Μήπως το να “σέβεσαι τους ανθρώπους” και να “σέβεσαι τα ζώα και τη φύση” είναι περισσότερο λογικό για τα σημερινά παιδιά;
Οι συμβουλές των μαμάδων μας και των γιαγιάδων μας θα μείνουν ανεξίτηλες στο μυαλό μας κι ενώ πολλές από αυτές θέλουμε να τις διδάξουμε και στα παιδιά μας, κάποιες μας “κλωτσάνε”. Όχι επειδή είναι λάθος, αλλά επειδή τα παιδιά μεγαλώνουν σε μια διαφορετική κοινωνία από τη δική μας. Κάποτε ο ηλικιωμένος είχε τον σεβασμό όλων. Και συνήθως τον άξιζε. Είχε ωριμότητα, σοφία, να διδάξει πολλά μέσα από τις εμπειρίες του. Κι ακόμα κι αν δεν είχε κάτι από αυτά, άξιζε τον σεβασμό όλων γιατί συμπεριφερόταν με ευγένεια και καλοσύνη στους συνανθρώπους του. Όταν μας έλεγαν “να σέβεσαι τους μεγαλύτερούς σου” εννοούσαν αυτό, να σέβεσαι, δηλαδή, κάποιον που αξίζει τον σεβασμό. Απλά κάποιες φορές δεν μας έλεγαν ότι κάποιοι από αυτούς δεν τον άξιζαν…
Πρόσφατα, ένας ηλικιωμένος άντρας μίλησε πολύ άσχημα στην 5χρονη κόρη μου. Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες, αλλά ήταν πέρα για πέρα χυδαίος. Τον ενόχλησαν οι φωνές της στην παιδική χαρά κι έστρεψε τα νεύρα του στο παιδί και μάλιστα με άσχημες λέξεις προς εκείνο αλλά κι εμένα. Έπρεπε να τον σεβαστώ; Έπρεπε το παιδί μου να τον σεβαστεί; Εγώ επέλεξα να αντιδράσω, με ευγένεια αλλά αποφασιστικότητα, όχι με βρισιές αλλά με αυστηρό ύφος. Ήθελα να δει το παιδί μου ότι όταν μας μιλούν άσχημα, πάντα αντιδρούμε. Ήθελα να δει ότι θα την προστατεύω πάντα. Κι ήθελα να δει ότι σεβόμαστε κάποιον που αξίζει τον σεβασμό, δεν σεβόμαστε απλά την ηλικία. Γιατί πολλά έχουν ακούσει τα αυτιά μας για ανθρώπους κάποιας ηλικίας και -όχι- δεν σέβομαι απλά την ηλικία, σέβομαι τον άνθρωπο. Το “να σέβεσαι τους μεγαλύτερούς σου” μπορεί να είναι μέχρι και επικίνδυνο για ένα παιδί που μπορεί να εμπιστευθεί με κλειστά μάτια κάποιον μόνο και μόνο επειδή είναι μεγαλύτερος. Αυτό που θέλω, είναι η κόρη μου να μεγαλώσει και να μην αποδέχεται την άσχημη συμπεριφορά από κανέναν.Και θέλω να είναι ευγενική και να φέρεται στους άλλους όπως θα ήθελε να της φέρονται και οι άλλοι.
Ο σεβασμός είναι όμορφος
Το να μάθουμε στα παιδιά να σέβονται είναι όμορφο. Αλλά πρέπει να τους μάθουμε ποιους ανθρώπους σεβόμαστε. Να σέβονται τις ικανότητες, τις αρετές, τα κατορθώματα κάποιου. Να σέβονται την ευγένειά του, την ενσυναίσθησή του, την καλοσύνη του. Δεν χρειάζεται να σέβεσαι κάποιον που δεν σου φέρεται καλά επειδή είναι μεγαλύτερος ή έχει εξουσία (είναι ο καθηγητής ή αργότερα ο εργοδότης σου). Κι όταν λέμε να μην σέβεσαι, δεν εννοούμε να φέρεσαι με αγένεια, απλά να λες πάντα με ευγενικό και ήρεμο τρόπο ότι δεν σου αρέσει ο τρόπος που σου συμπεριφέρονται. Σύμφωνα με την ψυχολόγο Robin Hornstein που αρθρογραφεί στο δημοφιλές Psychology Today “κάποιος μεγαλύτερος που σε ντροπιάζει, σε πληγώνει ή είναι αγενής δεν είναι πρότυπο ούτε κάποιος που αξίζει τον σεβασμό” κι αυτό πρέπει να το ξέρουν τα παιδιά.
Τι είναι σεβασμός
Τα παιδιά πρέπει να δείχνουν σεβασμό όταν νιώθουν ότι τα σέβονται κι εκείνα. Και σεβασμός σημαίνει να τιμάω τις απόψεις, τα συναισθήματα και τον τρόπο ζωής του άλλου. Σύμφωνα με την Hornstein “’έλλειψη σεβασμού είναι όταν κοροιδεύω κάποιον, όταν δεν ακούω τι έχει να μου πει ή όταν χαλάω ή καταστρέφω τα πράγματα κάποιου άλλου”.
Γιατί το να σέβεσαι χωρίς κριτήρια είναι προβληματικό
Αν πρέπει να σέβεσαι κάποιον επειδή είναι μεγαλύτερος\προιστάμενος- χωρίς δηλαδή ουσιαστικά κριτήρια που έχουν να κάνουν με τον χαρακτήρα του και τη συμπεριφορά του- είναι προβληματικό. Κι είναι ακόμα περισσότερο προβληματικό για τα παιδιά. Εάν νιώσουν ότι τους πιέζεις να σεβαστούν κάποιον χωρίς να νιώθουν ότι κι εκείνος τους σέβεται είναι σαν να τους λες ότι τα συναισθήματά τους δεν έχουν σημασία. Σαν να τους λέμε ότι είναι φυσιολογικό να μην αντιδράς όταν κάποιος δεν σου φέρεται σωστά.
Να βάζουν όρια
Οι γονείς οφείλουν να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να εκφράζονται και να μιλούν πάντα όταν κάποιος δεν τους σέβεται ή τους φέρεται με κακοποιητικό ή βίαιο τρόπο. Βλέποντας τους γονείς να βάζουν όρια με ωριμότητα στον τρόπο που τους φέρονται αλλά και στον τρόπο που φέρονται στα παιδιά τους, τα παιδιά μαθαίνουν με απλό τρόπο ότι κανείς δεν πρέπει να ξεπερνάει τα όριά τους, ότι αξίζουν τον σεβασμό και οφείλουν να σέβονται όσους το αξίζουν.
