Για ορισμένους γονείς, η λέξη «ανταγωνισμός» είναι… βαριά. Όχι μόνο επειδή ασκεί μεγάλη πίεση στα παιδιά για να αποδείξουν ότι είναι πρώτα και καλύτερα αλλά επειδή προκαλεί άγχος και αίσθημα ματαίωσης στα παιδιά, αν δεν κερδίσουν. Για να προστατεύσουν τα παιδιά από την απογοήτευση και τη ματαίωση, πολλοί γονείς, αποφεύγουν τελείως τον ανταγωνισμό. Οι ειδικοί στην ανάπτυξη των παιδιών όμως επισημαίνουν ότι ένας μικρός υγιής ανταγωνισμός μπορεί να είναι καλός για τα παιδιά. Εκτός του ότι μαθαίνουν να διαχειρίζονται τις νίκες και τις ήττες, τα βοηθά να αναπτύξουν σημαντικές δεξιότητες που θα χρησιμοποιήσουν αργότερα στην ενήλικη ζωή, όπως η επιμονή, η σπουδαιότητα να παίζει κάποιος με κανόνες και η προσήλωση στον στόχο.
Εάν τα παιδιά ανταγωνίζονται με υγιή τρόπο, μπορεί:
- να συμμετάσχουν ξανά στη δραστηριότητα,
- να μάθουν να κερδίζουν και να χάνουν,
- να μάθουν νέες δεξιότητες και να βελτιωθούν,
- αυξήσουν την αυτοεκτίμησή τους
Εάν τα παιδιά είναι υπερβολικά ανταγωνιστικά, μπορεί:
- να καυχιούνται, να μη σέβονται τους αντιπάλους τους, να κλέβουν προκειμένου να κερδίσουν,
- να μη θέλουν να συμμετάσχουν στη δραστηριότητα ή να παραιτούνται,
- να εμφανίσουν σημάδια κατάθλιψης, άγχους, δυσκολία στον ύπνο ή απώλεια όρεξης,
- να βιώνουν έντονο στρες,
- η πιθανή αποτυχία ή η ήττα να τους μειώνει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση.
Με τον υγιή ανταγωνισμό τα παιδιά
Αποκτούν δεξιότητες
«Ο ανταγωνισμός μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να μάθουν ότι δεν είναι πάντα τα καλύτερα ή τα πιο επιτυχημένα, αλλά μάλλον εκείνα που εργάζονται σκληρά και αφοσιώνονται σε αυτό που κάνουν» εξηγεί η ψυχολόγος Ειρήνη Γιαννόπαπα, MSc XXX. «Επιπλέον, τα παιδιά που ανταγωνίζονται αποκτούν βασικές κοινωνικές δεξιότητες μέσω της αλληλεπίδρασης με τα άλλα παιδιά, ενώ παράλληλα μαθαίνουν την αξία της σκληρής προσπάθειας και αναπτύσσουν την αυτοεκτίμηση και την αποτελεσματικότητά τους».
Αποκτούν ομαδικό πνεύμα
Το παιδί μαθαίνει πώς να παίξει ομαδικά. «Πολλοί ομαδικοί αγώνες διδάσκουν στα παιδιά πώς να λύσουν το πρόβλημα ως ομάδα και πώς να συνεργάζονται για το κοινό καλό της ομάδας», λέει η ειδικός. Το μυστικό είναι να διασφαλιστεί ότι προάγεται ο εποικοδομητικός και υγιής ανταγωνισμός.
Πώς να ενθαρρύνετε τον υγιή ανταγωνισμό
Μάθετε στο παιδί να σκεφτεται με θετικό τρόπο τον ανταγωνισμό
Το να χάσει ένα παιχνίδι ή να αποτύχει να πάρει ένα βραβείο δεν είναι εύκολη υπόθεση για κανέναν. Ενθαρρύνετε ωστόσο να δουν θετικά τον ανταγωνισμό. Μέσω του ανταγωνισμού τα παιδιά μπορούν να ανακαλύψουν τις ικανότητες και τα όριά τους, να θέσουν στόχους, να χειριστούν την αποτυχία, να εφαρμόσουν κανόνες και να διδαχθούν την ευγενή άμιλλα.
Μην βάζετε ταμπέλες
Λέξεις όπως “ο καλύτερος” ή “ο ομορφότερος”, μπορεί να κάνει τα παιδιά να πιστέψουν ότι λόγω των υψηλών επιδόσεων και της πρωτιάς τα αγαπάτε. Επίσης λέξεις του υπερθετικού βαθμού μπορεί να προκαλέσουν συναισθήματα ζήλιας και αντιπαλότητας ανάμεσα στα αδέρφια. Είναι αλλιώς να πείτε σε ένα παιδί “Μπράβο, δούλεψες πολύ καλά” και αλλιώς να πείτε “Μπράβο, μόνον εσύ είσαι ο καλύτερος!”.
Ενθαρρύνετε την προσπάθεια
Τα παιδιά χρειάζεται να μάθουν την αξία της προσπάθειας δίνοντας τον καλύτερο εαυτό τους. Διδάξετε στα παιδιά τη διαφορά μεταξύ του να επιτύχουν σε κάτι που κάνουν, από το να κερδίζουν με κάθε κόστος. Δίνετε έμφαση στην προσπάθειά τους ανεξαρτήτως αποτελέσματος, και ενθαρρύνετέ τα να αντιμετωπίζουν την αποτυχία ως μια προσωρινή κατάσταση που με διαφορετικό χειρισμό μπορεί να ξεπεραστεί.
Βάλτε όρια
Διδάξτε στα παιδιά ότι οφείλουν να σέβονται τους άλλους και τονίστε τους ότι ο υγιής ανταγωνισμός πρέπει να έχει όρια. Είναι ανεπίτρεπτο το παιδί να αντιμετωπίζει τους συμμαθητές ή συμπαίκτες του ως εμπόδια που πρέπει με κάθε τρόπο να υπερνικήσει.
