιακής Αποθεματικής Τράπεζας του Σεντ Λούις (2014), στο διάστημα μιας τριακονταετούς επαγγελματικής σταδιοδρομίας, οι γυναίκες που έχουν παιδιά εμφανίζουν εντυπωσιακά καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με εκείνες που δεν έχουν. Και επειδή η μέτρηση της παραγωγικότητας κατά τη διάρκεια του χρόνου δεν είναι απλή υπόθεση, οι επικεφαλής της έρευνας στράφηκαν στον ακαδημαϊκό χώρο, διεισδύοντας στον βίο 10.000 ακαδημαϊκών από τις οικονομικές επιστήμες (σαφώς μια προνομιούχος δημογραφική «υποομάδα» με PhD, σαφή οικογενειακό προγραμματισμό και ακριβοπληρωμένη νταντά, αλλά, παρ’ όλα αυτά, ενδεικτική τού τι συμβαίνει). Τις ρώτησαν, μεταξύ άλλων, για την οικογενειακή κατάστασή τους, πόσα παιδιά έχουν και πότε τα απέκτησαν, πόσες δημοσιεύσεις σε έγκριτες επιθεωρήσεις έχουν πετύχει κ.ο.κ. Το αποτέλεσμα ήταν αποστομωτικό. Σε όλα τα στάδια της καριέρας τους, οι γυναίκες με παιδιά αντεπεξέρχονταν πιο ικανοποιητικά από τις μη έχουσες παιδιά.
Τα στοιχεία αυτά είναι λίαν διδακτικά, παρά βεβαίως την επισήμανση για την πτώση που σημειώνει η παραγωγικότητα των μαμάδων με μικρά παιδιά (κατά μέσο όρο της τάξεως του 15%-17%), σε σχέση πάντα με τις άτεκνες. Και όμως, όπως θα πει στη «Washington Post» ο Κρίστιαν Ζίμερμαν, εκ των συντακτών της προαναφερθείσας έρευνας, οι γυναίκες κατορθώνουν να αναπληρώσουν τον χαμένο χρόνο και έδαφος: «Η απόκτηση μικρών παιδιών έχει σαφώς επίδραση επάνω σου. Όσο όμως περνάει ο καιρός, η επίδραση αυτή μοιάζει να αντιστρέφεται». Όπως γράφει η Τζένι Άντερσον στην ιστοσελίδα www.qz.com (σε ένα άρθρο με τίτλο «The Ultimate Efficiency Hack: Have Kids»): «Είναι μήνες ή και χρόνια που η παραγωγικότητά σου παθαίνει καθίζηση. Μετά όμως, όταν αναδυθείς από την αχλύ των πρώτων χρόνων ζωής των παιδιών σου, νιώθεις έτοιμη να διαχειριστείς ένα εκατομμύριο πράγματα. Αν μπορούσες να τρέξεις τα 5 χιλιόμετρα πριν από τα παιδιά, τώρα παίρνεις ανάσα για τρίαθλο».
Οι ειδικοί επιµένουν ότι πρέπει να μπει πλέον ένα stop τόσο στις μητρικές ενοχές (αισθάνομαι ανεπαρκής, αφού πρέπει να φύγω πιο νωρίς από τη δουλειά γιατί έχω ραντεβού με τον παιδίατρο / έχω να διοργανώσω ένα παιδικό πάρτι / έχω να βοηθήσω μια αγανακτισμένη προέφηβη με τις ασκήσεις της Φυσικής κ.ο.κ.) όσο και στη χρόνια εργοδοτική δυσανεξία στις μητέρες. Η εμπειρία της μητρότητας δεν σε καθιστά απλώς έναν άσο του multitasking και των σωματικών αντοχών στις πλέον αντίξοες συνθήκες. Σε χρίζει έναν παίκτη υψηλών απαιτήσεων που έχει την υπομονή και το grit (ψυχικό σθένος) να μπουκάρει στην αίθουσα συσκέψεων και να πάρει σώβρακα.
Γράφει η Λένα Παπαδημητρίου
