Οι μέρες των γιορτών προσφέρονται για αναγνώσεις και αγκαλιές. Τώρα είναι η ιδανική ευκαιρία να πάρεις δώρο στα παιδιά υπέροχα βιβλία και να τα διαβάσετε παρέα, μια συνήθεια εξαιρετικά ωφέλιμη για τα παιδιά. Διάφορες επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι η μεγαλόφωνη ανάγνωση σε μικρά παιδιά δίνει ένα ασύγκριτο προβάδισμα στην εκμάθηση της γλώσσας, στις κοινωνικές δεξιότητες και πολλά άλλα. Η Αμερικανική Ένωση Παιδιατρικής έχει δημοσιεύσει μάλιστα ερευνητικές μελέτες που περιγράφουν λεπτομερώς τα οφέλη της ανάγνωσης στα παιδιά. Οι μελέτες αυτές αναφέρουν οφέλη όπως βελτίωση των ακαδημαϊκών επιδόσεων, αυξημένη κριτική σκέψη και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, ισχυρότερες γλωσσικές και επικοινωνιακές δεξιότητες, θετική κοινωνικοποίηση και ενσυναίσθηση, αυξημένη δημιουργικότητα και κυρίως; Ενδυνάμωση της σχέσης του παιδιού με τον γονιό.
Μια αρχή στην αναζήτηση μας για καλά βιβλία είναι να συμβουλευόμαστε τη λίστα των Κρατικών Βραβείων που αφορούν την εκδοτική παραγωγή της προηγούμενης βέβαια χρονιάς.
Έτσι, υπενθυμίζουμε τη Λίστα των Κρατικών Βραβείων για το 2022 (η τελευταία δηλαδή λίστα που είναι διαθέσιμη) που είχε ως εξής:
-Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου 2022: απονέμεται στην αργυρό Πισπίνη για το έργο με τίτλο Ζάζα (εικονογράφηση Πέτρος Μπουλούμπασης), εκδόσεις Καλειδοσκόπιο.
-Το Κρατικό Βραβείο Εφηβικού-Νεανικού Λογοτεχνικού Βιβλίου 2022 απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Μάνο Κοντολέοντα για το έργο με τίτλο Η μάσκα του Καπιτάνο, εκδόσεις Πατάκη.
-Κρατικό Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου 2022 απονέμεται στην εικονογράφο Πέρσα Ζαχαριά και στη συγγραφέα Μυρτώ Καλοφωλιά για το έργο με τίτλο Μοναχική Υπόθεση, εκδόσεις Καλειδοσκόπιο.
-Το Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για παιδιά 2022 απονέμεται κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στην Αγγελική Δαρλάση για το έργο με τίτλο Οι μεγάλοι… μικροί επιστήμονες (εικονογράφηση Σοφία Παπαδοπούλου), εκδόσεις Μεταίχμιο, και στη Βάσια Εξάρχου για το έργο με τίτλο Ο κύκλος των Κυκλάδων (εικονογράφηση Βάσια Εξάρχου, Δημήτρης Δουράμπεης, Άννυ Δαδούκη), εκδόσεις Κέδρος.
Από την εκδοτική παραγωγή του 2023 η ομάδα του TheMamagers προτείνει:
«Τι βλέπεις όταν κοιτάζεις ένα δέντρο;»
Ένα υπέροχο βιβλίο για τους συγκάτοικούς μας σε αυτόν τον πλανήτη: τα δέντρα. Τα δέντρα που βρίσκονται παντού δίπλα μας, που είναι μέρος της ζωής μας. Με την ξεχωριστή ομορφιά του κάθε είδους. Δέντρα που γίνονται σύντροφοι της ζωής μας, που δίπλα τους χτίζουμε το σπίτι μας και μεγαλώνουμε στη στη σκιά τους. Δέντρα που χορεύουν στο άνεμο, που στις ρίζες τους φωλιάζουν ζωάκια, δέντρα που υπάρχουν ή εκκολάπτονται σιγά σιγά κάτω από το χώμα για να ξεφυτρώσουν και να βγουν στο φως. Μια τρυφερή αφήγηση που παρακινεί τα παιδιά να παρατηρούν τη φύση γύρω τους και να την αγαπήσουν όπως της αξίζει (εκδ. Μάρτης, της Emma Carlisle σε μετάφραση της Μυρσίνης Γκανά).
Το λιοντάρι της βιβλιοθήκης
«Μια μέρα, ένα λιοντάρι μπήκε στη βιβλιοθήκη. Πέρασε το γραφείο υποδοχής και χάθηκε ανάμεσα στα ράφια με τα βιβλία»- έτσι ξεκινά η ιστορία του πιο συναρπαστικού αναγνώστη στο βιβλίο της Michelle Knudsen. Θα μπορέσει άραγε το λιοντάρι να τηρήσει τους κανόνες της βιβλιοθήκης όπου συνήθως επικρατεί απόλυτη ησυχία; Ή μήπως που και που πρέπει να προσαρμόζονται οι κανόνες στην πραγματική ζωή όπως αυτή διαμορφώνεται; Πάντως αυτός ο αναγνώστης με την πλούσια χαίτη και τη μεγάλη καρδιά είναι ο φίλος που θα θέλαμε πολύ να έχουμε δίπλα μας κι όταν διαβάζουμε (4+ ετών, εκδόσεις Παπαδόπουλος)
Μιλώ σαν το ποτάμι
Το βραβευμένο βιβλίο του ποιητή Jordan Scott έφτασε στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Μικρή Σελήνη. Με ένα σφιχτό κείμενο ο Scott αποδεικνύει στην πράξη ότι η οικονομία στις λέξεις είναι δύναμη, είναι συγγραφική αρετή. Ο Scott μιλά για τη ζωή και την καθημερινότητα ενός μικρού αγοριού που τραυλίζει και πρέπει να έρθει αντιμέτωπος με την πραγματικότητα του σχολείου. Ο Scott εξυμνεί την ποιητικότητα της σιωπής και αποτυπώνει τη δύναμη της απόλυτης αποδοχής από τον γονιό που είναι πάντα εκεί στο πλευρό του παιδιού του. Κάποιες φορές αυτό αρκεί για να γίνουν θαύματα. Η εκπληκτική εικονογράφηση του Sydney Smith αφηγείται παράλληλα την ιστορία αυτή τη φορά μέσα από τις εικόνες (εκδ. Μικρή Σελήνη)
«Μα πού πήγαν όλοι;»
Ο Πέδρο είναι ένα μικρό αγόρι που ζει με την χήνα του μέσα σε έναν… πίνακα. Ναι σωστά διαβάσατε. Τον ζωγράφισε ένας Ισπανός καλλιτέχνης και ζει πάντα στο ίδιο σημείο, στην ίδια σκηνή ξανά και ξανά. Μέχρι που απελευθερώνεται και ξεχύνεται στο μουσείο όπου φιλοξενείται για να γνωρίσει συναρπαστικούς ήρωες που έμειναν στην ιστορία της Τέχνης. Ένα έξυπνο παιχνίδι που παρακινεί τα παιδιά να γνωρίσουν διάσημους πίνακες και να δουν την Τέχνη ως κάτι ζωντανό που ζει και αναπνέει δίπλα μας. (εκδ. Μεταίχμιο, συγγραφέας: Σοφία Δάρτζαλη, εικονογράφηση: Βασίλης Κουτσογιάννης)
«Μια ιστορία χωρίς κλισέ»
Θες να είσαι ιππότης αλλά είσαι κορίτσι; Άντε κι έγινες. Μετά θα πρέπει να σκοτώσεις τον κακό δράκο. Αλλά γιατί να είναι το δρακάκι κακό; Κι αν τελικά θες να γίνεις καουμπόι; Μα ούτε και αυτό μπορεί να είσαι; Ο Danide Cali μέσα από την ιστορία του επισημαίνει με χιούμορ πόσα κλισέ κρύβονται στην κλασική φόρμα των παραμυθιών και των ιστοριών για παιδιά, καλούπια που δεν έχουμε πια ανάγκη. Η γεμάτη έντονα χρώματα εικονογράφηση της Anna Aparicio Catala είναι ευρηματική και συν-δημιουργεί την αίσθηση της περιπέτειας που ζει η μικρή ηρωίδα, μέχρι να βρει την αφήγηση που της ταιριάζει στην άγρια Δύση (4+ ετών, εκδόσεις Παπαδόπουλος).
«Μας μεγάλωσαν λύκοι»
Κάνουμε μια εξαίρεση στις εκδόσεις του 2023, για να αναφερθούμε σε ένα βιβλίο του 2022. Κι αυτό γιατί το εφηβικό μυθιστόρημα «Μας μεγάλωσαν λύκοι» είναι ένα από τα καλύτερα των τελευταίων ετών. Η Κimberly Βrubaker Βradley αφηγείται τη δύσκολη διαδρομή δύο αδελφών, δύο κοριτσιών που καλούνται να επιβιώσουν έπειτα από τη σεξουαλική κακοποίηση και την παραμέληση. Αφηγήτρια είναι η Ντέλα, η μικρότερη αδερφή που ακροβατεί ανάμεσα στην παιδικότητα και την ενηλικίωση, χωρίς να μπορεί να κατανοήσει απόλυτα τα όσα συμβαίνουν στη ζωή της. Φύλακας- άγγελος της είναι η Σούκι, η μεγαλύτερη αδερφή της, ένα παιδί που χρειάστηκε να προστατεύσει την αδερφή της παρά τις δικές της πληγές. Βαθιά ανθρώπινο, γλυκόπικρο κι αληθινό το μυθιστόρημα της Bradley δεν επιτρέπει ούτε λεπτό στον αναγνώστη να νιώσει οίκτο για αυτά τα παιδιά. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να θαυμάσουμε την απίστευτη δύναμη που εκπορεύεται από την ανθρώπινη ψυχή. (+12 ετών, εκδόσεις Παπαδόπουλος, μτφ. Βάσια Τζανακάρη).
Βιβλία γνώσεων
Terra Ultima, H ανακάλυψη μιας άγνωστης ηπείρου
Ένα απλώς συναρπαστικό βιβλίο! Το Terra Ultima αποτυπώνει την ομώνυμη φανταστική ήπειρο, εκεί όπου ζουν πλάσματα αλλόκοτα και γοητευτικά. Ο πολυβραβευμένος εικονογράφος Ραούλ Ντελέο γίνεται εξερευνητής και φτιάχνει μια ιστορία για μια ήπειρο που είχε κάποτε ανακαλυφθεί, μα οι χάρτες της χάθηκαν σε ένα ναυάγιο. Ποιος δεν θα ήθελε να δει από κοντά το Δικέφαλο καβουροτουκάν, τον διάτρητο κοραλλιοπάνθηρα (έναν πάνθηρας φτιαγμένο από κοράλλια) η ομορφιά του οποίου κόβει την ανάσα ή το φοινικόπτερο ελάφι; Η Terra Ultima είναι μια ήπειρος μαγική, αλλόκοσμη που θα εντυπωσιάσει μικρούς και μεγάλους. Ένα ολόκληρο σύμπαν ξεπηδά από την πένα, τα χρώματα και τη φαντασία των Ντελεό και του Νόα Στερν (εκδ. Πατάκη, μτφ. Μαργαρίτα Μπονάτσου, Ειρήνη Παπακυριακού).
Ένα βιβλίο μες στη Βρόμα- Η ιστορία της ανθρώπινης υγιεινής
Αυτός και αν είναι ένας ευφυής τρόπος να αφηγηθείς την ιστορίας της ανθρωπότητας στα παιδιά! Η ιδέα της της Μόνικα Ούτσνικ Στρουγκάτα είναι εξαιρετική. Γιατί η καθαριότητα και η υγιεινή είναι κατάκτηση και δείγμα πολιτισμού. Έτσι, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου θα μάθουμε για τους αυλικούς της τουαλέτας, για τα καλλυντικά των γυναικών στην αρχαία Ελλάδα και στη Ρώμη, για τα δημόσια λουτρά, τις αντιλήψεις για το γυμνό σώμα και πολλά, πολλά ακόμα συναρπαστικά. Η εικονογράφηση του Πιότρ Σόχα (που τον έχουμε λατρέψει από τα βιβλία του Μέλισσες και Δέντρα) είναι απλώς υπέροχη (εκδ. Μικρή Σελήνη).
Εμείς οι ασταμάτητοι (1ος και 2ος τόμος)
Στην ουσία πρόκειται για την ιστορία του ανθρώπινου πνεύματος. Για το πώς ο άνθρωπος εξελίχθηκε και δημιούργησε έναν ολόκληρο κόσμο. Στον πρώτο τόμο (με τον υπότιτλο «Πώς κατακτήσαμε τον κόσμο») ακολουθούμε την ανθρωπότητα στην αρχαιότητα και στα πρώτα βήματα και τις κατακτήσεις της (το μεγάλο μυστικό των οποίων είναι το γεγονός πως συνεργαζόμαστε σε μεγάλες ομάδες), ενώ στον δεύτερο τόμο (με τον υπότιτλο «Γιατί ο κόσμος δεν είναι δίκαιος») ο ιστορικός και συγγραφέας Γιουβάλ Νώε Χαράρι εξηγεί έννοιες όπως η ανισότητα και η εξουσία αναφερόμενος σε πραγματικά γεγονότα. Όπως το γεγονός πως ένα αθώο πείραμα καλλιέργειας σιταριού οδήγησε σε λιμούς, επιδημίες και πολέμους (εκδ. Μεταίχμιο, μτφ. Μιχάλης Λαλιώτης).
Στον Ουρανό- οδηγός του νυχτερινού ουρανού για παιδιά
Οι φάσεις της σελήνης, ο Ήλιος που μας δίνει ζωή ακόμα και όταν «κοιμάται», ο Ερμής, η Αφροδίτη, ο αστερισμός του Ωρίωνα, όλα είναι εκεί στις σελίδες μιας πολύ καλής έκδοσης για τα ουράνια σώματα. Επιστημονικές γνώσεις, αλλά και στοιχεία από τη μυθολογία το βιβλίο κρατά το ενδιαφέρον των παιδιών με μικρά καλοδομημένα κείμενα και την τόσο σαφή κι όμορφη εικονογράφηση (εκδ. Πατάκη, Νοέλια Γκονσάλες, μτφ. Αγγελική Τζαβάρα)
Η Χλόη στον Εθνικό Κήπο
Μια βόλτα στον Εθνικό Κήπο είναι τέλεια ιδέα για τις γιορτές. Ιδίως τώρα που μπορούμε να πάρουμε μαζί τον χάρτη της Χλόης και να ανακαλύψουμε τους θησαυρούς του κήπου που κάποτε ανήκαν στο Ανάκτορο της βασίλισσας Αμαλίας και του βασιλιά Γεώργιου Α’. Η Χλόη σε ένα ταξίδι στον χρόνο έχει την ευκαιρία να μιλήσει με το βασιλικό ζεύγος, τον κηποτέχνη που έφτιαξε τον κήπο, αλλά και τους διευθυντές του! Εμπεριστατωμένη έρευνα δηλαδή. Η αρχιτέκτονας και μουσειολόγος Ερατώ Κουτσουδάκη-Γερολύμπου, μας συστήνει με αυτόν τον ευρηματικό τρόπο ένα σπουδαίο τοπόσημο της πρωτεύουσας. Η εικονογράφηση του βραβευμένου Φίλιππου Φωτιάδη, επίσης αρχιτέκτονα, δημιουργεί ένα μικρό καταπράσινο αστικό σύμπαν και διαμορφώνει την αισθητική πλευρά του βιβλίου (5+ ετών, εκδ. Παπαδόπουλος)
Και δύο κλασικά!
Το δέντρο που έδινε
Πρόκειται για ένα από τα πιο επιτυχημένα παιδικά βιβλία όλων των εποχών. Είναι η ιστορία ενός αγοριού και μιας μηλιάς. Ενός δέντρου που από την αρχή ως το τέλος διαρκώς προσφέρει στο αγόρι ό,τι χρειάζεται σε κάθε στάδιο της ανάπτυξής του, ακόμα και αν αυτό οδηγεί στη δική της καταστροφή. Η σχέση μοιάζει μονομερής, καθώς η μηλιά προσφέρει ανεξαρτήτως της συμπεριφοράς του αγοριού. Πολύ μελάνι έχει χυθεί για την ερμηνεία του βιβλίου. Είναι ένα σχόλιο πάνω στην ανιδιοτελή προσφορά; Μια ωδή στη μητρική αγάπη; Στη φιλία; Ή μήπως αφορά την προσφορά υπό το χριστιανικό πρίσμα; Όπως και αν έχει η ιστορία αυτής της μηλιάς έχει γίνει αειθαλής με την πένα του Σίλβερσταϊν και έχει μεγάλο ενδιαφέρον να ακούει κανείς την ερμηνεία του κάθε παιδιού (εκδ. Διόπτρα, μτφ. Μαρία Αγγελίδου)
Η Βασίλισσα του Χιονιού
Η μαγική ιστορία του μέγιστου παραμυθά, Χανς Κρίστιαν Άντερσεν που έγραψε μία από τις ωραιότερες ιστορίες του κόσμου μέσα σε 10 ημέρες. Κάποτε λοιπόν ο Διάβολος έφτιαξε έναν τρομερό καθρέφτη. Όποιος τον κοιτούσε έβγαζε προςτα έξω τον χειρότερο εαυτό του. Μια μέρα, οι μικροί διάβολοι πήραν τον καθρέφτη και ταξίδεψαν μακριά. Η ιστορία λέει ότι αποφάσισαν να φτάσουν μέχρι τον ουρανό για να κοροϊδέψουν τους αγγέλους και τον Θεό. Καθώς ανέβαιναν όλο και πιο ψηλά ο καθρέφτης άρχισε να τρέμει ώσπου, ξαφνικά, έφυγε από τα χέρια τους, έπεσε στη γη και έγινε θρύψαλα. Από εκείνη τη μέρα άρχισε να κάνει ακόμα μεγαλύτερο κακό στον κόσμο. Τ’ αμέτρητα σπασμένα κομμάτια του, που δεν ήταν μεγαλύτερα από κόκκους άμμου, τα πήρε ο άνεμος και τα σκόρπισε στον απέραντο κόσμο.
Η γυάλινη σκόνη έμπαινε στα μάτια των ανθρώπων, και το μόνο που έβλεπαν πια ήταν η ασχήμια παντού γύρω τους. Κάποια κομμάτια του καθρέφτη έφτασαν ακόμα και στην καρδιά των ανθρώπων, οι οποίοι, μέσα σε μια στιγμή, γίνονταν ψυχροί και σκληροί σαν πάγος. Ένα από τα μικροσκοπικά γυαλάκια του καρφώθηκε στην καρδιά του μικρού Κάυ που, χωρίς να το καταλάβει, έγινε αιχμάλωτος της Βασίλισσας του Χιονιού. Όμως η Γκέρντα, η καλύτερη φίλη του, δεν τον εγκατέλειψε. Αποφάσισε να ταξιδέψει κι εκείνη για να τον βρει και να τον φέρει πίσω στην πόλη, στα τραγούδια και τα παιχνίδια τους.
Ο Άντερσεν είχε εκμυστηρευτεί στον φίλο του Ίνγκεμαν ότι απόλαυσε τόσο την περίοδο που έγραφε τη Βασίλισσα του Χιονιού ώστε ένιωσε ότι αυτή η ιστορία είχε βγει «χορεύοντας μέσα από το χαρτί». Πρόκειται για μια ιστορία αναζήτησης. Η Γκέρντα ψάχνει τον Κάυ, την αδελφή ψυχή της. Στην πραγματικότητα οι ήρωες του παραμυθιού είναι αυτά τα δύο παιδιά και όχι η Βασίλισσα του Χιονιού.
Η Βασίλισσα του Χιονιού ενσαρκώνει την απειλή του χειμώνα που παγώνει τα πάντα στον κόσμο γιατί, πολύ απλά, έχει αναλάβει αυτή την αποστολή. Δεν είναι τυχαίο που αφήνει τον αιχμάλωτό της να φύγει χωρίς να προσπαθήσει να τον κρατήσει. Πολλοί ισχυρίζονται ότι η μορφή αυτής της «άπιαστης» γυναίκας παραπέμπει στη γυναίκα που είχε ερωτευτεί ο Άντερσεν, τη σοπράνο Τζέννυ Λιντ. Η πολυπλοκότητα του παραμυθιού έγκειται στη σχέση των δύο παιδιών αλλά και στην έντονη και ακατανόητη σύνδεση του Κάυ με τη Βασίλισσα του Χιονιού (εκδ. Κόκκινη Κλωστή Δεμένη, Εικονογράφος: Αλιόσα Γκουβερνέρ, Μετάφραση: Εύη Γεροκώστα).
Καλές αναγνώσεις!
