Πολλές φορές, η ύπαρξη, στην τάξη, ενός μαθητή με νοητική αναπηρία μπορεί να προκαλέσει άγχος, αλλά και μεγαλύτερο αίσθημα ευθύνης στον εκπαιδευτικό. Όμως, αυτή η περίπτωση θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως πρόκληση και όχι ως πρόβλημα. Αποτελεί μία ευκαιρία που θα προκαλέσει την επιστημονικότητά του και θα βοηθήσει στην εξέλιξη, όχι μόνο του παιδιού που αντιμετωπίζει δυσκολίες, αλλά και των παιδιών της τυπικής ανάπτυξης που βρίσκονται στην τάξη.
Αρχικά, οφείλει να μελετήσει προσεχτικά τον φάκελο του μαθητή και να δει από τη διάγνωση, όχι μόνο τις μαθησιακές δυσκολίες που αντιμετωπίζει, αλλά και τις δυσκολίες στη συμπεριφορά του. Πρώτα, θα πρέπει να προσεγγίσει το παιδί συναισθηματικά, να κερδίσει την εμπιστοσύνη του, και στη συνέχεια μαθησιακά. Μία συνάντηση με τους γονείς θα βοηθήσει σημαντικά σε αυτό, διότι θα δοθεί η ευκαιρία να μάθει τις συνήθειές του, όπως για παράδειγμα πώς αντιδρά στην επαφή με άλλα παιδιά, τι κάνει όταν δυσκολεύεται, πώς αντιδρά όταν του αρέσει κάτι ή δεν του αρέσει, εάν υπάρχει κάτι που το εκνευρίζει ή τον χαλαρώνει, εάν οι ίδιοι οι γονείς έχουν βρει τρόπους να τον ηρεμούν, όταν εκδηλώνει εκρήξεις θυμού. Αυτό θα βοηθήσει να αντιμετωπίζει έγκαιρα την επιθετικότητα που εκδηλώνει απέναντι στους συμμαθητές του, χωρίς να χάνεται η συνοχή της τάξης.
Αναμφίβολα, ένα πολύ βοηθητικό εργαλείο είναι ένα πρωτόκολλο παρατήρησης που, ειδικά τον πρώτο καιρό, θα πρέπει να κρατά, έτσι ώστε να παρατηρήσει πότε εμφανίζονται συγκεκριμένες αντιδράσεις και συμπεριφορές (πότε γίνεται επιθετικός, πότε χρησιμοποιεί απρεπές λεξιλόγιο). Επίσης, πότε υπάρχει θετική και πότε αρνητική ανταπόκριση στη μαθησιακή διαδικασία.
Επίσης, ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να λάβει υπόψη τα βασικά χαρακτηριστικά των ατόμων με νοητική υστέρηση, ώστε να επιλέξει τους τρόπους και τις μεθόδους που μπορεί να προσεγγίσει τον μαθητή.
Βασικά χαρακτηριστικά
- Παραμονή στο στάδιο της προλογικής σκέψης, (αντίστοιχα ηλικία 2-7 ετών τυπικής ανάπτυξης (Inhelder, 1963).
- Ελλείμματα στη μνήμη, στον ρυθμό μάθησης, στη διατήρηση της προσοχής, στη διατήρηση & γενίκευση δεξιοτήτων (DSM-V, 2013).
- Δυσκολία στην ανάκληση πληροφοριών, στις δεξιότητες της αυτοεξυπηρέτησης, αδυναμία αποκωδικοποίησης της συμπεριφοράς των άλλων & στη διαχείριση των συναισθημάτων τους (Bergeron & Floyd, 2006).
- Απογοήτευση, έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό τους (Fidler, Philofsky, Hepburn & Rogers, 2005)
Μέθοδοι προσέγγισης:
- Ανάλυση έργου (η δραστηριότητα που πρόκειται να μάθουν οι μαθητές πρέπει να αναλύεται σε χειρισμούς, μικρά βήματα π.χ. για την εκμάθηση της πρόσθεσης που ο Χρήστος δυσκολεύεται, επίσης, στη γραφή-ανάγνωση)
- Μοντελοποίηση., επίδειξη μέσω μίμησης & λεκτική καθοδήγηση σε κάθε βήμα
- Διόρθωση, ενθάρρυνση- επιβράβευση (έτσι ώστε ο μαθητής να μη βιώνει αίσθημα ματαίωσης)
- Γενίκευση δεξιοτήτων, αξιοποίηση της άμεσης εμπειρίας (π.χ. η χρήση εποπτικού υλικού & απτικών μέσων διδασκαλίας θα βοηθήσει τον μαθητή στην κατανόηση των βασικών όρων ζωής, γη, ήλιος, σχήματα κλπ)
- Μάθηση μέσω δοκιμής & πλάνης, προτροπή με λεκτικές οδηγίες, προβολή εικόνων κ.α.
Φυσικά, ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να θέτει μικρούς, ρεαλιστικούς και πραγματοποιήσιμους στόχους και να μην απογοητεύεται, όταν ο μαθητής δεν πετυχαίνει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Τέλος, θα ήταν καλό να διαμορφωθεί κατάλληλα ο χώρος της τάξης, αλλά και να ενημερωθούν οι συμμαθητές του παιδιού για την ιδιαιτερότητά του, έτσι ώστε η ένταξή του να γίνει με όσο το δυνατό πιο ομαλό τρόπο. Επίσης, οι ομαδικές εργασίες αναμφισβήτητα θα βοηθήσουν στη δημιουργία συνεργατικού κλίματος.
M.Ed. Ειδικής Αγωγής-M.Ed. Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων
