Η εκπαίδευση για τη λήψη καλών αποφάσεων βοηθά τα παιδιά να γίνουν πιο ανεξάρτητα και υπεύθυνα. Δείτε πώς να βοηθήσετε το παιδί σας να παίρνει σωστές αποφάσεις αλλά και σε ποιες αποφάσεις έχει λόγο και σε ποιες όχι.
Όπως οι ενήλικες έτσι και τα παιδιά χρειάζεται να παίρνουν αποφάσεις κάθε μέρα! Ο βαθμός συμμετοχής σε μία απόφαση εξαρτάται πάντοτε από την ηλικία, τις ανάγκες και τις δυνατότητες του παιδιού. Τα μικρά παιδιά επιλέγουν ποια παιχνίδια θα παίξουν ή δεν θα παίξουν, ποια βιβλία θα διαβάσουν ή ποιες παιδικές εκπομπές θα παρακολουθήσουν.
Καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά παίρνουν πιο σοβαρές αποφάσεις που συχνά αφορούν την οικογένειά τους, τους φίλους τους και τα μαθήματά τους. Οι αποφάσεις που παίρνουν τα παιδιά επηρεάζουν την ψυχική τους υγεία και ευημερία, τις σχέσεις τους αλλά και την επιτυχία τους.
Πώς αναπτύσσονται οι δεξιότητες λήψης αποφάσεων
Τα παιδιά μαθαίνουν σταδιακά τις δεξιότητες λήψης αποφάσεων και επηρεάζονται από τις προσδοκίες των γονιών τους και τις αξίες που μαθαίνουν από το περιβάλλον τους. Τα βασικά προσόντα που πρέπει να αναπτύξουν τα παιδιά για τη λήψη αποφάσεων είναι τα εξής:
Να προσδιορίσουν πότε πρέπει να ληφθεί μια απόφαση.
Να έχουν υπόψην τους πιθανές εναλλακτικές αλλά και τις συνέπειες της απόφασής τους.
Να αξιολογούν τις επιλογές και να επιλέγουν τις σωστές στρατηγικές.
Όταν το παιδί μαθαίνει να εξετάζει προσεκτικά την κατάσταση και να ζυγίζει τις επιλογές, προτού πάρει μια απόφαση το βοηθά να παίρνει τις καλύτερες αποφάσεις. Επιπλέον καταλαβαίνει και λαμβάνει υπόψη του τις απόψεις των άλλων, όταν παίρνει αποφάσεις που επηρεάζουν τους άλλους.
Πώς να βοηθήσετε το παιδί σας να παίρνει σωστές αποφάσεις
Επιτρέψτε του να κάνει επιλογές
Εάν εμπιστεύεστε το παιδί και αναγνωρίζετε την ικανότητά του να σκέφτεται και να αποφασίζει, ενισχύετε την αυτοπεποίθησή του και το βοηθάτε να αναπτύξει μια από τις πιο σημαντικές μελλοντικές του δεξιότητες! Δίνετε την ευκαιρία στα παιδιά να κάνουν επιλογές γιατί αυτό ενισχύει το αίσθημα της ευθύνης. Είναι σημαντικό κάποιες επιλογές να είναι δικές τους, οπότε δίνετέ τους επιλογές, όχι περισσότερες από δύο κάθε φορά.
Εξηγήστε του ότι υπάρχουν διαβαθμίσεις
Εξηγήστε στο παιδί ότι υπάρχουν διαβαθμίσεις στις αποφάσεις. Κάποιες αποφάσεις είναι μικρές και πρέπει να παίρνονται γρήγορα, όπως π.χ. τι σνακ θα πάρει στο σχολείο. Υπάρχουν οι μεσαίες, όπως τι βιβλίο θα διαλέξει και μεγαλύτερες όπως τι άθλημα θα επιλέξει.
Βοηθήστε το να κατανοήσει τις συνέπειες των επιλογών του
Εξηγήστε του ότι κάθε επιλογή έχει τα συν και τα πλην. Μερικές επιλογές έχουν άμεσα οφέλη, κάποιες άλλες πιο έμμεσα. Σε κάποιες επιλογές αποκλείονται κάποια πρόσωπα, σε άλλες συμμετέχουν. Το να καταλάβει το παιδί τις συνέπειες θα το βοηθήσει να μάθει να περιορίζει το εύρος των αποδεκτών επιλογών.
Κάντε του τις σωστές ερωτήσεις
Κάνοντάς του ανοιχτές ερωτήσεις, βοηθάτε το παιδί να σκεφτεί τους λόγους για τους οποίους θα αποφασίσει μια συγκεκριμένη επιλογή. Αυτές το βοηθούν να μάθει πώς να αξιολογεί τις επιλογές του και να σκέπτεται τις συνέπειες. Κάποιες καλές ερωτήσεις είναι: “Γιατί πιστεύεις ότι αυτή είναι η καλύτερη επιλογή;”, “Είσαι σίγουρος ότι θα είσαι ευχαριστημένος με αυτήν την επιλογή;”
Ενθαρρύνετέ το να θέτει εφικτούς στόχους
Οι στόχοι βοηθούν το παιδί να κατανοήσει τη σχέση μεταξύ λήψης αποφάσεων και ανάληψης δράσης. Είναι σημαντικό οι στόχοι να είναι εφικτοί και να παρέχουν κίνητρα στο παιδί. Επιπλέον, τα απαραίτητα βήματα για την επίτευξη των στόχων πρέπει να είναι συγκεκριμένα και αρκετά μικρά ώστε να μπορεί να τα διαχειριστεί. Οι κατάλληλοι στόχοι για τα παιδιά που θα τα βοηθήσει να επιλέξουν περιλαμβάνουν την ανάπτυξη μιας νέας δεξιότητας (π.χ. να παίζουν σκάκι, να μάθουν κολύμβηση), τη βελτίωση των σχολικών επιδόσεων ή την αποταμίευση χρημάτων για να εξοικονομήσει χρήματα για κάτι ξεχωριστό.
Συζητάτε μαζί του και για τις δικές σας αποφάσεις
Ενθαρρύνετε το παιδί να συμμετέχει και στις δικές σας αποφάσεις. Για παράδειγμα ρωτήστε το: “Προσπαθώ να αποφασίσω αν θα πρέπει να πάω σε μια τάξη χορού ή να πάω στο γυμναστήριο για να γυμναστώ. Ποια είναι η γνώμη σου;” Μιλήστε για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε επιλογής, ώστε το παιδί σας να μάθει πώς να αξιολογεί προσεκτικά τις διαφορετικές επιλογές.
Μην αφήνετε το παιδί να κάνει ό,τι θέλει αλλά μην παρεμβαίνετε
Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν μπορούν να παίρνουν μόνα τους κάποιες αποφάσεις αλλά μην παρεμβαίνετε πολύ σε θέματα όπως π.χ. ποια εξωσχολική δραστηριότητα θα τα κάνει ευτυχισμένα. Επίσης, μη λύνετε τα δικά τους προβλήματα. Πολύ συχνά, οι γονείς θέλοντας να διορθώσουν τα λάθη των παιδιών, παρεμβαίνουν για να τα λύσουν. Έτσι όμως τα παιδιά δε μαθαίνουν στη διαδικασία της λήψης. Από την άλλη, το να αφήνετε το παιδί να αποφασίσει π.χ. πού θα πάτε διακοπές, του δίνει περισσότερη δύναμη από αυτήν που μπορεί να χειριστεί. Μάθετε στο παιδί τα όριά του, ενθαρρύνετέ το στο να αποφασίζει αλλά έχετε πάντα υπόψη σας ότι κάποιες αποφάσεις είναι καθαρά δική σας ευθύνη.
