«Δεν έχει αυξηθεί το μπούλινγκ στα σχολεία;», «δεν έχει χαλάσει η εκπαίδευση;», «τι να κάνουμε με τη μικρή που τσιρίζει;», «έχουν αγριέψει οι εποχές, τα παιδιά μας κινδυνεύουν», είναι μερικές από τις φράσεις που άκουσα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού από γονείς με μικρά παιδιά, μόλις πληροφορούνταν την ιδιότητά μου. Είναι άξιον παρατήρησης, κάθε φορά που υπάρχει στην παρέα κάποιος ψυχολόγος οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να ανοιχτούν, να εξωτερικεύσουν τις σκέψεις τους και τους προβληματισμούς τους. Και είναι λογικό. Υπάρχει πολύ μεγάλη ανάγκη για στήριξη, κατανόηση, ένα αυτί να τα πεις, και μάλιστα ένα αυτί που νιώθεις ότι κάτι ξέρει παραπάνω από έναν απλό φίλο.
Αυτό δίνει πολλές φορές την αίσθηση και στους πάσης φύσεως ειδικούς μιας γιγαντωμένης ευθύνης ή και την αίσθηση της αυθεντίας. Οτι η ζωή πρέπει να βιωθεί ως μονόδρομος. Ή ότι τα ξέρουν όλα. Και αυτό μπορεί να γίνει επικίνδυνο.
Από την άλλη, αυτό που είναι έντονο πλέον είναι ότι οι άνθρωποι ανοίγουν σοβαρές συζητήσεις χωρίς να τις παίρνουν στα σοβαρά και χωρίς να θέλουν να μετακινηθούν. Τα παιδιά τους ως διά μαγείας ναι, εκείνοι όχι.
Είναι δύσκολο να είσαι γονιός. Πάντα ήταν. Παρότι οι τωρινοί γονείς διεκδικούν έναν μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας, λέγοντας γενικά και αόριστα, ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει. Φυσικά και έχουν αλλάξει. Αλλά και οι γονείς έχουν αλλάξει. Αυτό που δεν γίνεται αντικείμενο βαθύτερης κατανόησης είναι ότι το χρέος δεν είναι να μεγαλώσουμε μόνον παιδιά. Το χρέος μας είναι μεγαλώσουμε τους εαυτούς μας. Αυτό έχει αλλάξει συγκριτικά με τις προηγούμενες γενιές, οι οποίες όχι ότι κατόρθωναν πολλά πράγματα σε βάθος, άντεχαν όμως σε μεγαλύτερες πιέσεις και προσαρμόζονταν στη διευρυμένη πυρηνική οικογένεια τηρώντας θεσμούς και παραδόσεις. «Μα δεν είναι εγωιστικό να ασχολούμαι με μένα και όχι με το παιδί μου;», με ρώτησε μια νεαρή μητέρα. Αυτή είναι η μεγαλύτερη παρερμηνεία που γίνεται. Η έννοια «ασχολούμαι με τον εαυτό μου» φαντάζει σαν την επιστροφή σε μια ξέφρενη εφηβεία. Ενώ θα έπρεπε να γίνεται αντιληπτή ως τη μεγαλύτερη κληρονομιά που θα αφήσουμε στα παιδιά μας. Η στροφή στον εαυτό οφείλει να πολλαπλασιάζει τελικά τον χώρο για να μπουν μέσα τα μέλη του οικογένειας και όχι να αποκλείει τη δίοδο της επαφής. Αλλωστε, το παράδειγμα μορφώνει, και όχι η συμβουλή. Ολοι οι γονείς θέλουν αποδεδειγμένα το καλύτερο για το παιδί τους. Απλώς μερικές φορές, η αγάπη δεν είναι αρκετή.
Τι σημαίνει –πρακτικά– ασχολούμαι με τον εαυτό μου; Πόσα από τα ερωτήματα που ταλανίζουν τους γονείς αφορούν τους εαυτούς τους και όχι τα παιδιά τους; Γιατί φοβούνται τόσο πολύ κάποιοι γονείς και γιατί αναζητούν εχθρούς και όχι συμμάχους στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους; Πώς γίνεται να υπάρχει κακός δάσκαλος, κακός αστυνομικός, κακός παπάς, κακοί γείτονες, κακοί φίλοι και τελικά μόνον οι γονείς να μένουν ανεπηρέαστα καλοί; Πώς γίνεται να απαιτούν τα παιδιά τους να ακούν τις συμβουλές τους, τη στιγμή που οι περισσότεροι δεν αντέχουν να ακούσουν κάτι για τον εαυτό τους; Ποιος μας είπε ότι άπαξ και δημιουργήσαμε οικογένεια είμαστε και αρκετά ώριμοι ή και ικανοί για να διαχειριστούμε τα πάντα; Και πώς ζητάμε από τα παιδιά μας να μεγαλώσουν τη στιγμή που η μεγαλύτερη δυσκολία αυτής της κοινωνίας είναι να μεγαλώσει.
Μεγαλώνω δεν σημαίνει ψηλώνω. Μεγαλώνω σημαίνει αποκτώ επαφή με την ψυχική μου πραγματικότητα. Με τις δυσκολίες μου, τις αμφιθυμίες μου, τους παλιμπαιδισμούς μου, με τις λογικές και παράλογες ανάγκες μου. Με το παρελθόν μου.
Μεγαλώνω σημαίνει κόβω τον ομφάλιο λώρο. Δεν παίρνω χρήματα από τους γονείς μου στα 40 μου χρόνια, όση κρίση και εάν έχουμε. Δεν τους παίρνω τηλέφωνο κάθε ώρα για να μιλήσω για τα προβλήματά μου ούτε τους ζητώ συνέχεια να με ξελασπώνουν.
Μεγαλώνω σημαίνει αντιλαμβάνομαι ότι μπορεί να μην έχω τη ζωή που φαντάστηκα αλλά αυτή είναι η ζωή, και την παλεύω. Μεγαλώνω σημαίνει ζητώ συγγνώμη. Μεγαλώνω σημαίνει αποκτώ δική μου ζωή. Πραγματική. Δεν συνεχίζω τη ζωή των γονιών μου, δεν κλέβω τη ζωή των παιδιών μου, ούτε κληρονομώ τις συνήθειες του άντρα ή της γυναίκας μου, ούτε γινόμαστε όλοι μαζί ένας διαγενεαλογικός χυλός όπου το παιδί δεν ξέρει εάν η γιαγιά είναι μαμά και εάν η μαμά είναι το παιδί.
Μεγαλώνω σημαίνει αντιμετωπίζω κατάματα τη σεξουαλικότητά μου και τις ευθύνες μου. Χωρίς ενοχές αλλά και χωρίς να μας ανήκει ο κόσμος.
Δεν είναι τυχαίο που όταν μετατίθεται το βάρος από τα παιδιά στον εαυτό μας, οι περισσότεροι αλλάζουν κουβέντα. Διότι όπως γλαφυρά είπε και ένας μπαμπάς, «έλα, καλοκαίρι είναι, μη μας βάζεις δύσκολα».
Γράφει η Μαριαλένα Σπυροπούλου
