Είμαι μητέρα δυο αγοριών. Το ένα πάει στην Τετάρτη δημοτικού και το άλλο στην έκτη. Όπως κάθε γονιός διακρίνω κι εγώ τις ατελείωτες ελλείψεις στα δημόσια σχολεία εδώ και χρόνια. Και ίσως να μην μου φαίνονταν τόσο τραγικές τελικά, αν δεν υπήρχε το διαδίκτυο – ευτυχώς- και οι μαρτυρίες γονιών που είχαν την τύχη να μπορούν να ζήσουν την εμπειρία σχολικών συστημάτων που αποτελούν πρότυπα παγκοσμίως.
Γκουγκλάροντας και ψάχνοντας είδα ότι το Φιλανδικό σχολείο ακολουθούν ένα σύστημα που εμείς οι Έλληνες μπορεί και να “φοβόμασταν”, ίσως και να το χαρακτηρίζαμε “ασύδοτο”. Ωστόσο τα αποτελέσματά του, δείχνουν ότι κάτι κάνουν καλά εκεί έξω, όταν το δικό μας εκπαιδευτικό σύστημα μπουσουλά, από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου.
Η Φινλανδία βρίσκεται συνήθως στην κορυφή της κατάταξης των παγκόσμιων συστημάτων εκπαίδευσης. Είναι διάσημη για το γεγονός πως δεν υπάρχουν συστήματα ζωνών και όλοι οι μαθητές, ανεξάρτητα από τις ικανότητές τους, διδάσκονται στις ίδιες τάξεις. Ως αποτέλεσμα, το χάσμα μεταξύ των πιο αδύναμων και των καλύτερων μαθητών είναι το μικρότερο στον κόσμο.
Οι Φινλανδοί αρχίζουν το σχολείο στα 7 τους χρόνια, και αποφοιτούν στην ηλικία των 16. Αφιερώνουν λιγότερο χρόνο στη μελέτη (περιττό να πούμε ότι δεν ξέρουν τι θα πει φροντιστήριο) –κι επομένως παίζουν περισσότερο– αγχώνονται πολύ λιγότερο καθώς δίνουν ελάχιστες εξετάσεις στις οποίες εξίσου ελάχιστη σημασία αποδίδεται, μετέχουν ενεργητικά σε ένα ανοιχτό, διαδραστικό μαθησιακό περιβάλλον που δίνει έμφαση στη συνεργασία και τη δικαιοσύνη.
Το σχολείο τους είναι ένα όμορφο, «ζεστό» περιβάλλον που θυμίζει οικογένεια, για παράδειγμα, αφήνουν τα παπούτσια τους στην είσοδο και προσφωνούν τους δασκάλους τους με το μικρό τους όνομα. Τελικά μορφώνονται, με την ουσιαστική έννοια του όρου, ως άνθρωποι κι ως πολίτες, ενώ ταυτόχρονα αποκτούν όλες εκείνες τις δεξιότητες που θα τους φανούν χρήσιμες στη ζωή τους.
Στο φινλανδικό σχολείο ακόμα…
- Όλα είναι δωρεάν. Η φινλανδική εκπαίδευση είναι δωρεάν, όπως και όλα τα υπόλοιπα- το μεσημεριανό, οι εκδρομές και όλα τα σχολικά είδη. Αν οι μαθητές ζουν 2 χιλιόμετρα μακριά από το σχολείο υπάρχει ειδικό λεωφορείο για να τους μεταφέρει από και προς αυτό. Όλα τα έξοδα καλύπτονται από το κράτος. Περισσότερο από το 12,2% του συνολικού προϋπολογισμού της χώρας προορίζεται για την εκπαίδευση.
- Ακολουθείται ατομική προσέγγιση σε κάθε μαθητή. Εδώ κάθε μαθητής μπορεί να επιτελέσει καθήκοντα διαφορετικής πολυπλοκότητας, ανάλογα με τις ικανότητές του. Παιδιά με διαφορετικές πνευματικές και σωματικές ικανότητες διαβάζουν μαζί. Αν ένας μαθητής δεν μπορεί να κάνει κάτι, οι καθηγητές κανονίζουν ένα ξεχωριστό μάθημα μόνο για εκείνον. Επίσης, υπάρχουν και άλλα μαθήματα, όπως άλλες μητρικές γλώσσες.
- Οι βαθμοί ανακοινώνονται μόνο στον μαθητή. Το βαθμολογικό σύστημα στην Φινλανδία έχει 10 βαθμούς. Ωστόσο, δεν υπάρχουν βαθμοί στα σχολεία μέχρι την 3η δημοτικού. Από την 3η δημοτικού μέχρι την 1η γυμνασίου οι βαθμοί είναι προφορικοί και ξεκινάνε από το «μπορείς και καλύτερα» μέχρι το «τέλεια.» Μόνο οι μαθητές γνωρίζουν τους βαθμούς τους. Οι βαθμοί χρησιμοποιούνται για να παρακινήσουν τα παιδιά να μαθαίνουν καλύτερα.
- Κατά την διάρκεια του μαθήματος, οι μαθητές μπορούν να κάθονται σε καναπέ ή στο πάτωμα. Τα παιδιά δεν είναι υποχρεωμένα να κάθονται στο θρανίο τους. Μπορούν να κάτσουν στον καναπέ ή στο πάτωμα, αν νιώθουν άνετα. Αν ο καιρός είναι καλός, το μάθημα μπορεί να γίνει και σε εξωτερικό χώρο ή σε ειδικά παγκάκια που είναι τοποθετημένα σε αμφιθεατρικό σχήμα.
- Τα μαθήματα για το σπίτι είναι πολύ λίγα. Οι δάσκαλοι στην Φινλανδία ξέρουν, ότι οι μαθητές χρειάζονται ξεκούραση και χρόνο για να περάσουν με την οικογένειά τους. Τα μαθήματα για το σπίτι καταλαμβάνουν πολύ λίγο χρόνο και μπορεί να είναι πολύ ενδιαφέροντα. Για παράδειγμα, στο μάθημα της ιστορίας μπορεί να ζητηθεί από έναν μαθητή να πάρει συνέντευξη από την γιαγιά του για να μάθει πως ήταν η ζωή το 1950.
- Δεν υπάρχουν εξετάσεις. Οι δάσκαλοι στην Φινλανδία λένε «Κάποιος πρέπει να είναι προετοιμασμένος είτε για την ζωή, είτε για εξετάσεις. Διαλέγουμε το πρώτο.» Γι’ αυτό ακριβώς δεν υπάρχουν καθόλου εξετάσεις στο Φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα.
- Μία από τις νέες κατευθύνσεις του φινλανδικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι η μάθηση βασισμένη σε φαινόμενα. Αντί για μαθήματα, υπάρχουν τμήματα διάρκειας 6 εβδομάδων όπου οι μαθητές μελετούν ένα θέμα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Για παράδειγμα, το θέμα των προσφύγων εξετάζεται από άποψη γεωγραφίας, ιστορίας και πολιτισμού.
- Έχουν τα μεγαλύτερα διαλείμματα στον κόσμο. Όσο ενδιαφέρον και αν είναι ένα μάθημα, οι μαθητές πάντα χρειάζονται διάλειμμα. Τα παιδιά στην Φινλανδία κάνουν ένα 15λεπτο διάλειμμα μετά από κάθε 45λεπτο μάθημα.
- Οι μαθητές διδάσκονται όσα θα χρειαστούν στην ζωή τους. Στα μαθήματα κολύμβησης μαθαίνουν πως να αναγνωρίζουν τις ενδείξεις, ότι κάποιος πνίγεται. Επίσης, δίνεται μεγάλη έμφαση στην φροντίδα του περιβάλλοντος. Ο σημαντικότερος στόχος είναι να μάθουν να προσαρμόζονται σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς.
- Οι μαθητές διαλέγουν μόνοι τους τι θα φάνε. Το φαγητό στην Φινλανδία έχει μεγάλη ποικιλία και είναι δωρεάν. Το μενού ανακοινώνεται στην ιστοσελίδα του σχολείου ένα μήνα πριν, ώστε οι μαθητές να μπορούν να βάλουν στην κάρτα τους αυτά που τους αρέσουν και θέλουν να φάνε.
Επιμέλεια Λίνα Παπαδοπούλου
