Δεν έκανα αμνιοκέντηση – αποφάσισα να διαχειριστώ ό,τι θα μου έφερνε η ζωή

«Τιιιι;; Δεν θα κάνεις αμνιοκέντηση; Συνειδητοποιείς τι πάς να κάνεις; Αναλαμβάνεις την ευθύνη να φέρεις στη ζωή, στην κοινωνία, ένα παιδί με πρόβλημα;»

Ήταν τα λόγια της ακτινολόγου όταν είδε κάποιες παράξενες ενδείξεις (μικρο-ανωμαλίες, και άρνηση συνεργασίας από το κυοφορούμενο) στον υπέρηχο, την εποχή που κυοφορούσα τη δεύτερη κόρη μου. Και εντάξει, αμνιοπαρακέντηση δεν θα έκανα ποτέ (φοβάμαι φρικτά τις βελόνες που εισβάλλουν στο σώμα, ακόμα κι αυτές τις «αθώες» που σου παίρνουν «λίγο αιματάκι», και ποτέ δεν κοιτάω). Αλλά εάν δεν μου μιλούσε τόσο έντονα (για τα δικά μου μέτρα) η ακτινολόγος, θα αργούσα πολύ να συνειδητοποιήσω τα πράγματα και να αναλάβω τις ευθύνες μου. Σημειωτέον ότι ήταν (και ίσως παραμένει) μία από τις καλύτερες ακτινολόγους των Αθηνών, και την σέβομαι βαθύτατα για τη δουλειά και την επιστημοσύνη της.

Τις ευθύνες μου τις ανέλαβα: αποφάσισα ότι δεν θα ξανακάνω άλλες εξετάσεις και θα γεννήσω το παιδί μου, όπως και να ήταν αυτό! Είχα πάρει ανάποδες, που λένε. Όταν της τηλεφώνησα να της το πω έμεινε εμβρόντητη, κι εγώ δεν παρέμεινα πολύ στη γραμμή για να κάνω κουβέντα. Ίσως η απόφαση να ήταν ήδη ειλημμένη, και να μην το είχα συνειδητοποιήσει: το παιδί που κυοφορούσα ήταν καρπός έρωτα, και το γνώριζα από την πρώτη ώρα της σύλληψης. Δεν ετίθετο θέμα να το απαρνηθώ. Είχαμε διαλέξει η μία την άλλη, την αγαπούσα και μ’ αγαπούσε (πέραν πάσης αμφιβολίας). Ήταν, δε, για μένα η εποχή που σκεφτόμουν σοβαρά αυτό που οι ανατολίτες ονομάζουν «κάρμα», τον νόμο του αιτίου και του αποτελέσματος, ή (όπως το έβλεπα εγώ τότε) τα «μαθήματα ζωής» που έπρεπε να πάρω σαν άνθρωπος. Και σκέφτηκα ότι εάν πρέπει να πάρω μαθήματα ζωής από ένα παιδί που «έχει πρόβλημα», με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο θα το πάρω, δεν θα το αποφύγω. Άρα, ας το πάρω συνειδητά!

Μετά την ενημέρωση της ακτινολόγου (που με περίμενε να κλείσουμε ραντεβού και για τις υπόλοιπες εξετάσεις), έπρεπε να ενημερώσω και τη γυναικολόγο μου. Είχα ακούσει για γιατρούς που δεν δέχονταν να ξεγεννήσουν μωρά με (έστω πιθανολογούμενα) γενετικά προβλήματα, και ήμουν προετοιμασμένη ακόμα και γι αυτό. Αντί αυτού, η αντίδρασή της ήταν «Δεν θα τολμούσα ποτέ να σου συστήσω να πάρεις μία τέτοια απόφαση, αλλά κι εγώ στη θέση σου το ίδιο θα έκανα». Εξάλλου, συνέχισε, όλα αυτά είναι στατιστικές – κάτι λένε, για αυτούς που θέλουν να ακούσουν, αλλά δε λένε και τίποτα. Αν έχεις μία πιθανότητα στις 300 να γεννήσεις ένα παιδί με χρωμοσωμική ανωμαλία (έναντι των 700-τόσων που είναι «κανονικά»), αυτό σημαίνει ότι έχεις 299 πιθανότητες να γεννήσεις ένα φυσιολογικό παιδί. Εσύ διαλέγεις από ποια πλευρά θέλεις να το δεις! Άσε που – είπα εγώ – μπορεί να γεννήσεις ένα φυσιολογικό παιδί σήμερα και στα 10 του χρόνια να τραυματιστεί σε κάποιο άθλημα και να μείνει ανάπηρο… δεν ξέρεις ποτέ τι σου ξημερώνει, οπότε ή παίρνεις απόφαση να διαχειριστείς ότι σου φέρει η ζωή, ή κλείνεσαι στην ψευδαίσθηση της ασφάλειας των προφυλάξεων, και ζεις τη ζωή σου με το φόβο…

Η γυναίκα δεν μπορούσε να μην συμφωνήσει. Είχε παιδιά η ίδια, ήξερε. Όλα αυτά, σε ένα τηλεφωνηματάκι 3 λεπτών από το γραφείο, που άφησε άναυδους τους τότε συναδέλφους μου. Εκτοτε, μου λένε διάφοροι πράγματα του τύπου «πω πω, απερισκεψία» ή «έχεις μεγάλη δύναμη σαν άνθρωπος για να πάρεις τέτοια απόφαση», «σαν πολύ φανατική θρησκευόμενη να είσαι!» και τέτοια. Κι αν δεν τα λένε, τα σκέφτονται. Ούτε απερισκεψία, ούτε δύναμη, ούτε θρησκεία, φυσικά. Απλά μια συνειδητή απόφαση του «παίρνω το φόβο μου παραμάσχαλα και προχωρώ». Και δεν μπορώ να το βρω μέσα μου να κατηγορήσω κάποια ή κάποιον που θα έπαιρνε την αντίθετη απόφαση, της διακοπής της κύησης. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να σέβεται την εσωτερική του φωνή, την τρέλα του, και τις αντοχές του, είμαστε όλοι τόσο διαφορετικοί!

Σήμερα οι προγεννητικές εξετάσεις έχουν πληθύνει κι άλλο, απ’ ότι μου λένε. Επειδή οι γυναίκες αποφασίζουν να γίνουν μάνες σε μεγαλύτερες ηλικίες από ότι στη δεκαετία του 1970 και του 1980, και οι στατιστικές μελέτες έχουν μείνει λίγο πίσω (η αγαθότερη εκδοχή – θα μπορούσε να δει κανείς και άλλες), στα 40 οι περισσότεροι γιατροί σε θεωρούν «παρήλικα», και σου συστήνουν φορτικά να κάνεις πλείστες όσες χρονοβόρες, ακριβές, (και πιθανώς αμφιβόλου εγκυρότητας) εξετάσεις. Γιατροί είναι, ειδικοί, έχουν σπουδάσει, γνωρίζουν, και μία γυναίκα στην ευαίσθητη πρώιμη φάση της εγκυμοσύνης της, τους εμπιστεύεται… Ο σύζυγος ή σύντροφος, ως άντρας, εμπιστεύεται συνειδητά και υποσυνείδητα έναν άλλον άντρα (στην πλειοψηφία τους οι γυναικολόγοι είναι άντρες, ακόμα και σήμερα!).

Έχω φίλες που μου έχουν εξομολογηθεί ότι δεν θα εμπιστεύονταν μια γυναίκα να είναι η γιατρός τους – και εγώ πάντα ρωτάω εάν θα εμπιστεύονταν ποτέ έναν Ω.Ρ.Λ. χωρίς μύτη ή αυτιά. Πέραν αυτού, η επιστήμη έχει προχωρήσει τόσο, που μπορείς σήμερα να ξέρεις όχι απλά το φύλο του παιδιού σου, όχι απλά το πιθανολογούμενο βάρος του, όχι απλά εάν θα έχει κάποια σωματική παραμόρφωση, αλλά και πλείστα όσα άλλα, φοβερά και τρομερά. Υπάρχουν μελέτες και στατιστικές για το ιδανικό βάρος της εγκύου, την ιδανική διατροφή, το πόσο πρέπει να περπατάει ή να κάθεται ή να ξαπλώνει, το πόσα ποτηράκια κρασί επιτρέπεται μετά τον δεύτερο μήνα… Είμαι σίγουρη ότι όλα αυτά βοηθούν κάποιους ανθρώπους (γιατρούς, μαίες, κλινικάρχες, φαρμακευτικές και ασφαλιστικές εταιρείες), ίσως και κάποιους μέλλοντες γονείς. Στο περιβάλλον μου, όμως, βλέπω την τάση να υιοθετούν όλες αυτές τις μελέτες σαν ευαγγέλιο (πιθανόν, ξαναγυρνάμε τώρα στη θρησκεία, οι άνθρωποι να χρειάζονται να υιοθετούν ευαγγέλια, και έχοντας απορρίψει το «κλασσικό» των 4 αποστόλων, βρίσκουν άλλα, εναλλακτικά!). Βλέπω την τάση να ακολουθούν επιταγές γιατρών άκριτα και κατά γράμμα. Βλέπω να κάνουν εξετάσεις επί εξετάσεων για να βρουν πιθανότητες γενετικών ανωμαλιών, χωρίς πιο πριν να έχουν αποφασίσει πώς θα αντιμετωπίσουν τα αποτελέσματα των εξετάσεων. Υπάρχουν γυναίκες που έχουν επενδύσει απίστευτη ταλαιπωρία και χρήματα για να πετύχουν την ποθητή εγκυμοσύνη, ακολουθώντας θεραπείες και συστάσεις γιατρών, αλλά δεν τολμούν να σκεφτούν το ενδεχόμενο ότι το παιδί τους μπορεί να είναι κάτι λιγότερο από τέλειο. Και δεν τολμούν να θέσουν στον εαυτό τους την ερώτηση του τι θα κάνουν με ένα πιθανό «αντίξοο» αποτέλεσμα μίας προγεννητικής εξέτασης. Γιατί καλή είναι η επιστήμη στο να σου πει τι πιθανότητες υπάρχουν στο να γεννηθεί ένα παιδί έτσι ή αλλιώς, αλλά είναι παντελώς ανίκανη να σου πει πώς να το διαχειριστείς.

Χρειαζόμαστε μία αλλιώτικη παιδεία. Μία παιδεία που να μας διδάσκει για τη ζωή και το θάνατο, μία παιδεία που να διαμορφώνει ηθικά όντα. Ηθικά όχι με την παλιά έννοια που είχε η γενιά των γονιών μου, αλλά με την έννοια του σεβασμού σε κάθε μορφή ζωής. Μια παιδεία που να μας κάνει καλούς μαθητές της ζωής: να μπορούμε να μαθαίνουμε από τον συνάνθρωπο, από τα λάθη μας και τα σωστά μας, να αποδεχόμαστε τις αλλαγές, να είμαστε δημιουργικοί και πρωτότυποι, να είμαστε ικανοί να χρησιμοποιούμε ολόκληρο τον εγκέφαλό μας. Μια παιδεία που να μας επιτρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε καλύτερο για τον πλανήτη που ζούμε, αποτίοντας φόρο τιμής και σεβασμό όπου αληθινά αξίζει. Μια παιδεία που να μας μαθαίνει ποια είναι η φύση του ανθρώπου και ποιος είναι ο σκοπός της ύπαρξής του στη γη. Μια παιδεία που να μας επιτρέπει να δεχτούμε ότι όσα μαθήματα μπορούμε να πάρουμε από την υγεία, άλλα τόσα και περισσότερα μπορούμε να πάρουμε από την ασθένεια.
Γιατί, πόσο έτοιμοι είμαστε να αποδεχτούμε ότι αυτό που θα βγει από το σώμα ή το σπέρμα μας δεν θα είναι το απολύτως τέλειο κατά τα πρότυπα της κοινωνίας ή της φυσιολογίας; Πόσο έτοιμοι είμαστε να αποδεχτούμε ότι αυτό που σήμερα θεωρείται επιστημονικό δεδομένο μεθαύριο μπορεί να θεωρείται ανέκδοτο; (έχει συμβεί με τόσα πολλά πράγματα στην μέχρι τώρα πορεία της επιστήμης). Πόσο έτοιμοι είμαστε να δεχτούμε ότι ο τρόπος και τα πρότυπα της ζωής μας μέχρι τώρα έχουν δημιουργήσει συνθήκες που δυσκολεύουν την υγεία μας και των παιδιών μας; Κι αν το δεχτούμε, πόσο έτοιμοι είμαστε να ξεβολευτούμε και να τον αλλάξουμε;