Να πάρει το παιδί μου αντιβίωση ή όχι; Σε ποιες περιπτώσεις είναι απαραίτητη και σε ποιες μπορεί να έχει ανεπιθύμητες συνέπειες; Ο παιδίατρος Κυριάκος Δουλγέρης εξηγεί σε μια ανάρτησή του στο ‘Η παιδιατρική είναι Τέχνη‘ γιατί κάποιοι γιατροί δίνουν αντιβίωση χωρίς να χρειάζεται, γιατί κάποιοι γονείς απαιτούν αντιβίωση από τον γιατρό και γιατί ο παιδίατρος πρέπει να έχει δημιουργήσει μια σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί και τον γονιό.
“Αν έχουμε επιμείνει σε κάτι, όλα αυτά τα χρόνια στο ιατρείο μας, είναι το να είμαστε φειδωλοί με τη χορήγηση αντιβίωσης. Πολλές φορές έχουμε έρθει αντιμέτωποι με γονείς που πιέζουν για να δώσουμε σε ένα παιδί αντιβίωση προκειμένου να «προληφθούν τα χειρότερα». Όπως και έχουμε δεχτεί την απόρριψη από γονείς που έφυγαν δυσαρεστημένοι γιατί δεν δώσαμε στο παιδί τους την πολυπόθητη αντιβίωση . . .
Ωστόσο δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι αλλιώς! Η ιατρική οφείλει να ασκείται βάσει αποδεδειγμένων στοιχείων (“evidence based medicine”), δηλαδή μέσω κατευθυντήριων οδηγιών και των θεραπευτικών πρωτοκόλλων. Η χορήγηση αντιβίωσης πρέπει να γίνεται βάσει ενδείξεων τις οποίες ο έμπειρος κλινικός ιατρός χρησιμοποιεί για τη λήψη θεραπευτικών αποφάσεων.
Ας δώσουμε ένα απλό παράδειγμα: Είναι γνωστό σε όλους ότι οι αντιβιώσεις δεν λειτουργούν στις ιογενείς λοιμώξεις. Έτσι ένα παιδάκι μπορεί να έχει 10 ή και 12 συνεχόμενες ημέρες πυρετό όταν νοσεί από γρίπη, αδενοϊό ή λοιμώδη μονοπυρήνωση. Για το παιδί αυτό, ακόμα και αν πάρει αντιβίωση, δεν θα μειωθούν οι ημέρες του πυρετού. Ούτε ευθύνεται το ότι δεν πήρε αντιβίωση και τελικά ταλαιπωρήθηκε με πυρετό για 10 μέρες.
Η αντιμικροβιακή θεραπεία πρέπει να ακολουθεί τη σωστή διάγνωση και όπου είναι δυνατόν την αιτιολογική διάγνωση (πχ. θετικές καλλιέργειες). Δυστυχώς στην καθημερινότητα η η παραπάνω διαδικασία δεν αποτελεί τον κανόνα. Έχουμε φτάσει στο σημείο να ακούμε για ανθρώπους που τους χορηγήθηκε αντιβιοτικό μέσω τηλεφώνου ή μηνύματος. Ή για άλλους που «στοκάρουν» στο σπίτι τους αντιβιοτικά και τα λαμβάνουν από μόνοι τους όταν πχ νιώσουν πονόλαιμο.
Κύρια αιτία της εμπειρικής χορήγησης φαρμάκων στον άρρωστο είναι η ανασφάλεια και ο φόβος που νιώθει ο ιατρός για πιθανή χειροτέρευση του αρρώστου γεγονός που πολλές φορές τον εμπλέκει με τον νόμο. Ένας άλλος λόγος είναι η δυσκολία στο να πεισθούν, ιατροί και ασθενείς, ότι η έναρξη κάποιας θεραπείας χωρίς διάγνωση είναι πολλές φορές πιο επικίνδυνη από την προσεκτική παρακολούθηση μόνο. Γιατί πολλά φάρμακα έχουν πολυάριθμες ανεπιθύμητες ενέργειες και σημαντικό ποσοστό ασθενειών οφείλεται σε αυτές.
Όσο για τις αντιβιώσεις είναι γνωστό ότι είναι ισχυρά φάρμακα με δυνητικά σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Μεταβολίζονται στο ήπαρ και τους νεφρούς των παιδιών επιβαρύνοντας τα όργανα αυτά. Προκαλούν γνωστές γαστρεντερικές διαταραχές και αλλεργικές αντιδράσεις. Διαταράσσουν το φυσικό μικροβίωμα του εντέρου. Αυξάνουν την ανθεκτικότητα των μικροβίων και έτσι την επόμενη φορά που το παιδί θα χρειαστεί αντιβίωση είναι πιθανό να υποχρεωθεί ο ιατρός να του χορηγήσει κάποιο πολύ πιο ισχυρό αντιβιοτικό. Επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των παιδιών. Έρευνες συνδέουν την κατάχρηση αντιβιοτικών με την ανάπτυξη αυτοάνοσων νοσημάτων και λειτουργικών διαταραχών του πεπτικού συστήματος σε παιδιά και εφήβους.
Η εκτενής διαφήμιση των φαρμάκων μέσω των φαρμακευτικών αντιπροσώπων (ιατρικοί επισκέπτες) αποτελεί πολλές φορές για τον πολυάσχολο ιατρό τη μόνη πηγή ενημέρωσης. Τα φάρμακα πλασάρονται ως μονόδρομος ενώ η δυνατότητα αυτοϊασης του οργανισμού μπαίνει σε δεύτερη μοίρα.
Οι ανήσυχοι γονείς απαιτούν συνήθως έναρξη φαρμακευτικής αγωγής αμέσως (quick fix). Αλλάζουν μάλιστα γιατρό αν αυτός επανειλημμένα αρνηθεί να χορηγήσει φάρμακα χωρίς ιατρική ένδειξη. Χρειάζεται θάρρος, επιμονή και διάθεση χρόνου για να πειστούν τέτοιοι γονείς ότι είναι για το συμφέρον του παιδιού τους να καθυστερήσουν ή να μην δοθούν καθόλου φάρμακα.
Ο σπουδαιότερος παράγοντας για να δεχθούν ο ασθενής και οι γονείς, ότι μία κατάσταση δεν απαιτεί άμεση έναρξη αντιμικροβιακής θεραπείας είναι η σχέση ιατρού-αρρώστου και κατ’ επέκταση ιατρού- γονέα. Εδώ βρίσκεται και η μαγεία της Παιδιατρικής η άσκηση της οποίας είναι μία πραγματική Τέχνη”.
