Η σχέση ενός παιδιού με τον ύπνο είναι μια συμπεριφορά που μαθαίνεται από τους γονείς. Αν το παιδί σας δεν έχει μάθει να κοιμάται μόνο του αντιστέκεται στις όποιες προσπάθειές σας, γι΄αυτό η εκπαίδευση πρέπει να ξεκινά νωρίς, εφόσον είναι έτοιμο.
Δεν πάει για ύπνο. Δεν κοιμάται μόνο του. Ξυπνάει τη νύχτα και σας αποζητά. Οποιαδήποτε από αυτά τα σενάρια σας είναι γνωστά. Σύμφωνα με το Εθνικό Ίδρυμα Ύπνου, σχεδόν τα δύο τρίτα των γονέων αναφέρουν κάποιο πρόβλημα που σχετίζεται με τον ύπνο των παιδιών τους τουλάχιστον μερικές φορές την εβδομάδα. Οι δυσκολίες στον ύπνο αποτελούν μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξης όλων των παιδιών. Εμφανίζονται σε παιδιά ηλικίας από 18 μηνών μέχρι 6 χρόνων. Αυτό συμβαίνει, γιατί σε αυτή την ηλικία εμφανίζονται τα πρώτα όνειρα, τα οποία προκαλούν άγχος ή φόβο.
Πώς να βάλετε το παιδί σας για ύπνο
1 Φτιάξτε (το) περιβάλλον
Πολλά νήπια αρνούνται τον μεσημεριανό ύπνο επειδή φοβούνται ότι θα χάσουν τη διασκέδαση και το παιχνίδι ή θέλουν να μοιάσουν στα μεγάλα παιδιά. Όμως μερικές φορές όταν ένα παιδί νιώθει υπνηλία και κουρασμένο επαναστατεί στην ιδέα του ύπνου, επειδή δεν μπορεί να το διαχειριστεί. Υπάρχουν ωστόσο κάποια καλά νέα: έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Pediatrics δείχνει ότι το περιβάλλον παίζει μεγάλο ρόλο στις συνήθειες του ύπνου των παιδιών. Επομένως επιλέξτε απαλά χρώματα για το δωμάτιο του παιδιού, βάζετε απαλή μουσική το βράδυ ή αφήνετε ένα φωτάκι ανοιχτό που θα έχετε διαλέξει μαζί του. Ρυθμίστε τη θερμοκρασία του δωματίου, να μην ξεπερνά τους 20 βαθμούς. Επίσης, μην το εξαντλείτε κατά τη διάρκεια της μέρας ελπίζοντας ότι έτσι θα κοιμηθεί πιο εύκολα το βράδυ. Αντίθετα, θα νιώθει υπερδιέγερση και συνεπώς θα έχει ανήσυχο ύπνο.
2 Ακολουθήστε μία ρουτίνα
Μερικά παιδιά κοιμούνται μια χαρά εφ’όσον είστε κολλημένα στο πλευρό σας. Το σκοτάδι είναι το άγνωστο για τα παιδιά. Επομένως είναι φυσιολογικό να θέλουν τους ανθρώπους που αγαπούν μαζί τους, για να αισθάνονται ασφαλή. Όμως η παρουσία σας δε βοηθά στο να μάθει το παιδί να κοιμάται μόνο του. Δεν είναι μόνο ότι εξαντλεί εσάς αλλά μπορεί επίσης να ρίχνει την αυτοεκτίμηση του παιδιού σας και να μη το οδηγεί στην αυτονομία. Για να ετοιμάσετε το παιδί να κοιμηθεί μόνο του ξεκινήστε σταδιακά. Πριν έρθει η ώρα του ύπνου φροντίστε να υπάρχει προειδοποίηση π.χ. «σε λίγο θα πάμε για ύπνο» και ακολουθήστε μία ρουτίνα: κλείνει η τηλεόραση, χαμηλώνουν τα φώτα, πίνει το γάλα του, πλένει τα δόντια του, ξαπλώνει στο κρεβάτι του, η μαμά διαβάζει ένα παραμύθι, κοιμάται. Φροντίστε επίσης να υπάρχει σταθερό ωράριο ύπνου. Αν το παιδί προσπαθεί να μεταθέτει όλο και πιο αργά την ώρα του ύπνου, επαναφέρετε την κανονική ώρα σταδιακά.
3 Μειώστε την χρήση της τεχνολογίας
Αν το παιδί σας δεν μπορεί να αποκοιμηθεί σε μια λογική ώρα, βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχει άγχος, κατάθλιψη, ή άλλη κατάσταση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αϋπνία. Αν έχει πάρα πολλές εξωσχολικές δραστηριότητες επίσης μπορεί να μη το βοηθούν να ηρεμήσει. Επιπλέον, το ότι παίζει κάποια ηλεκτρονικά παιχνίδια αυτό δε σημαίνει ότι ξεκουράζεται. Η έρευνα έχει δείξει ότι όταν τα παιδιά παρακολουθούν τηλεόραση, παίζουν video games ή χρησιμοποιούν τον υπολογιστή λίγο πριν κοιμηθούν είναι πιο δύσκολο να αποκοιμηθούν. Έτσι καθορίστε μία ώρα για ενασχόληση με αυτά τα παιχνίδια αλλά τουλάχιστον μία με δύο ώρες πριν τα φώτα κλείσουν για ύπνο.
4 Μη χρησιμοποιείτε τον ύπνο ως τιμωρία
Ο ύπνος είναι για το παιδί μια «υποχρέωση» που το αναγκάζει να σταματήσει το παιχνίδι και να αποχωριστεί εσάς -κι αυτό δεν το ενθουσιάζει καθόλου. Αλλά αν αντιμετωπίζετε τον ύπνο ως τιμωρία τα πράγματα θα είναι ακόμη χειρότερα για το παιδί. Φροντίστε να του εξηγήσετε ότι ο ύπνος είναι σημαντικός γιατί το βοηθά να γίνει πιο έξυπνο, πιο δημιουργικό, να μεγαλώσει και να γίνει πιο δυνατό. Επίσης, εξηγήστε του ότι το να πηγαίνει για ύπνο μια συγκεκριμένη ώρα δεν είναι τιμωρία αλλά ανάγκη για τον οργανισμό του.
5 Εξετάστε μήπως βιώνει άγχος αποχωρισμού
Αν το παιδί σας δυσκολεύεται να συνηθίσει μια καλή ρουτίνα βραδινού ύπνου ίσως βιώνει άγχος αποχωρισμού. Το αίσθημα του αποχωρισμού του από εσάς χιεροτερεύει με όλες τις νέες δεξιότητες που διαρκώς αποκτά. Παρότι το περπάτημα και η ομιλία αποδεικνύουν την αυξανόμενη ανεξαρτησία του, του θυμίζουν επίσης έντονα πόσο χωριστά είστε ο ένας από τον άλλον. Αν το παιδί δείχνει καλά κατά τη διάρκεια της ημέρας τότε ίσως απλώς χρειάζεται λίγο επιπλέον χρόνο μαζί σας πριν από το βραδινό του ύπνο. Πάρτε το αγκαλιά, μιλήστε του για λίγο αλλά μην πέσετε στην παγίδα να μείνετε μαζί του ώσπου να αποκοιμηθεί. Αν το παιδί είναι κολλημένο πάνω σας όλη την ημέρα, τότε το πρόβλημα μπορεί να είναι το άγχος του αποχωρισμού. Η καλύτερη λύση είναι το αντιμετωπίσετε τις ώρες που είναι ξύπνιο. Φροντίστε να του το λέτε πάντα όταν πρόκειται να φύγετε από το δώματιο. Επίσης, μην παίζετε στο δώματιό του, γιατί δεν θα το θεωρεί δικό του χώρο.
6 Να είστε συνεπείς στα όρια που βάζετε
Αν τη μία μέρα μένετε στο δωμάτιό του, την επόμενη κοιμάστε μαζί του και μετά το στέλνετε για ύπνο μόνο του μην περιμένετε να κοιμηθεί χωρίς γκρίνια και κλάματα. Το να κοιμάστε καθημερινά με το παιδί σας καλύπτοντας δικές σας ανάγκες (π.χ. συντροφιά, εξάρτηση) ή να πιστεύετε ότι έτσι καλύπτετε τις ανάγκες του παιδιού που δεν καλύπτονται μέσα στην ημέρα (π.χ. φροντίδα, ποιοτικό χρόνο, φόβους, εγγύτητα) είναι κάτι που θα πρέπει να εξετάσετε πολύ σοβάρα. Αν θέλετε πραγματικά το παιδί σας να κοιμάται μόνο του θα πρέπει πρώτα εσείς να κάνετε ένα βήμα προς την αυτονομία. Επίσης, μην πιάνετε κουβέντα με το παιδί (αν του δώσετε την ευκαιρία να αρχίσει να διαπραγματεύεται μαζί σας θα την εκμεταλλευτεί αμέσως) και μην φτάσετε στο σημείο να πείτε «ας κάνει ό,τι θέλει. αρκεί να ησυχάσω» αφήνοντας το να θρονιαστεί στην αγκαλιά σας και να δει τηλεόραση άλλη μισή ώρα μαζί σας. Αν υποχωρήσετε έστω και μία φορά, το παιδί δεν θα σας αφήσει ποτέ να το ξεχάσετε. Έχετε κοινή γραμμή με τον/τη σύζυγό σας και ξεκάθαρα όρια.
