Το ντοκιμαντέρ «Χρήστος, το τελευταίο παιδί» της Τζούλια Αμάτι που προβάλλεται από τις 21 Απριλίου στις κινηματογραφικές αίθουσες έφερε στο προσκήνιο τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μαθητές σε απομακρυσμένα σχολεία της Ελλάδας.
Η σκηνοθέτις που περνούσε τα καλοκαίρια με τον πατέρα της στα Δωδεκάνησα, εμπνεύστηκε από την ιστορία του Χρήστου, του μοναδικού παιδιού που ζει και πηγαίνει σχολείο στους Αρκιούς αλλά και της Μαρίας, της αφοσιωμένης εκπαιδευτικού που έβαλε ως στόχο ζωής της τη συνέχιση της εκπαίδευσης του Χρήστου και μετά το Δημοτικό.
Στο ντοκιμαντέρ βλέπουμε την καθημερινότητα του Χρήστου στο νησί αλλά και την αγάπη του για το σχολείο. Πηγαίνει στην έκτη Δημοτικού αλλά για να συνεχίσει στο Γυμνάσιο πρέπει να εγκαταλείψει τους Αρκιούς και να μετακομίσει σε ένα μεγαλύτερο νησί. Η οικογένεια του δεν μπορεί να αντέξει το κόστος και ο πατέρας του θέλει να τον κάνει βοσκό. Η δασκάλα του αντίθετα είναι αποφασισμένη να βρει λύση για να συνεχίσει το σχολείο.
Η ταινία έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο τμήμα Giornate degli Autori του Φεστιβάλ Βενετίας, ενώ απέσπασε τα βραβεία FIPRESCI, ΕΡΤ και Νεότητας των Φοιτητών Πανεπιστημίων Θεσσαλονίκης στο 25ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Πλέον αναμένεται και η πρεμιέρα της στην Αμερική.
Η Τζούλια Αμάτι μίλησε στο TheMamagers.gr για τον αγώνα του Χρήστου και της Μαρίας αλλά και το ζήτημα της εκπαίδευσης των παιδιών στα απομακρυσμένα σχολεία της Ελλάδας, που αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για τους δασκάλους, αλλά και τους ίδιους τους μαθητές. Δεν ήταν τυχαίο, εξάλλου, που η δασκάλα του Χρήστου, Μαρία Τσιαλέρα, τιμήθηκε το 2018 από την Ακαδημία Αθηνών «για την αφοσίωση και τη συνέπεια με την οποία εκτελεί τα καθήκοντά της».
Πώς αποφασίσατε να κάνετε ένα ντοκιμαντέρ για τον Χρήστο, το μοναδικό παιδί στους Αρκιούς, ένα νησί των Δωδεκανήσων με μόλις 30 κατοίκους;
Αυτή η ταινία έχει τις ρίζες της στην παιδική μου ηλικία. Ο πατέρας μου ήταν ένθερμος ιστιοπλόος και κάθε χρόνο περνούσαμε πολλές βδομάδες στη θάλασσα στην Ελλάδα. Οι Αρκιοί ήταν το νησί της καρδιάς μας. Όταν ο πατέρας μου πέθανε, ένιωσα ότι πρέπει να επιστρέψω στο νησί. Πήγα με μια φίλη μου Αμερικάνα, μια δημοσιογράφο που μένει στην Αθήνα και, δύο χρόνια αργότερα, μου έστειλε ένα άρθρο που είχε βρει για την δασκάλα Μαρία και τον Χρήστο. Δεν ήξερα ότι στο νησί είχε απομείνει μόνο ένα παιδί κι αμέσως είχα την επιθυμία να πάω και να τον γνωρίσω. Όταν τον είδα, αμέσως ένιωσα μια δυνατή σύνδεση και με συγκίνησε η σκέψη ότι ο Χρήστος ήταν συνέχεια μόνος του. Τι σημαίνει να είσαι συνέχεια μόνος, να μεγαλώνεις χωρίς φίλους και σε ένα κόσμο που υπάρχουν μόνο ενήλικες; Αυτή η ακραία κατάσταση με συνεπήρε και έγινε ένα από τα βασικά θέματα στα οποία εστίασα.
Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει καθημερινά με την εκπαίδευσή του, τόσο το παιδί όσο και η δασκάλα του, όπως αναδεικνύονται μέσα από το ντοκιμαντέρ;
Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν καθημερινά έχουν να κάνουν με την απομόνωση. Ήταν δύσκολο για τον Χρήστο να μεγαλώνει και να είναι μόνος του στο σχολείο, να μην έχει άλλα παιδιά για να παίξουν μαζί κι όχι να τσακώνεται. Γιατί αυτό που μαθαίνουμε στο σχολείο πέρα από τις γνώσεις, την ιστορία, τα μαθηματικά, είναι και το πώς να συμπεριφερόμαστε σε ένα κοινωνικό περιβάλλον, πώς να τσακώνεσαι, να αγαπάς, να επιθυμείς, να φοβάσαι. Να μεγαλώνεις σε ένα περιβάλλον που δεν τα έχεις αυτά, παιδιά για να μεγαλώνεις μαζί τους, είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για τον Χρήστο.
Η δασκάλα Μαρία Τσιαλέρα, τιμήθηκε το 2018 από την Ακαδημία Αθηνών «για την αφοσίωση και τη συνέπεια με την οποία εκτελεί τα καθήκοντά της». Πώς βιώσατε εσείς τη σημασία που έχει στη ζωή ενός παιδιού η εκπαίδευση αλλά και οι αφοσιωμένοι εκπαιδευτικοί;
Η σχέση ανάμεσα στην Μαρία και τον Χρήστο είναι μοναδική. Συνήθως σε μια τάξη ένας δάσκαλος φροντίζει 15-20 παιδιά, εδώ η Μαρία και ο Χρήστος ήταν μόνοι τους. Έμοιαζε περισσότερο σαν τη σχέση που έχει η μητέρα με τον γιο. Αναπόφευκτα είναι μια πολύ δυνατή σχέση. Ο Χρήστος μεγάλωσε όχι μόνο χωρίς παιδιά αλλά και χωρίς νέες γυναίκες γύρω του. Το πρότυπο γυναίκας που είχε ήταν κυρίως αυτό των ηλικιωμένων γυναικών. Η μητέρα του φυσικά ήταν το πρώτο του πρότυπο, η οποία παραμένει η πιο νέα γυναίκα στο νησί, κι είναι άνω των 40 ετών. Η Μαρία στη φαντασία του ήταν κάτι σαν τη μητέρα του ή σαν μια συγγενή του. Η Μαρία δίδασκε στον Χρήστο πράγματα που δεν θα μάθαινε στο σπίτι. Φυσικά στο σπίτι μαθαίνεις μια κουλτούρα που προέρχεται από τις προηγούμενες γενιές, αλλά η Μαρία του άνοιξε νέους κόσμους. Αν σκεφτούμε ότι τα παιδιά περνούν πολλές ώρες στο σχολείο, η σχέση με τον εκπαιδευτικό είναι πολύ σημαντική.
Τελικά κάποιοι άνθρωποι στη ζωή μας παίζουν καθοριστικό ρόλο. Ακόμα κι αν αυτοί δεν ανήκουν στην οικογένειά μας.. Ποιος είναι ο ρόλος της οικογένειας στις πιο απομακρυσμένες γωνιές της Ελλάδας, όπως το βιώσατε εσείς μέσα από τη δημιουργία του ντοκιμαντέρ;
Είναι ένα απομονωμένο νησί. Έχει ήλιο, όμορφες παραλίες, αλλά τον χειμώνα δεν έχει καταστήματα, δεν έχει νοσοκομείο, δεν έχει αυτοκίνητα. Οι άνθρωποι ζουν συμπορευόμενοι με τον καιρό, τη φύση, τα ζώα, τις εποχές. Κάτι που εξαφανίζεται από την κουλτούρα μας, τις πόλεις και τη φαντασία των παιδιών. Ο Χρήστος είναι τυχερός που κληρονόμησε όλη αυτή την γνώση. Μια γνώση που έρχεται από την ανάγκη για επιβίωση. Εύχομαι ο Χρήστος να μην χάσει αυτή τη γνώση, είναι πολύτιμη.
Τι εύχεστε στον Χρήστο για το μέλλον του;
Εύχομαι στον Χρήστο να είναι ευτυχισμένος. Είναι το πιο σημαντικό. Ο Χρήστος είναι το πρώτο και μοναδικό παιδί του νησιού που έφυγε για να ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση. Αυτό σίγουρα θα του δώσει ευκαιρίες κι ελπίζω να του φέρει και ευτυχία.
Μετά την πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ Βενετίας και τα βραβεία FIPRESCI, ΕΡΤ και Νεότητας των Φοιτητών Πανεπιστημίων Θεσσαλονίκης στο 25ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, ποια θα θέλατε να είναι η επόμενη μέρα για το ντοκιμαντέρ;
Το ντοκιμαντέρ βραβεύτηκε για την παραγωγή και σε καλλιτεχνικές κατηγορίες και είμαι πολύ χαρούμενη για αυτό. Σε λίγο καιρό θα γίνει και η πρεμιέρα της ταινίας στην Αμερική. Θέλω οι άνθρωποι να το δουν και να τους δημιουργηθούν συναισθήματα για την ιστορία του Χρήστου. Η ιστορία του Χρήστου και του ταξιδιού του είναι η ιστορία του κουράγιου που όλοι χρειαζόμαστε για να υπερπηδήσουμε τα όρια του κόσμου μας και να μπορέσουμε να πλησιάσουμε τα όνειρά μας. Εάν αυτή η ταινία μπορέσει να εμπνεύσει κάποιον να κυνηγήσει τα όνειρά του αυτό θα ήταν φανταστικό. Είμαι πολύ χαρούμενη που το ντοκιμαντέρ προβάλλεται σε κινηματογράφους στην Αθήνα, είναι μια ταινία που μιλάει σε ένα διεθνές κοινό, αλλά για τους Έλληνες έχει ένα ξεχωριστό νόημα και μιλάει βαθύτερα στις καρδιές τους.
