Διάσπαση προσοχής: Συμπτώματα στα παιδιά – Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η Διάσπαση Προσοχής (Attention Deficit Disorder, ADD) είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για τους ανθρώπους που έχουν υπερβολικές δυσκολίες στη συγκέντρωση χωρίς να εμφανίζουν άλλα συμπτώματα της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας (ADHD) όπως η υπερβολική παρορμητικότητα ή η υπερκινητικότητα.

Η διάσπαση προσοχής είναι πιο συχνή στα κορίτσια αλλά εμφανίζεται εξίσου συχνά και στα αγόρια.

Επίσης, κάποια παιδιά με διάσπαση προσοχής είναι παρορμητικά αλλά όχι υπερκινητικά. Αυτή η παρορμητικότητα μπορεί να επηρεάζει αρνητικά τις κοινωνικές τους αλληλεπιδράσεις.

Κάποιες φορές ένα παιδί με διάσπαση προσοχής μπορεί να νιώθει αποκαρδιωμένο, ανήσυχο και με κατάθλιψη ή να αυτοτραυματίζεται, και αυτά αποτελούν πιο σοβαρά θέματα από την υποκείμενη αδυναμία στη συγκέντρωση.

Η διάσπαση προσοχής μπορεί να έχει πολύ διαφορετικά συμπτώματα από την διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), αλλά είναι συχνό να συνυπάρχουν στην ίδια οικογένεια, με κάποια παιδιά να έχουν διάσπαση προσοχής και κάποια να έχουν ΔΕΠΥ.

Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στη διάσπαση προσοχής και στη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας;

Η διάσπαση προσοχής, είναι ένας παλιός όρος, που χρησιμοποιούνταν μέχρι το 1987 για να περιγράψει την διαταραχή ελλειμματικής προσοχής μέχρι που προστέθηκε ο όρος υπερκινητικότητα στην ονομασία.

Πριν από αυτό, το 1980, ένα παιδί με διάσπαση προσοχής μπορεί να είχε ή όχι υπερκινητικότητα. Από το 1990 και μετά, αυτό το παιδί θα είχε διαγνωστεί με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).

Μέχρι τις αρχές του 1990 η διάγνωση περιελάμβανε τρεις τύπους. Τα παιδιά που είχαν μόνο συμπτώματα αφηρημάδας, τα παιδιά που ήταν υπερκινητικά και παρορμητικά. Και φυσικά,  τα παιδιά που είχαν και τα τρία συμπτώματα.

Πολλοί άνθρωποι ακόμη χρησιμοποιούν τον όρο διάσπαση προσοχής, είτε λόγω συνήθειας είτε επειδή είναι πιο γνωστός όρος από τη ΔΕΠΥ.

Στις μέρες μας είναι ανάγκη να αλλάξει ο τρόπος σκέψης μας για την διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας  και να μην υπάρχει διαχωρισμός στα συμπτώματα, αν και ακόμη υπάρχει η κατηγοριοποίηση.

Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ)

Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) είναι μια συχνή διαταραχή. Συνήθως επηρεάζει την συγκέντρωση, τον έλεγχο των παρορμήσεων και τις συναισθηματικές αντιδράσεις. Συχνά η διάγνωση τίθεται στην παιδική ηλικία, ωστόσο δεν είναι λίγες οι φορές που η διάγνωση μπορεί να τεθεί αργότερα, στην εφηβεία ή ακόμα και στην ενήλικη ζωή. Η διάγνωση της ΔΕΠΥ βασίζεται σε τρία στοιχεία, τη διάσπαση της προσοχής, την υπερκινητικότητα και την παρορμητικότητα. Υπάρχουν  τρείς τύποι ΔΕΠΥ: (α) ο απρόσεκτος τύπος, (β) ο υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος, και (γ) ο μικτός τύπος.

Η διάγνωση της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας μπορεί να γίνει ακόμη και αν ένα παιδί δεν είναι υπερκινητικό ή δεν έχει παρορμητικές συμπεριφορές. Αυτό μπορεί να προκαλεί σύγχυση στους γονείς. Είναι εξαιρετικά σημαντικό για τα παιδιά με δυσκολίες στη συγκέντρωση να αξιολογούνται από έναν κατάλληλα ειδικευμένο ψυχίατρο.  Έτσι, θα μπορούν να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά την κατάσταση και να υπάρχει σωστή ενημέρωση στο σχολείο.

Είναι ανάγκη οι εκπαιδευτικοί να κατανοούν ότι τα παιδιά που έχουν αστείρευτη ενέργεια ή μένουν πίσω στην τάξη μπορεί να έχουν κάποια δυσκολία και συμπτώματα που έχουν σχέση με την ΔΕΠΥ.  Ένα παιδί που έχει πραγματικό πρόβλημα με την προσοχή, είναι ανάγκη να πάρει κατάλληλη βοήθεια και στήριξη. Αυτό πρέπει να γίνεται, ακόμη και όταν δεν εμφανίζει άλλα συμπτώματα και προβληματικές συμπεριφορές.

Πώς γίνεται η διάγνωση της διάσπασης προσοχής;

Η διάγνωση της διάσπασης προσοχής είναι μια κλινική διάγνωση στην οποία ο ασθενής εμφανίζει υπερβολική δυσκολία στη συγκέντρωση και πρέπει να πληροί κάποια κριτήρια. Αυτά τα κριτήρια πρέπει να είναι προβληματικά στο σπίτι και στο σχολείο συνέχεια, να είναι σημαντικά και να προκαλούν θέματα, και δεν υπάρχει άλλη καλύτερη εξήγηση για την αφηρημάδα του παιδιού ή του ενήλικα.

Τα διαγνωστικά κριτήρια περιλαμβάνουν:

1. Συχνά το παιδί δεν δίνει μεγάλη προσοχή σε λεπτομέρειες ή κάνει απρόσεκτα λάθη στις εργασίες για το σχολείο, ή σε άλλες δραστηριότητες.
2. Το παιδί δυσκολεύεται να μείνει συγκεντρωμένο σε εργασίες ή παιχνίδια.
3. Συχνά το παιδί φαίνεται να μην ακούει όταν του μιλάνε άμεσα.
4. Δυσκολεύεται να οργανώσει τις δραστηριότητές του.
5. Αποφεύγει, αγνοεί, αντιπαθεί ή δεν θέλει να κάνει πράγματα που απαιτούν πνευματική προσπάθεια για μεγάλο χρονικό διάστημα (όπως οι εργασίες για το σχολείο ή το σπίτι).
6. Συχνά χάνει τα πράγματα που είναι αναγκαία για τις εργασίες και τις δραστηριότητες (τα παιχνίδια, τα μολύβια, τα βιβλία).
7. Δεν ακολουθεί τις οδηγίες και δεν μπορεί να ολοκληρώσει τις εργασίες για το σχολείο.
8. Ξεχνά τις δραστηριότητες της καθημερινότητας.

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της διάσπασης προσοχής είναι η ονειροπόληση. Η αφηρημάδα,  καθώς κάποιος είναι βυθισμένος στις σκέψεις του.

Επίσης, για να γίνει η διάγνωση, πρέπει να υπάρχει η ανάλογη παρακολούθηση από το σχολείο, παρατήρηση από ψυχολόγους . Βέβαια, είναι απαραίτητη και η λήψη του λεπτομερούς ιστορικού της οικογένειας.

Ποια είναι η θεραπεία για τη διάσπαση προσοχής;

Οι εκπαιδευτικές στρατηγικές είναι πολύ σημαντικές για τα παιδιά με διάσπαση προσοχής. Η ενημέρωση των δασκάλων, βοηθά ώστε να κρατούν την προσοχή των παιδιών, να τα επαναφέρουν και να κρατούν το ενδιαφέρον τους. Ένα παιδί με διάσπαση προσοχής πρέπει να κάθεται πάντα στα μπροστινά θρανία της τάξης. Ωστόσο, στα παιδιά με σοβαρή διάσπαση προσοχής , οι εκπαιδευτικές στρατηγικές από μόνες τους δεν έχουν κάποιο αποτέλεσμα.

Φαρμακευτική αγωγή

Η χρήση μικρής δόσης ψυχοδιεγερτικών φαρμάκων μακράς δράσης σε παιδιά με διάσπαση προσοχής έχει υψηλά ποσοστά επιτυχίας (όπως το Adderall, Ritalin). Στη χαμηλότερη δυνατή δόση τα συγκεκριμένα φάρμακα συνήθως βελτιώνουν την προσοχή και τη συγκέντρωση. Τα συγκεκριμένα φάρμακα είναι καλά ανεκτά, αποτελεσματικά στο 95% των παιδιών και αν και μπορεί να έχουν κάποιες βραχυπρόθεσμες παρενέργειες όπως η καταστολή της όρεξης ή η δυσκολία στον ύπνο, γενικά είναι καλά ανεκτές χωρίς να έχουν μακροχρόνιες παρενέργειες. Υπάρχουν και μη-διεγερτικά φάρμακα (όπως το Strattera) που χρησιμοποιούνται στα παιδιά που δεν οφελούνται από τα παραπάνω ψυχοδιεγερτικά φάρμακα.