Ας ξεκινήσουμε με την αλήθεια: οι οθόνες είναι παντού. Στην κουζίνα, στο σαλόνι, στις τσάντες μας, ακόμα και στα μικροσκοπικά χέρια των παιδιών μας. Όταν έγινα μαμά, είχα την αυταπάτη ότι τα δικά μου παιδιά δεν θα κολλούσαν στις οθόνες. Θα διάβαζαν βιβλία, θα έπαιζαν με φυσικά υλικά, ίσως και να κατασκεύαζαν μια μηχανή του χρόνου από παλιά κουτιά. Η πραγματικότητα, φυσικά, με διέψευσε. Τα παιδιά μου λάτρευαν (και λατρεύουν) τα κινητά σαν να ήταν προέκταση των χεριών τους. Έτσι, βρέθηκα σε έναν αγώνα δρόμου για να βρω την περίφημη ισορροπία. Σήμερα, μοιράζομαι μαζί σου τι δοκίμασα – τα καλά, τα κακά και τα… γελοία.
Το «όχι οθόνες» πείραμα
Η πρώτη μου απόπειρα ήταν η πιο δραστική: απαγόρευση οθονών. «Από σήμερα, τέλος οι οθόνες!», ανακοίνωσα με το σθένος στρατηγού πριν από μάχη. Την πρώτη μέρα, τα παιδιά μου έπαιξαν. Έφτιαξαν πύργους, έκαναν παζλ, έσπασαν κάτι παιχνίδια (λεπτομέρειες). Τη δεύτερη μέρα, όμως, το σπίτι μετατράπηκε σε ζώνη πολέμου. «Μαμά, βαριέμαι!» και «Μαμά, όλοι οι φίλοι μου παίζουν Roblox!» ήταν τα μόνιμα ρεφρέν (του μεγάλου).
Το αποτέλεσμα: Κατέληξα να βάζω τα παιδιά με ακουστικά στο δικό μου κινητό για να έχω λίγη ησυχία. Η απαγόρευση κράτησε τρεις μέρες, αλλά μου έμαθε κάτι σημαντικό: οι οθόνες δεν είναι ο εχθρός. Η υπερβολή είναι.
Ο χρόνος με χρονόμετρο
Η επόμενη ιδέα ήταν να βάλω όρια. «Μισή ώρα την ημέρα οθόνες», δήλωσα με τη σιγουριά καθηγήτριας μαθηματικών. Έβαλα σε χρήση και ένα χρονόμετρο για να μην ξεφεύγουμε. Αρχικά, τα παιδιά (ο μεγάλος κυρίως) συμφώνησαν. «Μόνο μισή ώρα;» ρώτησαν, και νόμιζα ότι το είχα πετύχει. Σύντομα, όμως, έμαθα ότι δεν έχει σημασία πόσο χρόνο δίνεις, αλλά πώς τον διαχειρίζονται. Το αποτέλεσμα: Τα παιδιά περνούσαν τη μισή ώρα διαλέγοντας τι θα δουν. Όταν το χρονόμετρο χτυπούσε, τα νεύρα τους έφταναν στο ταβάνι. Έτσι, κατάλαβα ότι ο χρόνος δεν είναι η μόνη μεταβλητή. Χρειάζεται και ποιοτικό περιεχόμενο – αλλά ποιος αποφασίζει τι είναι «ποιοτικό»;
Εκπαιδευτικές εφαρμογές: Η μεγάλη αυταπάτη
Αποφάσισα, λοιπόν, να προσανατολιστώ στις εκπαιδευτικές εφαρμογές. Αγόρασα προγράμματα που υποσχέθηκαν ότι τα παιδιά μου θα μάθουν αριθμητική, γλώσσες, ακόμα και πώς να συνθέτουν μουσική.
Το αποτέλεσμα: Μετά από πέντε λεπτά, τα παιδιά μου είχαν βρει το κουμπί που μετατρέπει τα πάντα σε παιχνίδι. Αντί για αριθμούς, έκαναν αγώνες ταχύτητας. Αντί για γλώσσες, έψαχναν να ντύσουν ψηφιακούς ήρωες με κουστούμια. Κατάλαβα ότι καμία εφαρμογή, όσο καλή κι αν είναι, δεν μπορεί να υποκαταστήσει την πραγματική αλληλεπίδραση (ή να αφαιρέσει τις πανταχού παρούσες διαφημίσεις!!!).
Οι οικογενειακές οθόνες
Κάπου εκεί σκέφτηκα: «Γιατί να μη βλέπουμε μαζί;» Αποφασίσαμε να κάνουμε τις οθόνες οικογενειακή δραστηριότητα. Βλέπαμε παιδικές ταινίες, επιλέγαμε εκπαιδευτικά βίντεο, ακόμα και ντοκιμαντέρ για ζώα ή και γνωστούς youtubers που είχαν κάτι να πουν (δεν έχω ιδέα πώς τους μαθαίνουν τα παιδιά, αλλά εγώ από τον γιο έμαθα τους περισσότερους).
Το αποτέλεσμα: Αυτό δούλεψε – για λίγο. Το πρόβλημα; Δεν μπορούσα να είμαι πάντα διαθέσιμη. Όταν είχα δουλειά ή κουζίνα που έμοιαζε με πεδίο μάχης, τα παιδιά μου ζητούσαν την οθόνη «μόνα τους».
Η μέθοδος της “ανταλλαγής”
Η πιο πρόσφατη δοκιμή μου ήταν να συνδυάσω τις οθόνες με άλλες δραστηριότητες. Για κάθε 20 λεπτά που περνούσαν παίζοντας, ζωγραφίζοντας ή διαβάζοντας, κέρδιζαν 10 λεπτά στις οθόνες.
Το αποτέλεσμα: Αυτό είχε ενδιαφέρον. Τα παιδιά μου άρχισαν να βλέπουν το χρόνο εκτός οθονών σαν παιχνίδι. Φυσικά, υπήρχαν και γκρίνιες – «Μαμά, το διάβασμα δεν μετράει;» – αλλά η μέθοδος αυτή αποδείχτηκε πιο ισορροπημένη από τις προηγούμενες.
Το συμπέρασμα (μέχρι στιγμής)
Δεν υπάρχει μαγική λύση. Αυτό που δουλεύει για τη μία οικογένεια, μπορεί να αποτύχει στη δική σου. Το κλειδί είναι να είσαι ευέλικτη, να παρατηρείς τα παιδιά σου και να προσαρμόζεσαι.
Σήμερα, οι οθόνες έχουν τη θέση τους στη ζωή μας. Δεν είναι ο απόλυτος εχθρός, αλλά ούτε και το μαγικό εργαλείο. Είναι απλώς ένα κομμάτι του παζλ. Και, τελικά, το πιο σημαντικό είναι να δείχνουμε στα παιδιά σου πώς να χρησιμοποιούν την τεχνολογία με σεβασμό, ισορροπία και κριτική σκέψη.
Αν βρεις τη μαγική συνταγή, πες μου. Μέχρι τότε, θα συνεχίσω να δοκιμάζω, να αποτυγχάνω και να μαθαίνω – ακριβώς όπως και τα παιδιά μου.
